Sadrazam Öküz Mehmed Paşa’nın (1028H) 1618 tarihli Vakfiyesi’ne göre XVII. yüzyılın başlarında inşa edilen Kervansaray, Aydın’ın Kuşadası ilçesinde, limana yakın merkezî bir konumda yer almaktadır. Kuşadası’nda da görev yapan Öküz Mehmet Paşa, 1607 senesinde Mısır Valiliği’ne atandı. 1612 yılında Sultan I. Ahmed’in kızıyla evlenerek saraya damat oldu ve 1614 tarihinde Sadrazamlığa yükselmiştir.

İzmir-Tire ve İzmir-Merkez’den Selçuk’a (Ayasuluk) uzanan iki önemli kervan yolunun birleştiği Kuşadası, XVII. yüzyılda kara ve deniz ticareti için önemli bir konumda idi. Gerektiğinde güvenliği sağlayacak bir savunma yapısı gibi inşa edilen kervansaray için yer seçiminde ticarî merkezde olmak ve savunma kolaylığı gibi askerî öncelikler önemli olmuştur. Denize bakan cephede, kuzey-batı ve kuzey doğu köşeler burçlarla tahkim edilmiştir. Kalın ve yüksek masif beden duvarları üstte dendanlı bir kalkan duvarla son bulmuştur. Cephelere göre biçimleri değişen dendanlarda değişik yönlere bakan mazgal pencereler açılmıştır. Kareye yakın dikdörtgen planlı revaklı bir avlunun etrafında dizili hücrelerden oluşan kervansaray iki katlıdır. Çarşıya bakan doğu cephesi ile denize bakan kuzey cephesindeki ana kapılardan başka bir de küçük kapısı vardır. Evliya Çelebi’nin notlarında avluda bir şadırvan ile köşk mescitten söz edilmektedir. Bugün avlunun güney kenarı yakınında bulunan fıskiyeli havuz sonradan eklenmiş olmalıdır. Üst kata çıkan merdivenler güneydoğu ve kuzey batı köşelerde revaka bitişik düzenlendmiştir. İki katlı revakların gerisindeki hücreler birer kapı ve pencere ile avluya açılmaktadır. Üst kat hücrelerinde dışa açılan sivri kemerli birer pencere daha bulunmaktadır. Yolcuların kaldığı hücrelerde nişler ve ocaklar bulunmaktadır. Yapıdaki izler ve gezginlerin aktarımından kervansarayın ilk kuruluşunda sur duvarlarının devamında gümrük muhafaza görevi gördüğü kabul edilmektedir. Ana kapıların üzerindeki hücreler dizdarlara ve gümrük eminlerine tahsis edilmekteydi.

Revaklarda taşıyıcılar küfeki taşından yapılmış dörtgen planlı ayaklar biçiminde düzenlenmektedir. Üst örtü yapısal elemanlarında sık aralıkla dizilen tuğlalar ve moloz taş kullanılmıştır. Ahşap çatılı revaklarda örtü tek eğimli olarak avlu içine doğru alçalmaktadır. Hücreler tonoz örtülüdür. Çatıda hücrelerin ayrı ayrı algılanan tonoz örtüleri ve bacaları ile kalkan duvar arasında yaklaşık 90 santimetre genişliğinde çepeçevre bir seğirdim dolanmaktadır.

Uzun yıllar boyunca kervanlara hizmet verdi, hem ticaret hem de gelip giden yolcuların konaklaması için kullanılmıştır. İşlevini yitirdikten sonra bakımsız kalan yapının 1964 yılından önceki fotoğraflarında revakların büyük bölümünün yıkıldığı, etrafının gecekondularla sarıldığı görülmektedir. Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından 1964 yılında başlatılan restorasyon çalışmaları ile onarılarak, etrafında gelişen niteliksiz yapılar kaldırılmıştır. 1979 yılında Fransız yatırımcılar tarafından kiralanan kervansaray, otel olarak kullanılmaya başlanmıştır. 1993 yılında bir restorasyon çalışması daha gerçekleştirilmiştir. Çevresinde yoğunlaşan tarihi doku, turistik eşya satan dükkânlar ve yeme-içme mekânları ile kültür ve turizm odaklı bir çevrede bulunmaktadır. Günümüzde hem konaklama hem de hediyelik eşya satışlarının gerçekleştirildiği kervansaray, 2002 yılında Kültürel ve Doğal Değerler kategorisinde skalite Turizmde Kalite ödülü almıştır.

XVII. yüzyılda Sadrazam Damat Öküz Mehmed Paşa tarafından yaptırıldı. Moloz taş ve devşirme taş malzeme kullanıldı. Kuşadası İskelesi yakınındadır. Kalın ve yüksek duvarlarla çevrelenen dikdörtgen avlunun etrafında iki katlı, revaklı kapalı mekanı bulunmaktadır. Kervansaray’ın girişi kuzey ve doğuya bakan çarşı cephesindendir. Küçük bir iç kale görünümünde olan Kervansaray’ın, en üst kısmında üçgen uçlu sivri dendanlar bulunmaktadır. Kuzey ve batıya açılan iki kapısı daha mevcuttur. Kapısında kitabe boşluğu bulunmasına rağmen kitabesi yoktur. Geniş avlusunda kenarlarda iki kat halinde sıralanmış odalar vardır. Bu odaların önünde revaklar bulunmaktadır. Alt katta 28 oda üst katta 29 oda bulunmaktadır. Dış cepheleri altında masif üst kat pencereler ile hareketlendirilmektedir. Avlusuna geçiş sivri beşik tonozlu bir alanla sağlanmaktadır. Kuzeybatı ve güneydoğudaki köşelerde arkadan üst kata çıkan iki kemerle desteklenen tek kollu birer merdiven bulunur. Avlusunda mermer bir havuz vardır. Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne ait olan bina, birinci derece anıtsal yapı olarak tescil edilip, korumaya alınarak restore edilmektedir. 1965-1970 yılları arasında turistlere yönelik Türk gecelerinin düzenlendiği mekan olarak bilinmekte ve otel ve turistik tesis olarak kullanılmaktadır.