Manisa Garı
Terminal, Havalimanı ve Liman Tren Garı
(Manisa, 1865 - )
Demiryollarının hızlı ve etkili gelişimi XIX. yüzyılda devletlerin ulaşım politikalarını yeniden şekillendirdi. Demiryolları bu yüzyılda eski kıtalar, ülkeler, bölgeler ve şehirlerarasında insan ve mal taşımacılığında tercih edilen bir ulaşım modeli olarak ortaya çıktı. Osmanlı ekonomik yapısı, demiryolu yapımını sağlayacak mali kaynaklara, bununla birlikte gerekli teknoloji ve nitelikli elemana sahip olmamasına rağmen, Batı’nın özendirici yaklaşımları ve demiryolunun getirdiği siyasi ve ekonomik cazibeler Osmanlı Devleti’ni de etkiledi. Böylece Osmanlı’da demiryolu inşası, istasyonlar ve gar binaları imtiyazlı antlaşmalarla yabancı şirketler tarafından inşa edilmeye başlandı.
Osmanlı Devleti döneminde yabancı bir şirkete verilen imtiyazlarla inşa edilen Manisa Garı 1865 yılında hizmete açıldı. Bu gar, Anadolu’da ilk inşa edilen demiryolu hatlardan biri olan İzmir (Basmane)- Kasaba (Turgutlu) hattında taşımacılık sektöründe önemli hizmetler verdi. Demiryolu güzergâhında ve yakın çevresinde yetiştirilen tarım ürünlerinin limanlara aktarılmasında ve yolcu taşımacılığında istasyon kullanıldı. 1934 yılına kadar İngiliz şirketi tarafından işletilen istasyon, Türkiye Cumhuriyeti’nin millileştirme politikası çerçevesinde satın alındı.
Manisa Garı'nın istasyon bölümleri sekiz peron, bir ada ve yan platformdan oluşmaktadır. Dikdörtgen planlı bir şemaya sahip gar binasının giriş kısmına açılan hol yükseltilerek mimari açıdan hoş bir görünüm kazandırılmıştır. Gar binasının çatı kısmı kırma ve düz çatı şeklinde olup, gar cephelerinde dikdörtgen pencereler ve döşemeler de çelik kirişler kullanılmıştır. Gar binası iki katlı görünüme sahip tek katlı, simetrik planlı ve orta bölümü çıkıntılı olan Anadolu’da inşa edilen Malatya ve Sivas tren garlarına benzerlik gösteriyor. Manisa Garı ve yakın çevresinde yer alan istasyon ve binaları mimari özellikleri ile kent dokusuna, tarihine ve toplumsal belleğine önemli katkılar sunmakta ve bugün şehrin önemli kültürel miraslarından birini oluşturmaktadır.
Manisa Garı’ndaki istasyon günümüzde TCDD taşımacılığın Bandırma, Uşak, Afyonkarahisar ve Ankara’ya sefer yapan bölgesel ve şehirlerarası yolcu trenlerinin uğrak istasyonlarından biridir. Bu istasyonda duran trenler 17 Eylül Ekspresi, 6 Eylül Ekspresi, Ege Ekspresi, İzmir Mavi, Karesi Ekspresi, Konya Mavi, İzmir Alaşehir treni, Manisa Alaşehir treni ve Uşak Ekspresidir. Yaşayan tarihin gözle görülür örneklerinden biri olan Manisa garı, ulaşım fonksiyonları hizmet etmeye devam etmektedir.
Referanslar
Akbulut, G. (2010). Siyasi Coğrafya Açısından Türkiye Demiryolu Ulaşımı. Ankara: Anı Yayıncılık; Başar, M.E. ve Erdoğan, H.A, (2009). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Türkiye’de Tren Garları” Selçuk Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 24: 29-44; https://tr.railturkey.org/seyahat/istasyonlar/manisa/, ( Erişim tarihi: 25.02.2020); https://tr.wikipedia.org/wiki/Manisa_Gar%C4%B1, (Erişim tarihi: 25.02.2020); https://www.google.com/search?q=Manisa+Gar%C4%B1&oq=manisa+gar%C4%B1&aqs=chrome.0.69i59j0l7.1965j0j8&sourceid=chrome&ie=UTF-8, (Erişim tarihi: 25.02.2020).