Sirkeci Garı

Terminal, Havalimanı ve Liman Tren Garı

(Sirkeci, İstanbul, 1990 - )

İstanbul’un Eminönü ilçesinde yer almaktadır. Temeli 1888 yılında atılan gar, 03.11.1890 tarihinde hizmete açıldı. Sirkeci Garı, Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları’nın Haydarpaşa Garı ile birlikte İstanbul’daki iki ana istasyonundan biridir. Mimarlığını Alman A. Jachmund üstlendi. Hizmete açıldığı zamanlarda adı Müşir Hamdi Paşa Garı olarak belirlendi, ancak zamanla Sirkeci Garı olarak anılmaya başlandı. Türkiye’nin önemli gar binalarından biri olan Gar’ın mimarisi daha sonra Orta Avrupa’da yapılan gar projelerine de öncülük etti. XIX. yüzyılın mimarı değerlerini yansıtan Gar’ın yapımında granit, beyaz mermer ve Marsilya’dan getirilen çeşitli taşlar kullanıldı. Gar yapısının bölgesel ve ulusal kültür değerlerini yansıtmasına özen gösterildi. Gar, girişinde iki adet saat kulesi, içerisinde üç adet lokanta, arka bahçesinde ise bira bahçesi ve açık hava lokantası olacak şekilde tasarlandı. Elektriğin olmaması sebebiyle Avusturya’dan getirilen çini sobalarla ısıtma, havagazı fenerleri ile de aydınlatma sağlandı.

Osmanlı döneminde Avrupa’ya yapılan seferlere ev sahipliği yapması ve Avrupa’dan gelen seferlerin son durağı olması bakımından son derece önemli bir yere sahip olan Gar, özellikle Paris-İstanbul arası sefer yapan Orient Express (Doğu Ekspresi) ile stratejik bir öneme sahip oldu. Uzun yıllar ulaştırma hizmeti veren Gar’ın faaliyetleri, Marmaray’ın yapımı sırasında bir süreliğine durduruldu ancak Marmaray’ın açılmasıyla birlikte yeniden seferlerine başlandı. 2015 yılında İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin Kent Müzesi kurma çalışmaları kapsamında tarihi Gar binasını kullanmak istemesi sonucu yapılan görüşmelerde Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları Gar’ı, 09.02.2015 tarihi itibarıyla İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne devretti.

Gar, İstanbul Demiryolu Müzesi’ne de ev sahipliği yapmaktadır. 23.09.2005 tarihinde Gar içerisinde açılan müze 45,50 metrekarelik alana sahiptir. Müze içerisinde çeşitli fotoğraf ve objeler, Osmanlı dönemine ait evrak ve haritalar, çeşitli araç gereçler, çalışır vaziyette olan tren maketi ve Sirkeci’de çalıştırılan ilk elektrikli banliyö treninin makinist bölümü gibi yaklaşık 300 eser yer almaktadır. Müze, Pazar, Pazartesi ve resmi tatil günleri hariç ziyarete açık ve girişler ücretsizdir.

Yararlanılan Kaynaklar

Başar, M. E. ve Erdoğan, H. A. (2009). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Türkiye’de Tren Garları, Selçuk Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 24 (3): 29-43; https://www.sabah.com.tr/gundem/2015/03/11/sirkeci-gari-icin-karar-verildi, (Erişim tarihi: 06.08.2019).

Ayrıntılı bilgi için bakınız

https://kvmgm.ktb.gov.tr/TR-44028/istanbul-tcdd-istanbul-sirkeci-gari-demiryolu-muzesi.html, (Erişim tarihi: 06.08.2019).