Konya’da geleneksel sofra kültürü bazı değişikliklere uğrasa da yaşatılmaya devam etmektedir. Bunlardan biri olan Konya Düğün Pilavı sadece bir yemek çeşidini ifade etmez. Bu, düğüne katılan misafirlerin çorbadan tatlıya kadar yediği ve belirli bir sırayla ikram edilen yemeklerin hepsine birden verilen addır. Bu sebeple düğüne gitmekle -yemek ikramı varsa-pilava gitmek aynı anlamda kullanılır. Etli düğün pilavı bu yemeklerin ana ikramıdır. Sunulacak yemeklerin sırası bellidir ve sofraya hepsi birden konmaz.

Bu yemeğin 300 yıllık bir tarihi olduğu, saray mutfağından geldiği tarzında ileri sürülen görüşlerin kanıtlanmasına imkân verecek bilgiler mevcut değildir. Ancak Konya’nın yakın çevresinde yaklaşık 100 yıl öncesinde damadın arkadaşlarının düğün yemeği hazırlıkları başlamadan önce odun toplamaya gittikleri ve cumartesi akşamdan hazırlanan yemeğe “odun yemeği” adı verildiği bilinmektedir. Eskiden damadın arkadaşları bir araya gelir, dağlara odun kesmeye giderken yanlarına azıklarını, yiyecek ve içeceklerini alırlardı. Gençler geceyi dağda geçirir, ertesi gün dönerlerdi. Eşeklerin yüklerinin tepesine çapraz şekilde odunlar yerleştirir, aralarına bayrak, gıldırak, çan, kerek gibi süsler asarlardı. Şehirde yankılanan o şangırtı sesini duyan herkes, “odun yemeği geliyor” diyerek yollara dökülürdü. Eşeklerden birinin yükü de kız evine gönderilirdi. Kesilen odunlar, düğün günü yemek kazanlarının altında yakılırdı. O zamanların düğün yemeklerinin adları, pişirme yöntemleri ve ikram sırası günümüzdeki gibiydi. Yemeğe gelemeyecek olanların evine tepsilerle yemek götürüldüğü olurdu.

Konya düğünlerinde damat tarafının pilav ikram etmesi (dökmesi), köklü ve değişmeyen bir gelenektir. Eskiden, bu özel pilavı hakkıyla yapabilecek usta aşçı sayısı sınırlı olduğu için, düğün tarihinden epey önce aşçıyla anlaşılırdı. Günümüzde ise bu gelenek çoğunlukla yemek firmaları aracılığıyla sürdürülmektedir. Halbuki geçmişte Konya düğün pilavı, tam anlamıyla mahalle dayanışmasının bir simgesiydi. Tandır ekmeğinin hazırlanmasından pirincin ayıklanmasına, büyük kazan, kepçe, tas, tabak, kaşık ve sofra sinilerinin temininden yemek servisine, hatta bulaşıkların yıkanmasına kadar her aşamada mahalle halkı imeceyle bir araya gelir, el birliğiyle bu geleneği yaşatırdı.

Düğün pilavının hazırlıkları, düğünden bir gün önce başlar. O akşam, düğün evinde hem misafirlere hem de hizmet edenlere etli tirit sunulur. Ertesi gün ise, yemek ikramına geçilmeden önce, geceden pişirilen pilav ve diğer yemekler, sabah namazı sonrası cami cemaatiyle birlikte gerçekleştirilen “kazan açma” töreniyle açılır. Aşçı, hazırladığı yemeklerden birer örnek alıp sofralara konacak kaplara aktarır ve kaşıklarıyla birlikte, kazanların üzerini örten sinilerin üzerine yerleştirir. Cami imamı ya da bu işte ehil biri, kazanlar açılmadan önce dua eder. Ardından, orada bulunanlar hep birlikte yemeklerden tadar. Bu sırada, aşçıya bahşiş verilmesi de unutulmaz. Kazanların açılmasıyla birlikte düğün yemeği ikramı başlar. Geleneksel menüde yoğurt çorbası, etli pilav, irmik helvası, bamya çorbası, pilav, zerde ve hoşaf bulunur. Ancak günümüzde Konya düğün pilavlarındaki en büyük değişiklik, etli yemeklerde görülmektedir. Geçmişte, pilavın üzerinde bütün et sunulması âdetken, davetli sayısının artması, maliyetin yükselmesi ve hazırlığın zahmetli olması nedeniyle bu gelenek terk edilmiş, yerine daha pratik olan kavurma gelmiştir. Ayrıca, eskiden ikram edilen hoşaf da günümüzde yerini hazır meyve sularına bırakmıştır.

Düğün pilavı, muhakkak damadın ailesi tarafından ikram edilir. Kız tarafında ise böyle bir gelenek yoktur. Çoğunlukla 10-12 kişilik masalara oturularak yemek yenir. Düğün pilavı genelde açık hava alanlarında, üstü kapalı çadırlarda sunulur. Erkeklerin ve kadınların yemek yedikleri bölümler ayrı tutulur. Erkeklere ve kadınlara ayrılan masaların arasında belli bir mesafe bırakılır veya araya perde çekilir. Maddi durumu elverişli olmayan düğün sahipleri ise pilav yerine etliekmek yaptırır ve misafirlere etliekmek ikram eder.

Sofrada yemekler genellikle tek kâse veya tabaktan yenir. Kişiye özel tabaklar son dönemlerde ortaya çıkmıştır. Yemeğe her zaman en yaşlı kişi başlar. Yemek ikramı geçmişte sabah saatlerinden öğle vaktine kadar sürerken günümüzde nüfusun artması ve yemek organizasyonu yapan firmaların çoğalması sebebiyle gün içinde yapılabilmektedir. Yemekler genellikle hızlı bir şekilde yenir, ardından yemek duası edilir ve sofradan kalkılır. Sofrada yemek biter bitmez, masa toplanır, yeni sofra kâğıtları serilir ve masa, sıradaki misafirler için yeniden hazırlanır. Pilav masasında makamın, mevkiinin hiçbir önemi yoktur. Herkes aynı kaptan, aynı yemeğe kaşık sallayarak aynı lezzeti, aynı heyecanı paylaşır. Pilav sofrasında varsa da başka dertler, bir kenara bırakılır, herkes sadece yemeğe odaklanır. Misafirlerin karnının doyduğundan emin olmak amacıyla tabakla fazladan verilen ve pilavın altına et konulması demek olan “denizaltı” ise özel bir sunum şekli olup tarihi eskilere gitmemektedir. Yemek artmışsa, duadan sonra “kırk lokma yemek lazım” uyarısını bazıları “kırık lokma” diye yorumlayıp tek lokma alarak israfın önüne geçmiş olurlar. Yemekten sonra çay servisi yapılır.

Konya düğün pilavı menüsünde yemeklerin geleneksel sırası şu şekildedir:

1. Yoğurt çorbası 
2. Etli pirinç pilavı (ilk tur)
3. İrmik helvası 
4. Bamya çorbası
5. Etli pirinç pilavı (ikinci tur)
6. Zerde tatlısı
7. Hoşaf, şerbet ya da emsali bir içecek

Malzemeleri ve Hazırlanışı

Konya düğün pilavı pirinç, et (dana but eti), tereyağı, tuz, baharatlar (karabiber, türlübahar), haşlanmış nohut ve kuş üzümü ile hazırlanır. Kullanılacak malzemelerin miktarı davetli sayısına göre belirlenir. 

Hazırlık süreci şöyledir:

Etin Haşlanması: Genellikle kuzu veya dana kuşbaşı etler, önceden haşlanarak yumuşatılır ve et suyu elde edilir. Bazı durumlarda etler doğrudan tereyağında kavrularak da pişirilebilir.

Pirincin Islatılması: Pirinç, genellikle tuzlu sıcak suda bir süre bekletilerek yıkanır ve nişastası giderilir.

Kavurma: Geniş bir tencerede bolca tereyağı eritilir. Pirinçler eklenir ve tane tane olması için iyice kavrulur.

Nohut ve Kuş Üzümü: Kavrulan pirince haşlanmış nohut ve yıkanmış kuş üzümü eklenir, bir miktar daha kavrulur.

Pişirme: Elde edilen et suyu pirinçlere eklenir (genellikle 1 ölçü pirince 2 ölçü su/et suyu). Tuz ve baharatlar eklenir. Kaynamaya başlayınca ateşi kısılır ve pilav suyunu çekip göz göz olana kadar pişirilir.

Dinlendirme ve Servis: Pişen pilavın üzeri kapatılarak demlenmeye bırakılır. Demlenen pilav servis tabağına alınır ve üzerine haşlanmış veya kavrulmuş etler konulur. Genellikle sıcak olarak servis edilir.