Hitit Yolu Projesi, Çorum Valiliği'nin koordinatörlüğünde 2010 yılında tamamlandı. Hitit kentlerini merkez alarak hazırlanan 236 kilometrelik rota üzerinde 17 yürüyüş parkuru bulunmaktadır. Ayrıca altı dağ bisikleti rotası ve alternatif güzergâhlar da mevcuttur. Hitit Yolu Projesi için Prof. Dr. Aygül Süel, Dr. Mustafa Süel ve Prof. Dr. Andreas Schachner’in danışmanlığında Ersin Demirel tarafından hazırlanan Türkçe, İngilizce ve Almanca rehber kitaplar bulunmaktadır. Güzergâhlar günübirlik, uzun yürüyüş ve bisiklet parkurları olmak üzere üç bölümde düzenlenmiştir. Rotalar; Hitit İmparatorluğu’nun başkenti Hattuşa (Boğazkale), önemli yönetim merkezlerinden Ortaköy (Şapinuva) ve Alacahöyük (Arinna) örenyerleri ile Hititler’in Açık Hava Tapınağı olarak adlandırılan Yazılıkaya bölgelerini kapsamaktadır.
Hitit Krallığı'nın başkenti Hattuşa şehri Çorum’un Sungurlu ilçesine bağlı Boğazkale mevkiinde bulunmaktadır. Kent hem yürüyüş hem de bisiklet parkurlarının en önemli ziyaret noktasıdır. Yalnızca bir yönetim merkezi olmayan aynı zamanda çok sayıda tapınağa da ev sahipliği yapan yerleşimde Büyük Tapınak, Büyük Saray, Aslanlı Kapı, Sfenksli Kapı ve Kral Kapısı önemli ziyaret noktalarıdır. Prof. Dr. Andreas Schachner başkanlığında yürütülen kazı çalışmalarında ele geçirilen çok sayıda eser, Hitit Yolu rotaları üzerinde bulunan Boğazkale Arkeoloji Müzesi ile Çorum Arkeoloji Müzesi’nde görülebilmektedir. Hititler’in en önemli açık hava kutsal alanlarından olan Yazılıkaya, Boğazkale’ye iki kilometre mesafededir. Bu kutsal alan, Hitit panteonuna ait çok sayıda tanrı ve tanrıça kabartmasına ev sahipliği yapmaktadır. Doğal kaya kütlesi üzerine betimlenen iki ana galeriden oluşan kutsal alanda, Hititler’in “Yeni Yıl Bayramı”nı kutladıkları düşünülmektedir. Hitit Yolu Projesi kapsamında oluşturulan kısa ve uzun yürüyüş parkurları içinde önemli bir ziyaret noktasıdır.
Rotalar üzerinde yer alan bir diğer önemli merkez, Horam Özü’nün suladığı vadide yer alan ve hem yürüyüş hem de bisiklet parkurlarına ev sahipliği yapan Alacahöyük Örenyeri’dir. Bölgedeki kazılar yakın zamana kadar Prof. Dr. Aykut Çınaroğlu'nun başkanlığında yürütüldü. Hitit kaynaklarındaki adının Arinna olduğu düşünülmektedir. Güneş tanrıçasının kenti olan Arinna, bayramlar gibi dini merasimlerin kutlandığı önemli bir dini merkezdir. Kentin girişinde bulunan Sfenksli Kapı’nın ortostatları üzerinde yer alan kabartmalarda bahar bayramının kutlama sahnelerine yer verilmektedir. Kentte ayrıca Erken Tunç Çağı’na tarihlendirilen kral mezarları, saray-mabet yapısı, Alacahöyük Müzesi ve Hititler döneminden günümüze ulaşan Gölpınar Barajı önemli ziyaret noktalarıdır.
Hitit Yolu Projesi’nin temel ayaklarından bir diğeri, Çorum’a 53 kilometre mesafede ve Çekerek Irmağı’nın bir kolu olan Özderesi’nin oluşturduğu plato üzerinde yer alan Ortaköy Örenyeri’dir. Prof. Dr. Aygül Süel başkanlığında kazısı yapılan ve Hitit kaynaklarında Şapinuva olarak geçen yerleşim, dini bir merkez olmasının yanında Hitit ülkesine kuzeydoğu ve doğu yönünden gelecek saldırılar için önemli bir garnizondur. Kentin iki temel ziyaret noktası vardır. Bunlardan ilki, idari ve ticari binalara ev sahipliği yapan Tepelerarası bölgesidir. Diğeri ise kurban çukurları, işlikler ve 20 milyon civarında kırma taştan hazırlanan özel bir taş döşeme alanına sahip Ağılönü bölgesidir.
Hitit Yolu Projesi kapsamında bölgede yer alan dere ve nehirlerin oluşturduğu doğal vadilerde ya da Hititler döneminden itibaren inşa edilen göletlerin çevresinde de yürüyüş parkurları tasarlandı. Başkent Hattuşa’nın sınırları içerisinde akan Budaközü Deresi’nin oluşturduğu vadi boyunca ve Ortaköy örenyerinden yaklaşık 10 kilometre mesafede bulunan İncesu Kanyonu’nda bulunan ahşap yürüyüş yolları sayesinde vadi ve kanyon ziyaretleri gerçekleştirilmektedir. Ayrıca rotalar üzerinde ziyaret edilen Boğazkale, İbikçam, Çatak, Soğucak, Kızılhamza ve İbikçam göletleri de doğa turizmi için uygun alanlardır.
Yararlanılan Kaynaklar
Doğan-Alparslan, M. ve Alparslan, M. (2013). Hititler: Bir Anadolu İmparatorluğu. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları; Schachner, A. (2019). Hattuša: Efsanevi Hitit İmparatorluğu’nun İzinde. İstanbul: Homer Kitabevi; Seeher, J. (2004). Hattuşa Rehberi: Hitit Başkentinde Bir Gün. İstanbul: Ege Yayınları; Seeher, J. (2011). Taşa Yontulu Tanrılar: Hitit Kaya Tapınağı Yazılıkaya. İstanbul: Ege Yayınları; Süel, M. (2008). Bir Hitit Başkenti: Ortaköy-Şapinuva. Ankara: Uyum Ajans.
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Çorum Valiliği (2011). Hitit Yolu, http://www.hitityolu.net, (Erişim tarihi: 07.11.2019); Demirel, E. (2010). Hitit Yürüyüş Parkurları. Çorum: Çorum Valiliği; Demirel, E. (2014). Hitit Yolu. İstanbul: Hil Yayınları; Demirel, E. (2015). Hittite Trekking Routes. İstanbul: Hil Yayınları.