Amasya Tren Garı

Terminal, Havalimanı ve Liman Tren Garı

(Amasya, 1932 - )

Ulaşıma kolaylık kazandırmış olan demiryolları; Cumhuriyet öncesi dönemde yabancı şirketlerin denetimine imtiyaz amacıyla verilerek, kayıt dışı ekonominin ve siyasi çıkarların hizmetinde kullanıldı. Cumhuriyet dönemine gelindiğinde ise demiryollarının kullanım amacı değiştirilerek ulusal çıkarlar kapsamında yeniden yapılandırıldı. Bu amaçla ulusal ekonominin oluşturulması ve ülke kaynaklarının harekete geçirilmesi hedefiyle demiryollarının çalışma sistemi devlet bünyesine alınarak devletleştirildi. Bu kapsamda Karadeniz Bölgesi’ni İç Anadolu Bölgesi’ne bağlamak amacıyla iki demiryolu hattından biri olan, 378 kilometrelik Samsun-Sivas (Kalın) demiryolu hattı oluşturuldu. Bu demiryolu hattı Sivas’tan ayrılarak Turhal ve Amasya üzerinden Samsun’da son buldu. 21. 09. 1924 tarihinde Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün temellerini atmasıyla yapımına başlanan hat, 1931 yılında tamamlandı. Bu süre içerisinde 21. 11. 1927 yılında Havza-Amasya-Samsun hattı da işletmeye açıldı. Amasya demiryolu da bu hat içerisinde yer alarak Sivas’ a 261 kilometre, Samsun’a ise 134 kilometre uzaklıkta bulunmakta ve bağlantıyı sağlamaktadır. Demiryolu hattının geçtiği Amasya sınırları içerisinde Amasya- Hacıbayram olmak üzere iki gar bulunurken Kızılca, Kayabaşı, Eryatağı, Boğazköy, Suluova, Hacıbayram olmak üzere ise altı istasyon bulunmaktadır. Tren garlarının biri de Amasya il merkezinde yer alan, Amasya Tren Garı’dır. Bu tren garının yapımına 1927 yılında Samsun-Sivas (Kalın) Demiryolu hattının yapım süreci içerisinde başlandı, 1932 yılında ise yapımı tamamlandı.

Amasya gar binası, Cumhuriyet döneminin ilk yıllarını da içine alan Birinci Ulusal Mimarlık Akımı özellikleri dikkate alınarak inşa edildi. Simetrik bir yapıya sahip olan gar binasına, Taç Kapı olarak adlandırılan bir kapıdan girilmekte ve iki kat yüksekliğindeki sivri kemerli kapı boşluğuna ulaşılmaktadır. Kapı boşluğu üzerinde kullanılan geleneksel motifler yapıya estetik bir görünüm kazandırmaktadır. Yolcular kapıdan girdiklerinde; gar binasının ortasında anıtsal bir giriş, giriş içerisindeki iki kat yüksekliğe sahip bir bekleme salonu ve girişin her iki yanından devam eden eşit uzunluktaki bina kolları ile karşılaşmaktadır. Bu iki bina kolları üzerinde zemin ve birinci katlardaki aynı eksende altı adet sivri kemerli olarak tasarlanmış pencere mevcuttur. Bina kolları sonunda ise gar binasına biçim veren iki kütle yer almaktadır. Aynı zamanda bekleme salonuna bitişik, TDCC hizmetleri için tahsis edilmiş olan odalar da bina içerisinde bulunmaktadır.

İnşa edilen tren garı, Amasya il merkezindeki İstasyon Caddesi’nde yer almaktadır. Şehir merkezinde konumlandırıldığı için Amasya Tren Garı'ndan pek çok yere kolaylıkla ulaşım sağlanmaktadır. Otellerin çoğuna yürüme mesafesinde iken, otobüs terminaline ise beş kilometre uzaklıktadır. Ayrıca tren garına çeşitli bölgelerden özel araçlar veya toplu taşıma araçları yardımı ile ulaşım sağlanmaktadır. Tren garı içerisinde, bilet satış noktaları ve büfeler bulunmaktadır.

Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları 4. Bölge Müdürlüğü’ne bağlı olan, Samsun – Amasya ve Samsun – Sivas bölgesel trenlerine hizmet sağlayan Amasya Tren Garı, kurulduğu tarihten 2015 yılına kadar yolcu taşımacılığı alanında hizmet vermekteydi. 29. 09. 2015 tarihinde bu garı da içerisine alan Avrupa Birliği (AB) hibe desteği ile bir proje başlatıldı. Proje kapsamını, modernizasyon çalışması için Samsun- Sivas (Kalın) demiryolu hattının iyileştirilmesi, yolcu taşımacılığının yanında yük taşımacılığının da eklenmesi gibi yenilikler oluşturmaktadır. Planlanan iyileştirme çalışmalarının yapılabilmesi ve projenin beklenen seyrinde ilerleyebilmesi için Amasya Tren Garı ulaşım hizmetlerine ara vermek durumunda kaldı.

Yararlanılan Kaynaklar

http://www.sivas.gov.tr/samsun-sivas-kalin-demiryolu-hatti-yenilendi, (Erişim tarihi: 16.03.2020); https://rayhaber.com/2012/11/tarihte-bugun-21-kasim-1927-havza-amasya-samsun-hatti-isletmeye-acildi-muteahhit-nuri-demirag/, (Erişim tarihi: 16.03.2020); https://www.neredekal.com/amasya-tren-gari/, (Erişim tarihi: 16.03.2020); https://www.uab.gov.tr/uploads/cities/amasya/05-amasya.pdf, (Erişim tarihi: 16.03.2020); https://www.utikad.org.tr/Detay/Sektor-Haberleri/24872/samsun-sivas-arasi-tren-seferleri-basliyor, (Erişim tarihi: 16.03.2020); Amasya Gar Müdürlüğü Brifing Dosyası, (2020); TCDD, (2006), Programlı Kalkınma Projeleri “1924-1940 Dönemi Demiryolları”, Türkiye Mühendislik Haberleri Dergisi, Sayı 442-443: 24-25.