Perge

Doğal ve Kültürel Miras Antik Kent UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi

Güneybatı Anadolu’nun en önemli antik bölgelerinden biri olan Pamfilya bölgesi içinde yer alıyor. Bu bölgenin doğusunda Kilikya, batısında Likya, kuzeyinde Pisidya antik şehirleri ve güneyinde Akdeniz vardır. Perge, Antalya’ya 18 kilometre mesafede, Düden ve Aksu çayları arasında, Antalya-Alanya karayolunun iki kilometre içerisinde, Murtuna Köyü civarında yer alıyor. Şehrin kurulduğu alan Pamfilya-Antalya Ovası’ndaki önemli su kaynaklarına da ev sahipliği yapıyor. Şehir bu ovanın orta kesimlerinde dönemin şehir plancılığına uygun olarak yapıldı. Şehrin gelişimi ovada yer alan üç tepe arasında oldu. Bu durum şehrin müdafaasını hem denizden hem de karadan gelebilecek saldırılara karşı kolaylaştırdı.

MÖ XIII. yüzyıl Hitit yerleşimi olan Boğazköy’de bulunan çivi yazılı tabletlere göre, Perge ismi o dönemde “Parha” olarak biliniyor. Kent içerisinde uygulanan planlar incelendiğinde birbirinden farklı dönemlere ait planlar görülüyor. Geç klasik, Helenistik ve ağırlıklı olarak Roma imparatorluk dönemleri planlama açısından dikkat çekiyor. Kentin akropolis bölümündeki geç klasik döneme ait plan yapısı, Helenistik dönemde kentin genişlemesiyle birlikte akropolisin dışında, şehrin alt kısımlarında da görüldü. Akropolis, şehrin ilk kurulduğu alan olarak düşünülen ve 60 metre yüksekliği olan bir alandır. Perge’de yapılan çalışmalar ve kazılar neticesinde kentin farklı zaman dilimlerinde parlak dönemlere sahip olduğu belirlendi. Geç klasik dönemde, akropol içerisinde büyüyen ve kuvvetlenen kent, Helenistik dönemde şehri çevreleyen sur yapıları, kuleleri ve kapıları ile dikkat çekmeye başladı. Şehrin planlaması açısından akropolün alt kesimlerinde yer alan ve yaklaşık 300 metre uzunluğunda olan sütunlu cadde iyi korunan bir örnektir. Ayrıca bu yolun kenarında yer alan su kanalı da şehrin gelişmişliğinin bir göstergesidir. Kanal, kentte bulunan iki büyük hamam ve dört anıtsal çeşme yapısıyla Pamphylia Ovası’nda yer alan Perge’ye bir “su kenti” kimliği kazandırdı.

Perge’nin savunma sistemi Helenistik dönemde inşa edildi, Roma imparatorluk dönemi ve Geç Antik dönemde de tadilat görerek şehirdeki gelişime büyük katkı sağladı. Büyük İskender’in kenti işgal etmesinden sonra kente görkemli sur duvarları yapıldı. Perge antik kenti, belirtilen özellikleriyle UNESCO Dünya Miras Listesi’ne önerildi. Kent, 2017 yılında 64 binin üzerinde ziyaretçiyi ağırladı.

Yararlanılan Kaynaklar

Aktüel Arkeoloji (2019). Pamphylia’da Bir Metropol: Perge, https://www.aktuelarkeoloji.com.tr/pamphyliada-bir-metropol-perge, (Erişim tarihi: 04.07.2019); Baz, F. (2016). Pamphylia’nın İlk Neokoros Ünvanının Perge’ye Verilmesi Hakkında Düşünceler. İçinde; M. Adak, T. Corsten, K. Konuk, K. Stauner, B. Takmer ve P. Thonemann (Editörler), Sencer Şahin Anısına Yazılar (ss. 134-147). İstanbul: Kuzgun Yayınevi; Erdoğan, E. (2006). Perge Arkeolojik Sit Alanı, Peyzaj Özellikleri ve Koruma Sorunları, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 8(10): 36-47; Kültür ve Turizm Bakanlığı (2019). Perge antik kenti (Antalya), http://www.kulturvarliklari.gov.tr/TR-44411/perge-antik-kenti-antalya.html, (Erişim tarihi: 04.07.2019).