Maddeye katkıda bulunan yazarlar:
-
2020
Konyak, Fransa’nın Charente bölgesinde yer alan Cognac kasabasından ismini alır. Zira bu kasabada yetişen üzümlerden hazırlanır. Konyak ilk olarak Hollanda denizcileri tarafından üretilir. 16. yüzyılda yüksek asit oranı sebebiyle Fransa’da tercih edilmeyen beyaz şaraplar kuzey Avrupa ülkelerine ihraç edilir. Hollandalı denizciler bu şarabı damıtıp konsantre şeklinde hazırlar ve bu şarabı yanık şarap anlamına gelen “brandewijn” olarak adlandırırlar. Günümüzde ise “brandy” olarak ifade edilir.
Türkiye’de Fransız konyağı “konyak” olarak adlandırılırken, diğer bu tür ithal edilen ve yerli üretim içkiler ise “kanyak” olarak adlandırılır. Her iki alkollü içki için de dünya üzerinde “brandy” ismi kullanılır. Ancak Fransız konyağı her zaman bir brandy iken, her brandy için konyak ismini kullanmak doğru değildir. Ayrıca Fransa’da bir brendy çeşidi olarak “Armagnac” da üretilir.
Konyak hazırlanması için Charente bölgesinde yetişen beyaz üzümler kullanılır. Konyağın beyaz şarap üretiminden farkı; iki defa damıtılma işleminden geçmesi ve meşe fıçılarda yıllandırılmasıdır. Konyağın bekletilme süreci önem arz ettiği için konyak fıçılarının boya vb. maddeler ile hazırlanmaması gerekmektedir. Bu sebeple yaşlı ve sağlıklı meşelerden üretilen fıçılar kullanılır. Temel sebebi ise konyak servisinde en önemli özelliğin kokusunda olmasıdır. Konyaklar kalitesi bakımından farklı şekillerde gruplandırılır. Fransa’nın Cognac ve Segonzac bölgelerinden üretilen “Grande Champagne” birinci kalitedir. Fransa’nın Gernozac bölgesi civarından üretilen konyaklar ise “Petite Champagne” çeşitleridir ve yine birinci kalitedir. Bu çeşitleri yine Fransa’nın Charente bölgesi ve civarında üretilen ikinci ve üçüncü sınıf konyaklar (Borderies, Fnis Bois, Bons Bois, Bois Ordinaires) takip eder. Borderies ve Fnis Bois ikinci sınıf konyaklar, Bons Bois ve Bois Ordinaires ise üçüncü sınıf konyaklardır. Konyak bekleme süresine göre nitelik kazanır. En az 2,5 yıl bekletilmesi gereken konyak yıllanma süresine göre üç farklı şekilde tanımlanır. 2,5 yıl dinlendirilen konyak “Very Special” (VS), en az 4,5 yıl dinlendirilen konyak “Very Old-Very Superior Old Pale” (VO/VSOP) ve en az 6,5 yıl dinlendirilen konyak ise “Extra Old” (XO). Konyağın alkol oranı yaklaşık olarak yüzde 40’tır.
Konyak servisinde geniş gövdeli, kısa ayaklı ve dar ağızlı özel bir bardak kullanılır. Bu bardağa “Brandy Sniffer” denir. Restoranlarda konyak, şarap servisinde olduğu gibi içki arabasında müşterilere sunulur. Servis sıcaklığı kırmızı şarapta olduğu gibi 16 ila 18 derece arasında olmalıdır. Konyak bardak servisinde özel bardağa iki ila dört cl. konyak konulur. Konyağın yeterli düzeyde konulduğunu anlamanın bir diğer yöntemi ise konyak bardağının eğik olarak yatırıldığında konyağın bardaktan dökülmemesidir. Bu durumun temel sebebi konyak bardağını müşteri avucuna aldığında sıcaklığını korumasını sağlamaktır. Zira bardağa konulan konyağın, avucun kavradığı kısmı geçmeyecek miktarda olması aynı zamanda içilirken de sıcak kalmasını sağlar. Sıcak kalması ise konyağın içimini yumuşatır ve konyağın kokusunun daha iyi alınmasını sağlar. Müşteriye konyak servisinde sağ tarafından bardak masaya yerleştirilir. Bardak işaret ve orta parmakla alt kısmından kavranır ve başparmak ile bardağın gövde kısmından desteklenir. Konyak ayrıca servis edilmeden önce bardakta çalkalanır ve kokusunun dağılması sağlanır. Konyağın kalitesi aynı zamanda kokusundan ve içerken boğazı yakmamasından anlaşılmaktadır. Müşteri dilediği takdirde konyağı tadarak kalitesini kontrol edip karar verebilir.
Bazı konyak sunumlarında bardağın sıcaklığını kontrol altına alınmak amacıyla bardak ısıtılarak servis edilir. Konyak bardağı ispirtolu ocaklarda alevlendirilip ısıtılır. Kontrol altına alınan ısı ile konyağın içim esnasında boğazı yakması önlenebilir. Zira alkolün salınması sonucu konyağın sertliği azaltılabilmektedir. Isıtılan bardağa konyak konur ve müşterinin tatması için sunum yapılır.
Referanslar
Kapferer, J. N. (2002). Is There Really No Hope for Local Brands? Journal of Brand Management, 9 (3): 163-170; Köse, C. (2016). Kanyak Servisi, http://barkokteyl.blogspot.com/2016/02/kanyak-servisi.html, (Erişim tarihi: 29. 03. 2020); Milli Eğitim Bakanlığı (Mesleki ve Teknik Eğitim Programlar ve Öğretim Materyalleri) (2009). Yiyecek ve İçecek Servisi, https://hbo.meb.gov.tr/E-BOOK/YIYICECEK_SERVISI.pdf, (Erişim tarihi: 29. 03. 2020); Nykänen, L., Puputtı, E. ve Suomalaınen, H. (1968). Volatile Fatty Acids in Some Brands of Whisky, Cognac and Rum, Journal of Food Science, 33 (1): 88-92; Zat, V. (2000). Bar Servis Kokteyl Rehberi. İstanbul: Derin Yayınları.
-
2020
Konyak servisinde kullanılan araç ve gereçlerin sahip olması gereken bazı özellikler vardır. Konyak, servise ve içime uygun olarak üretilmiş, ağız kısmı dar, geniş gövdeli bir bardak olan snifter adı verilen özel balon bardaklarda servis edilmektedir. Bu bardaklar sunumu yapılan konyağın tüketimi sırasında kokunun belli bir noktada yoğunlaşması için ağız kısmı dar, bardağın avuç içerisinde ısınmasını sağlamak amacıyla gövde kısmı geniş üretilmektedir. Tüketmeden önce bardağın iki elin ayasında hafifçe sallanarak konyağın ılımasını sağlamak yeterlidir. Konyak bardağı ısıtılarak servis edilecekse, bardağın ısınmasını sağlayacak metal çubuklardan yapılmış ve altında ispirto haznesi olan bir ocak kullanılmaktadır. Konyak, bardak içerisine konulur, ocak üzerindeki düzenekte çevirerek ısıtılmakta ve servise hazır hâle gelmektedir.
Ancak sıcak bardaklarda servis yapmak, konyağın ısınarak aromasının kaybolmasına neden olacağından, doğru bir servis yöntemi değildir. Konyağın servis sıcaklığı 16- 18 derecedir ve konyak bardağında iki veya dört cl olarak servis edilmektedir. İçki arabasından konyak servisi yapılacaksa, servis arabasının üst katına konyaklar dizilmektedir. Alt kata ise bardaklar konulmaktadır. Masaya gelen servis görevlisi konyak şişesinin boğaz kısmından sağ elle tutarak, sol el üzerine şişeyi oturtarak tanıtımını yapmaktadır. Tanıtma işleminin ardından arzu edilen konyaktan bardağa servis ölçüsü (2-4 cl) kadar koyarak bardağı müşterinin sağından masaya bırakmaktadır. Masadaki yeri, kuver tabağının sağı ve hafif önüdür. Ziyafet gibi organizasyonlarda farklı servis yöntemi uygulamak gerekmektedir. Bu yöntemde servis edilen konyaklar, önceden konyak bardaklarına konulmaktadır. Tepsi üzerine alınan bardaklar masaya götürülmekte ve sağdan servis edilmektedir. Konyak hazmı kolaylaştırıcı özelliğinden dolayı, yemeklerden sonra kahve ile ayrıca likör, soda veya farklı bir meşrubatla da servis edilmektedir.
Referanslar
Aktaş, A. ve Özdemir, B. (2012). İçki Teknolojisi. Ankara: Detay Yayıncılık; Millî Eğitim Bakanlığı (2007). Yiyecek İçecek Hizmetleri Kanyak Servisi. Ankara