Somut Olmayan Kültürel Miras

UNESCO (Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü) tarafından, 2003 yılında insanlığın somut olmayan kültürel mirasının korunması amacıyla Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi kabul edildi. 17. 10. 2003 tarihinde UNESCO’nun 32. Genel Konferansı gerçekleştirildi ve burada kabul edilen Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi ile, bir halkın kendi kültürel kimliğinin parçası olarak kabul ettiği, nesilden nesile ulaşarak günümüze kadar getirilen somut olmayan kültürel mirasın korunmasına ve gelecekteki nesillere aktarılmasına yarayacak yol, imkân ve yöntemleri tanımlamaktadır.

Somut olmayan kültürel miras sözleşmesinde, "Toplumların, daha küçük grupların ve kimi zamanda kişilerin, kültürel miraslarının önemli bir parçası şeklinde ifade ettikleri temsiller, uygulamalar, anlatımlar, beceriler, bilgiler, ve tüm bunlara dair araç-gereçler ve kültürel mekânlar’’ şeklinde tanımlanmaktadır. Sözleşme incelendiğinde, öncelikle bu mirasın, yaratıcıları ve koruyan halk başta olmak üzere, ardından da bütün insanlığın ortak belleği şeklinde kabul edildiği görülmektedir. Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi’nde temel ilke korumaktır. Sözleşme, alanları şu şekilde belirlemektedir: Aktarılmasında kullanılan dil ve sözlü anlatımlar; gelenekler; gösteri sanatları; toplumsal şölenler ve ritüeller; evren ve doğa ile ilgili uygulamalar ve son olarak el sanatları geleneği yer almaktadır.

UNESCO Türkiye Milli Komisyonu resmi sayfasında yer alan bilgide İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsilî Listesi şöyledir: Meddahlık (2008), Mevlevi Sema Törenleri (2008), Karagöz (2009), Âşıklık Geleneği (2009), Nevruz (2009- Türkiye, Azerbaycan, Hindistan, İran, Kırgızistan, Pakistan, Özbekistan ile birlikte Çok Uluslu Dosya), Kırkpınar Yağlı Güreş Festivali (2010), Semah, Alevi – Bektaşi Ritüeli (2010), Geleneksel Sohbet Toplantıları (2010-Barana, Kürsübaşı Sohbetleri, Sıra Geceleri, Sıra Yarenler vb.), Tören Keşkeği Geleneği (2011), Mesir Macunu Festivali (2012), Türk Kahvesi ve Geleneği (2013), Ebru: Türk Kâğıt Süsleme Sanatı (2014), İnce Ekmek Yapımı ve Paylaşımı Geleneği: Lavaş, Katrıma, Jupka, Yufka (Azerbaycan, İran, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye ile ortak dosya) (2016), Geleneksel Çini Sanatı (2016), Bahar Bayramı Hıdırellez (Makedonya ile ortak dosya) (2017), Dede Korkut-Korkut Ata Mirası: Kültürü, Efsaneleri ve Müziği (Azerbaycan ve Kazakistan ile Ortak Dosya, 2018), Geleneksel Türk Okçuluğu (2019), Minyatür Sanatı (Azerbaycan, İran ve Özbekistan ile Ortak Dosya) (2020), Geleneksel zekâ ve strateji oyunu: Togyzqumalaq, Toguz Korgool, Mangala / Göçürme (Kazakistan ve Kırgızistan ile Ortak Dosya) (2020).

Yararlanılan Kaynaklar

Arı, A. (2013). Gelenekten Geleceğe Türkiye’de Somut Olmayan Kültürel Miras. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları; Ahunbay, Z. (1999). Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon. İstanbul: Yem Yayınları; Oğuz, MÖ (2009). Somut Olmayan Kültürel Miras. Ankara: Geleneksel Yayıncılık; Pulhan, G. (2006). Dünya Mirasında Türkiye. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları; UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Resmi Sitesi, https://www.unesco.org.tr/, (Erişim tarihi 20.02.2021).