İstanbul’daki mevlevihaneler içinde kuruluş tarihi bakımından Kalenderhane, Fatih (Abid Çelebi), Galata (1491), Yenikapı (1598) ve Beşiktaş (1621) mevlevihanelerinden sonra altıncı sırada yer alan Kasımpaşa Mevlevihanesi, IV. Murad döneminde 1623-1631/32 tarihleri arasında, Mevleviyye’den Fırıncızade Şeyh Sırrı Abdi Dede Efendi tarafından Kasımpaşa’da kendi bostanı içinde gösterişsiz bir tekke olarak inşa edilmiştir. 

Mevlevihanenin inşa edildiği tarihlerde yapı, bostanlar, bağlar ve çiçek bahçeleri ile kaplı, bahçeli müstakil ahşap meskenlerin yanı sıra mescidler, tekkeler ve çeşmeler gibi bazı hayır eserlerin bulunduğu Kasımpaşa Deresi Vadisi’nin orta kesiminde, bu vadinin Beyoğlu’na doğru yükselen sırtlarında yer almaktaydı. Abdi Dede’nin mevlevihaneyiburada bulunan bostanı içinde tesis etmiş olması, mavlevihanenin yakınında Evliya Çelebi’nin ‘‘Dede Bostanı Mesiresi’’ olarak zikrettiği bir mesire meydana getirmiştir.

Mevlevihanenin zaman içinde farklı dönemlerde değişik tamir, tadilat ve yenilemeler gördüğü bilinmektedir. Bilinen ilk tadilat, 1731/32 yıllarında Hasan Ağa tarafından gerçekleştirilmiş ve müfredat keşfi dönemin hassa baş mimarı Kayserili Mehmed Ağa tarafından hazırlanmıştır. Zamanla harap olan Kasımpaşa Mevlevihanesi XVIII. yüzyılın sonlarında Mihrişah Valide Sultan ve oğlu III. Selim tarafından yeniden inşa ettirilmiş ve 1795’de parlak bir törenle açılışı yapılmıştır. 1832-1834/35 yılları arasında Kaptan-ı Derya Çengeloğlu Tahir Paşa tarafından mevlevihane tamir ettirilmiş ve civarda bulunan bazı yapılar satın alınarak mevlevihanenin arazisi genişletilmiştir. Kasımpaşa Mevlevihanesi 1834 tarihinde II. Mahmud tarfından son şekliyle ihya edildikten sonra 1842 yılında tekrar bir tamir daha geçirmiştir. Bu dönemden sonra Kasımpaşa Mevlevihanesi tekkelerin kapatıldığı 1925 yılına kadar son şeklini korumuş ve sadece ufak tadilatlar yapılmıştır.

Tekkelerin kapatılmasıyla mülkiyeti Vakıflar’a geçmiş olan mevlevihanenin bir kısmı ilkokul, semahanesi ise Kasımpaşa Güreş Klübü müsabaka yeri olarak kullanılmıştır. 1925 yılına kadar şeklini koruyan yapı daha sonrasında yok olmaya başlamıştır.

1926 yılına kadar, tekke arsasının büyük bir bölümünün çiçek bahçesi olarak kullanılmıştır. Tanzimat’tan sonra XIX. yüzyılın ikinci yarısı içinde hızla gelişmeye başlayan Beyoğlu (Pera)’nun bir kanadı tekkenin bulunduğu sırtlara taşmış ve Kasımpaşa Vadisi’ne doğru sarkmıştır. Bu sarkmanın sonucunda Kasımpaşa Mevlevihanesi’nin kuzeydeki yeşil alanlı geleneksel ahşap evlerin yer aldığı Türk mahallesiyle, güneyindeki ağaçsız ve dar sokaklar boyunca sıralanan lövanten üslubunda kâgir binaların oluşturduğu, Pera’nın Batı menşeli yerleşim dokusundan ayıran bir sınır oluşmuştur. Günümüzde ise mevlevihane çevresi eski karakterini tamamen kaybetmiş; bostanların yok olmasıyla ahşap meskenler ise yerlerini üslupsuz apartmanlara terk etmiştir.

Mevlevihanenin başta müştemilatı, şadırvanı ve haziresi olmak üzere zamanla semahanesi dışında kalan bölümlerinin oda oda kiraya verilmesiyle yapı harap olmuş ve çökmeye başlamış, 1979 yılında çıkan bir yangınla da tamamen kül olmuştur.

Günümüze Kasımpaşa Mevlevihanesi’nden üzerindeki II. Mahmud Tuğrası’nın çalındığı Cümle Kapısı haricinde hiçbir bölümü ulaşamamıştır. 2009 tarihinde restitüsyon çalışmalarının başlanmasıyla o zamana kadar ulaşabilmiş olan bodrum katına ait duvar kalıntıları, arsadaki istinad duvarları ve hamuşana ait bir iki kırık mezar taşı da yok edilmiştir. Çeşitli nedenlerden dolayı inşaatı uzun bir süre durdurulmuş 2016 yılı itibari ile Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından ihya çalışmaları başlatılan yapının restorasyon çalışmaları günümüzde devam etmektedir. 2024 yılının sonlarına doğru ise mevlevihanenin restorasyonunun tamamlanması ve kültür sanat faaliyetlerinin takip edilebileceği bir merkez olarak hizmete açılacağı öngörülmektedir.