Ardahan Kaz Eti

GASTRONOMİ Coğrafi İşaretli Ürün

Ardahan Kaz eti; Ardahan’da yetiştirilen kazların kasım ayından itibaren kar yağması ile kesilip, karkas halinde, kaya tuzu ile tuzlanıp ve kurutulması sonucunda elde edilen hayvansal bir üründür. Ardahan yurdumuzun önemli kaz üretim alanlarından biridir. Soğuk iklimi kaz etinin lezzetini yağlanması nedeniyle olumlu etkilemektedir. Özellikle meralarda doğal bitkilerden beslenen kazların eti lezzetli olmaktadır. Ardahan’da bölgeye ait bir kaz ırkı bulunmamaktadır. Ancak yüz yıllardır yetiştirilen kazların bölgeye uyumlu olanların süre geldiği bilinmektedir. Günümüzde ıslah edilmiş ekonomik değeri olan Linda ve Çin kazların bölgeye girişi ile kaz çeşitliliği artmıştır. Ardahan mutfağının gastronomik yapısı içerisinde özel yere sahip olan kaz eti, yöresel lezzetler arasında yer almaktadır. Kaz etinin yanında ciğeri ve gacguc (baş ve ayakları) da yemeklerde tüketilmektedir. Kurutulmuş kaz eti genellikle haşlanıp fırında pişirilerek ve yağından yapılan bulgur pilavı ile tüketilmektedir. Kaz etinin iyi bir protein kaynağı olması ve yüksek derecede doymamış yağ asidi içermesi nedeniyle besin değeri yüksektir. Günümüzde soğutucuların yaygınlaşması ile tuzlama ve kurutma yöntemi terkedilmektedir. Tuzlama ve kurutma işlemi kaz etinin aromasını değiştirmektedir. Bu durum her damak tadına uymamaktadır. Soğutucularda bekletilen kaz eti doğal tadı ile tüketilmekte ve daha çok tercih edilmektedir. 

Dünyada 204 farklı çeşit kaz türü bulunmaktadır. Kazın ilk olarak günümüzden 3000 yıl önce Mısır’da evcilleştirildiği bilinmektedir. Bugün itibariyle yurdumuzda ve dünyanın birçok bölgesinde; Başta Çin, Macaristan ve Polonya olmak üzere, kaz yetiştirilmektedir. Türkiye’de kaz yetiştiriciliği Kars, Muş, Erzurum, Ağrı ve Ardahan illerinde yapılmaktadır. 

Kaz etinin 140 gramında yaklaşık 427 kalori, otuz beş gram protein ve otuz bir gram yağ bulunmaktadır. Bunun yanında A, B ve E vitaminleri yönünden zengin olan kaz etinde demir, fosfor, selenyum, potasyum ve kalsiyum gibi sağlık bakımından önemli olan mineraller bulunmaktadır.  

Lezzetli ve besleyici değeri yüksek olan kaz eti ile farklı yemekler yapılmaktadır. Dünya mutfaklarında ve yurdumuzda; güveç, fırında pişirme, Kaz Tiridi, Kaz Akıtma, Kaz Yağı Pilavı, Tandırda Kaz Çekmesi ve Cızlak başlıca kaz yemekleri arasındandır. Bunun yanında kaz ciğerinden yapılan ünlü Fransız yemeği "FoieGras” olarak bilinen “Pate” yer almaktadır.

Ardahan kaz eti Ardahan Ticaret Odasının 2018 yılı başvurusu ile 1008 tescil no alarak 2022 yılında coğrafi işaretli ürün olmuştur.

Referanslar

Cirişoğlu, E. (2022). Kaz Etinin Türk Gastronomi’sindeki Yeri, Turkish Journal of Agriculture - Food Science and Technology, 10 (11): 2102-2107; Çelik, B. ve Bozkurt, Z. (2009). Muş Yöresi Yerli Kazlarında Kesim ve Karkas Özellikleri, Lalahan Araştırma Enstitüsü Dergisi, 49(1): 37-46; Meriç, S. (2021). Gastronomi Turizminde Kars Mutfağından Turistik Bir Ürün: Kaz Yemeği, Uluslararası Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma Dergisi, 8 (78).

Ayrıntılı bilgi için bakınız

https://www.turkpatent.gov.tr/haberler/1000-cografi-isaret-ve-geleneksel-urun-adi-tescili, (Erişim tarihi:12.01.2025).