Yollar, farklı coğrafyaları, ülkeleri, şehirleri, insanları ve kültürleri birbirine bağlayan insanlar arasındaki iletişim en temel unsurlarındandır. Bu nedenle Asya ile Avrupa kıtaları arasında köprü görevi gören Anadolu’da inşa edilmiş olan yollar ve kullanılan güzergâhlar tarih boyunca önemini korumuştur. İletişimin başlangıcından bu yana ulaşım için yollara ihtiyaç duyulmuştur. Hangi amaçla yapıldığından bağımsız olarak yollar iki yeri birleştiren bir araç olarak kullanılmıştır. Hititler’in kullandıkları güzergahlardan sonra Perslerin merkezi ile Sardeis arasında inşa ettikleri Kral Yolu, ardından yeni krallıkların, Hellenler, Romalılar, Doğu Romalılar, Selçuklular ve Osmanlılar tarafından kullanılan veya inşa edilen yollarla Anadolu tarih boyunca doğu-batı arasında ulaşım sağlamıştır.

İstanbul’dan Anadolu’ya uzanan yollar, batıdan askeri, ticari veya seyahat amaçlı olduğuna bakılmaksızın doğuya yapılan seyahatlerin tümüne olanak sağlamıştır. Roma döneminden Osmanlı dönemine kadar İzmit, İstanbul’dan Anadolu’ya ulaşan yollar üzerindeki önemli kavşak noktalarından biridir. Roma İmparatorluk ve sonrasında Doğu Roma İmparatorluğu dönemlerinde önemli bir kent olmayı sürdüren Nikomedia, başkent olarak da kullanılmıştır. Erken Roma İmparatorluk döneminden itibaren kentte gerçekleştirilen imar faaliyetleri özellikler İmparator Traianus’un bölgeye vali olarak atadığı genç Plinius ile imparator arasında geçen yazışmalarla takip edilebilmektedir. 

Konumuzu oluşturan yaklaşık 126 kilometre uzunluğundaki Hoşgörü Yolu, 30 Nisan MS 311 yılına tarihlenen Hoşgörü Fermanı’na ithafen bu şekilde adlandırılmıştır. Bu yol Antik Dönem’den günümüze kadar önemini koruyan bölgedeki iki kent arasındaki tarihi ve doğal güzellikleri görmek amacıyla düzenlenmiştir. İzmit (Nikomedia) ile İznik (Nikaia) arasındaki zorlu topoğrafya ve yoğun ormanlık araziyi aşmak için birçok farklı güzergâh kullanılmıştır. Bu güzergahlar üzerinde bulunan mil taşları ve yol kalıntılarıyla takip edilebilmektedir. İzmit-Gölcük-Sofular-Orhaniye-Dikilitaş-İznik rotası Roma döneminde kullanılan yollardan biridir. Hoşgörü yolu ise İzmit ile İznik kentleri arasında uzanan bu antik yoldan daha kısa bir rotanın izlendiği bir yürüyüş yoludur. Bu yol İzmit merkezinden başlayıp sahil yolunu takip ederek Başiskele’ye ardından sırasıyla Bahçecik, Servetiye, Beşkayalar Tabiat Parkı, Kırıntı, Kutluca, Gürmüzlü, Elbeyli Mahalle/Köyler’ini geçtikten sonra İznik merkezindeki Ayasofya Camisi’nde sonlanmaktadır. Bu güzergâh; İzmit ile Başiskele (Astakos) sahili arası ilk bölüm, buradan Servetiye, Beşkayalar Tabiat Parkı, Menteşe Yaylası geçilerek ulaşılan Kırıntı Köyü arası ikinci bölüm, Kırıntı ile Ömerli Köyleri arası üçüncü bölüm ve Evliya Çelebi’nin yolu ile aynı güzergâhın takip edilerek Ayasofya Camisi’ne ulaşan kısım ise son bölüm olmak üzere dört bölüm olarak düşünülmüştür.

Yolun başlangıç noktası olan İzmit (Nikomedia) Antik Dönem’den itibaren konumundan dolayı önemli bir kent olarak varlığını sürdürmüştür. Yolun sonlandığı Ayasofya Camisi ise ilk olarak Roma döneminde Gymnasium olarak inşa edilmiş, ardından sırasıyla Doğu Roma İmparatorluğu döneminde bazilikaya çevrilmiş, 1065’teki depremden etkilendiği için onarılmış ve son olarak 1331’te İznik fethedilince eklenen minare ve mihrap ile camiye dönüştürülmüştür. Yol üzerinde, Elbeyli yakınlarında, görülebilen tarihi kalıntılardan C. Cassius Philiscus’a ithaf edilen ve MS I. yüzyıla tarihlenen Dilikitaş günümüze kadar sağlam ulaşmıştır. Yürüyüş yaparken görülebilen çeşitli kuş türleri, doğal güzellikleri ve tarihi kalıntıları ile bu yol, tam anlamıyla kültürel bir gezi güzergâhıdır.

Zorlu arazilerden geçen yolda ilerlerken sahilden dağ tepelerine kadar denizden yükseklik 0 ile 1000 metre arasında değişmektedir. Dört mevsimde yürüyüş yapmaya uygun olan yol özellikle kış aylarında yüksek yerlerdeki yoğun kar yağışı nedeniyle şartları bir hayli zorlaştırmaktadır. Sadece kış mevsiminde profesyonel olarak yapılmadığı sürece tehlike yaratabilecek seviyeye ulaşan yürüyüşler diğer mevsimlerde ve kuru hava şartlarında rahatlıkla gerçekleştirilebilmektedir. Zorlu arazi şartları ve köylerin içinden geçen güzergâhın sınırlarını oluşturan İzmit ve İznik ilçelerinde konaklama olanakları oldukça fazla iken, rota üzerindeki konaklama olanakları daha çok çadır kamplarıyla sınırlıdır. Konaklama olanaklarının aksine yol üzerinde yer alan işletmelerden yiyecek ve su ihtiyacı rahatlıkla karşılanabilmektedir.