Hatay’a ait geleneksel yemek kültürünün simgelerinden biri olan tepsi kebabı, yalnızca bir yemek türü olarak değil, aynı zamanda kentin çok katmanlı tarihinin, kültürel çeşitliliğinin ve toplumsal yaşam biçimlerinin yemeğe yansıyan somut bir göstergesi olarak değerlendirilmelidir. Antik dönemden bu yana birçok uygarlığa ev sahipliği yapan Hatay, gastronomik anlamda da adeta bir medeniyetler beşiği konumundadır. Bölgenin tarihsel geçmişi, mutfak kültürünü şekillendiren temel dinamiklerden biridir. Antakya, Roma İmparatorluğu’nun önemli ticaret merkezlerinden biri olmasının yanı sıra erken dönem Hristiyanlık tarihinde de önemli bir yer tutmuştur. Bu süreçte kente yerleşen farklı halklar –Yunanlar, Romalılar, Ermeniler, Araplar ve Türkler– mutfak geleneklerini birlikte yaşam kültürü çerçevesinde harmanlamışlardır. Tepsi kebabı, işte bu kültürel etkileşimlerin ve toplumsal geçişlerin ürünü olarak şekillenmiş; etin, baharatın ve fırın geleneğinin ustalıkla buluşturulduğu bir yemek haline gelmiştir.

Tepsi Kebabının tarihsel önemi, yalnızca uzun geçmişe dayanan bir yemek olmasıyla sınırlı değildir. Aynı zamanda geleneksel pişirme tekniklerinin ve toplumsal işbölümünün günümüze kadar taşınmasında da kritik bir rol oynamıştır. Eskiden beri Hatay’da yaşayan aileler, özellikle bayram sabahlarında veya cuma günlerinde, evlerinde özenle hazırladıkları tepsi kebaplarını mahalle fırınlarına götürerek pişirirlerdi. Bu süreçte mahalle fırınları yalnızca yemek pişirme mekânları değil, aynı zamanda sosyal iletişimin ve toplumsal dayanışmanın yaşandığı alanlara dönüşmüştür. Fırın önlerinde bekleyen kadınlar ve erkekler, birbirlerinin yemek tariflerini konuşmuş, mahalle gündemini paylaşmış, çocuklar ise bu geleneğin içinde büyüyerek tepsi kebabına olan aidiyetlerini daha da pekiştirmişlerdir. Bu yönüyle tepsi kebabı, Hatay halkı için sadece bir lezzet değil, aynı zamanda ortak bir hafızanın, kimliğin ve sosyal birliğin taşıyıcısıdır.Hatay'ın etnik ve dini çeşitliliği, tepsi kebabının yapımına ve tüketimine de yansımıştır. Aleviler, Sünniler, Hristiyan Araplar, Ermeniler ve diğer topluluklar bu yemeği kendi kültürel kodlarına göre yorumlamışlardır. Bazı topluluklarda sarımsak oranı artırılmış, bazıları ise daha az baharatla sadeleştirilmiş versiyonlarını tercih etmişlerdir. Ancak her halükârda, bu yemek Hatay halkı için birleştirici bir unsur olmaya devam etmiştir. Aynı yemeği paylaşmak, farklı dini ya da etnik kimliklerden gelen bireyler arasında dostluk, saygı ve karşılıklı anlayışı güçlendiren bir gelenek halini almıştır. Bu bağlamda tepsi kebabı, yalnızca gastronomik değil, aynı zamanda sosyolojik ve antropolojik olarak da değerlendirilmeyi hak eden çok yönlü bir kültürel üründür.Tepsi kebabının hazırlanışı da bu yemek kültürünün ne kadar incelikli ve köklü olduğunu göstermektedir. Dana veya kuzu etinin sinirlerinden ayrıldıktan sonra zırh bıçağıyla çekilmesi, geleneksel yöntemlerin hâlâ yaşatıldığı bir uygulamadır. Bu yöntemle çekilen kıyma, ince doğranmış sarımsak, kapya biber, maydanoz, domates salçası, tuz ve baharatlarla yoğrularak geniş bir tepsiye elle bastırılarak yayılır. Üzerine dizilen domates ve yeşil biber dilimleriyle hem görsel zenginlik hem de aroma katkısı sağlanır. Son olarak taş fırına verilir ve odun ateşinin sağladığı eşsiz pişirme ortamında, kebap yavaş yavaş, kendi yağı ve salçalı sosu içinde pişerek lezzetini bulur. Bu teknik, endüstriyel fırınların aksine, doğal ısı dağılımı sayesinde etin suyunu kaybetmeden yumuşak kalmasını sağlar ve kebaba karakteristik aromasını kazandırır.Yerel halk için tepsi kebabı, sadece evde ya da fırında pişirilen bir yemek değil, aynı zamanda bir geçim kaynağıdır. Antakya ve çevresindeki kebapçılar, bu yemeği farklı boyut ve içeriklerle menülerinde sunmakta; gelen turistlerin ve yerel halkın ilgisini çekmektedir. Hatay mutfağının tanıtımı açısından da tepsi kebabı başlıca bir unsurdur. Özellikle UNESCO tarafından “Yaratıcı Şehirler Ağı”na dahil edilen Hatay’ın bu unvana kavuşmasında tepsi kebabının da katkısı yadsınamaz. Gastronomi turlarında ilk sırada sunulan bu yemek, ziyaretçilerin hem damak zevkine hitap etmekte hem de yöresel yemek kültürüyle tanışmalarına vesile olmaktadır. Tepsi kebabının sunumu sırasında kullanılan geleneksel bakır tepsiler, ahşap servis tahtaları ve yanında sunulan ayran ya da şalgam gibi içecekler, bu deneyimi sadece bir yemek değil, bir kültürel bütünlük olarak sunmaktadır.Bölge esnafı açısından da tepsi kebabı, ekonomik anlamda önemli bir yer tutar. Yerel kasaplar, geleneksel zırh çekme yöntemine uygun kıyma hazırlığı yaparak halkın talebini karşılar. Baharatçılar, özel tepsi kebabı karışımları sunarak bu gelenekteki uzmanlıklarını sürdürür. Fırıncılar, haftanın belirli günlerinde sadece kebap pişirmeye yönelik hazırlıklar yapar. Bu zincir, geleneksel üretim biçimlerini ve küçük esnaf kültürünü ayakta tutar. Aynı zamanda bu süreç, kolektif üretim kültürünü canlı tutarak, bireysel değil topluluk temelli mutfak anlayışını sürdürür. Bu yönüyle tepsi kebabı, gastronomik bir değer olmanın ötesinde yerel ekonominin ve toplumsal dayanışmanın da temel taşlarından biri hâline gelir.Sonuç olarak, Hatay tepsi kebabı; tarihsel, kültürel, ekonomik ve gastronomik katmanlarıyla derinlemesine analiz edilmesi gereken bir miras öğesidir. Sadece lezzetiyle değil; geçmişten günümüze taşıdığı üretim biçimleriyle, farklı toplumsal gruplar arasında kurduğu köprüyle, yerel halkın gündelik yaşamındaki yeriyle ve bölgenin tanıtımına sağladığı katkıyla Hatay’ın gastronomi kimliğinde merkezi bir rol oynamaktadır. Tepsi kebabı, bu bağlamda yalnızca bir yemek değil, Hatay’ın kolektif hafızasında yer etmiş, yaşayan bir kültürel semboldür.