Mor Gıdalar

GASTRONOMİ Gıda

Mor gıdalar, doğal olarak mor veya mor tonlarında renge sahip sebze ve meyveleri içeren bir gıda grubudur. Son yıllarda beslenme bilimi açısından önemli bir terim haline gelmiştir. Bu terim, ilk defa besin pigmentleri ve bunların sağlık üzerindeki etkileri üzerine yapılan araştırmalarla ortaya çıkmıştır. Örneğin, Antosiyanin pigmentlerinin varlığı incelendiğinde ve bu pigmentlerin sağlık üzerindeki faydaları araştırıldığında mor renkteki gıdaların özel bir öneme sahip olduğu tespit edilmiştir. Bu alanda belirgin bir "ilk kez kullanan" ya da "ilk tanımlayan" özel bir isim literatürde yer almamaktadır. Ancak beslenme ve diyetetik alanında pigment temelli sağlıklı gıda sınıflandırmasının 2000'li yılların başlarından itibaren arttığı ifade edilebilir.

Mor gıda kavramı, özellikle bitkisel pigmentlerden biri olan antosiyanin ile ilgili olarak ortaya çıkmıştır. Antosiyaninler, fenolik yapıda bir flavonoid grubuna ait olup bitkilerde mor, mavi ve kırmızı renkleri oluşturarak onların görünümüne katkıda bulunur. İçerdiği antosiyanin gibi biyolojik olarak etkin bileşikler sayesinde antioksidan ve iltihap önleyici özellikler sergilemesi mor gıdaları beslenme biliminde önemli kılmıştır. Kırmızı lahana, mor havuç, böğürtlen ve mor tatlı patates bu tür mor gıdalar arasında listelenebilir. Mor gıdaların sağlık açısından önemli hale geldiği durumlardan biri, kronik hastalıklarla bağlantılı olarak ortaya çıkan oksidatif stres ve düşük düzeydeki kronik iltihaplanmanın bitkisel biyoaktif bileşenler aracılığıyla etkilenebilme olasılığıdır. Mor gıdaların sağlık üzerindeki etkilerinin yanı sıra, gastronomi alanındaki estetik ve algısal farklılıkları da önemli bir noktadır. "Gastronomi Akımlarında Sağlıklı Mor Yiyecekler" adlı çalışmada, mor gıdaların çağdaş mutfaklarda "renk-bilinçli tabak" anlayışının bir sembolü haline geldiğini vurgulamaktadır. Mor tonlar, özellikle "doğallık", "sağlık" ve "yenilik" kavramlarını hatırlattıkları için sağlıklı gastronomi trendlerinde dikkat çekici bir yer edinmiştir. Ayrıca, mor renkli gıdaların tüketicilerde "lüks" ve "estetik" izlenimi yarattığı bu durumun restoran menülerinde giderek daha fazla yer bulmasına yol açtığı belirtilmektedir

Genel olarak, mor renkteki yiyecekler, antosiyanin açısından yüksek olmaları nedeniyle beslenme bilimi açısından ilgi çekici bir konu olarak öne çıkmaktadır. Fakat bu yiyeceklerin tüketiminin yeterli olmadığı aynı zamanda dengeli ve çeşitli bir diyetin, uygun işleme ve saklama koşullarının yanı sıra genel sağlıklı bir yaşam biçimini de gerektirdiği vurgulanmalıdır.

Etiketler:
Referanslar

Gönen, F. (2022, Mart 16). Kırmızı ve mor besinlerdeki gizli güç: antosiyanin. TÜBİTAK Bilim Genç. https://bilimgenc.tubitak.gov.tr, (Erişim tarihi: 25 Ekim 2025)
Khoo, H. E., Azlan, A. ve Ismail, A. (2017). Anthocyanidins and anthocyanins: Colored pigments as food, pharmaceutical ingredients, and the potential health benefits, Food & Nutrition Research, 61(1): 1361779. https://doi.org/10.1080/16546628.2017.1361779
Nuszkiewicz, J., Wróblewska, J., Wróblewski, M.ve Woźniak, A. (2025). Anthocyanin-rich purple plant foods: Bioavailability, antioxidant mechanisms, and functional roles in redox regulation and exercise recovery, Nutrients, 17(15): 2453. https://doi.org/10.3390/nu17152453
Özdemir, B. (2020). Gastronomi akımlarında sağlıklı mor yiyecekler, GSI Journals Serie B: Advancements in Business and Economics, 3(1): 16–30.https://doi.org/10.5281/zenodo.4030210
Tian, X.-Z., Wang, X., Ban, C., Luo, Q. Y., Li, J. X. ve Lu, Q. (2022). Effect of purple corn anthocyanin on antioxidant activity, volatile compounds, and sensory property in milk during storage and light prevention. Frontiers in Nutrition, 9, 862689. https://doi.org/10.3389/fnut.2022.862689

Konuyla ilgili diğer maddeler için bkz.: