Posof Fasulyesi
Gastronomi Dünya Mutfağı Doğal ve Kültürel Miras Anadolu Mutfağı Coğrafi İşaretli Ürün
Posof, Ardahan, 2024
-
2024
Fasulyenin Dünya üzerine yayılış kökeni hakkında iki görüş söz konusudur. Birinci görüşe göre Afrika’nın kuzeyinden gelerek Türkiye, İran ve Kafkaslardan Asya’ya doğru yayıldığıdır. İkinci görüşe göre ise Amerika kıtasından gelip İberik yarımadası'ndan Avrupa-Rusya ve Asya’ya doğru yayılmasıdır. Fasulyenin ülkemizde hangi tarihlerde tarımına başlandığına ilişkin kesin bilgiler yoktur. Yaklaşık olarak XVIII. yüzyılda girmiş olabileceği tahmin edilmektedir.
Yer yüzünde yaklaşık 230 fasulye türü bulunmaktadır. Bunların içinde yirmi kadarının kültürü yapılmaktadır. Bu yirmi tür içinde yaklaşık 800 varyeteleri bulunmaktadır. Günümüzde geçerli olan sınıflandırmayı 1939 yılında Gradinaroff yapmıştır.
Posof fasulyesinin yetiştiği Posof ilçesi, deniz seviyesinden 1583 metre yüksekliktedir. Yüzölçümü 606 kilometrekaredir. Çevresi 3000 metreyi aşan yüksek dağlarla çevrilidir. İlçede Karadeniz iklimi etkili olmaktadır. Türkiye’nin iklim olarak soğuk bölgesi olan Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi'nde yer almasına rağmen, sıcaklık ve yağış değerleri bölge ortalamasının üstündedir. Doğu Anadolu Bölgesi'nin hakim karasal ikliminden daha çok Karadeniz Bölgesinin iklim tipine yakın, daha nemli bir iklim tipine sahip olduğu söylenebilir.
Posof ilçesi statigrafik ve jeomorfolojik özellikleri sayesinde mikro klima özelliğine sahiptir. Bu farklılığı ile kendine has flora ve faunaya sahip olmasına neden olmuştur. Bunlardan birisi olan Posof fasulyesinin diğer fasulyelerden farkı; fasulye taneleri beyaz, iri, böbrek şekilli ve parlak, pişme süresi, pişirildiğinde kabuk atmamasıdır. Su alma kapasitesi ve indeksi ile aroma ve tat yönünden lezzetlidir. Bölgede sevilerek tüketilen Posof fasulyesi yöresel ürün olarak iç piyasada talep görmektedir. Toprak yapısı ve iklimi sayesinde Posof fasulyesi kendine has şekil ve tada sahip olmuştur. Sürekli aynı tohumların kullanılması sonucunda gönümüze kadar farklı bir lezzet olarak gelmiştir. Gördüğü ilgi ve yöre insanının özeni sayesinde üretimi artarak devam etmektedir. Bölgenin engebeli olması Posof fasulyesinin üretim alanını kısıtlamaktadır ve halen geleneksel yöntemlerle üretilmektedir. Üretim alanı 1200-1600 rakımları arasında bulunmaktadır.
Posof fasulyesi coğrafi işaretli bir üründür. Ardahan Ticaret ve Sanayi Odası tarafından Türk Patent ve Marka Kurumu'na yapılan başvuru neticesinde 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında 28.02.2020 tarihinden itibaren korunmak üzere 23.11.2020 tarihinde tescil edilmiştir.
Referanslar
Ardahan Valiliği, (2017). Ardahan İli 2017 Yılı Çevre Durum Raporu. Ardahan: Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü; Çimen, H. (2014). Ardahan’ın Turizm Potansiyeli, Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 1(21): 100-108; http://www.posof.gov.tr/, (Erişim tarihi: 09.12.2024); https://www.serka.gov.tr/, (Erişim tarihi: 09.12.2024); Kaya, G. (2004). Posof İlçesinin Coğrafyası. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; Murathan, Z. T., (2018). Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi ekolojik koşullarında yetişen bazı tıbbi bitkilerin biyokimyasal içeriği ve antioksidan özelliklerinin belirlenmesi, BAUN Fen Bil. Enst. Dergisi, 20(2): 51-60.