-
2024
Önceleri Hasani Basri Mahallesi olarak bilinen, şimdi Rabia Ana Mahallesi olarak adlandırılan semtte yer almaktadır.
Türbe Hasani Basri’ye ait olmayıp onun adına inşa edilen bir nevi makam türbesidir. Çünkü Hasani Basri Hazretleri M. 642 yılında Medine’de doğmuş, M. 728 yılında Basra’da vefat etmiştir. Büyük bir İslam âlimi olan Hasani Basri, Emeviler döneminde Basra Valisi olan Süleyman B. Harb’in verdiği kadılık görevini bir süre ücret almadan ifa ettikten sonra, bu görevinden ayrılarak ilim ve nasihatle meşgul olmuştur. Fesahat ve belagatta zamanının en üst seviyesinde yer alan Hasani Basri iyi bir hatip ve vaizdir. Söylediği sözler ile halkın, zâhidlerin, sûfilerin ve vâizlerin üzerinde büyük bir etki bırakmıştır. Konuşmalarında özlü ve akıcı bir üslup vardır. Derin bir tefekkür dünyasına sahiptir. Yaşantısında dünyaya ve dünya malına önem vermemiş, sahip olduğu her şeyi ihtiyaç sahiplerine dağıtmıştır. Yaşantısını eviyle mescid arasında geçirerek her fırsatta insanlara İslam dininin ahlak ve ibadet prensiplerini anlatmış, samimi bir İslami yaşantıya davet etmiştir. Devlete ve siyasi otoriteye baş kaldırılmasına karşı çıkmış, isyanlara katılmamış, ancak zalim ve zorba devlet adamlarını hiç çekinmeden tenkit etmiştir. Emevi halifelerini ve valilerini adil olmaya davet eden Hasani Basri çok sayıda hadis rivayet eden tabiinlerden biridir.
Hasani Basri’ye atfedilen türbe, sanatsal ve tarihi kıymeti olmayan bir mezar yapısıdır. Kare planlı olan türbenin girişi güneybatıdandır. Güney ve batı duvarında birer penceresi bulunur. Türbenin üst örtüsü içten ve dıştan konik külahlıdır. Örtü içten ahşap, dıştan saç kaplı olup geniş bir saçağa sahiptir. Türbe içerisinde kime ait olduğu belirlenemeyen dört adet mezar bulunmaktadır.
Hasani Basri adına Erzurum’da bir zaviyenin de bulunduğu kaynaklardan bilinmektedir. 2010 yılında başlatılan kentsel dönüşüm çalışmaları sonrasında türbenin çevresi açılmış olsa da yapılan çok katlı binalar arasında fark edilmez durumdadır.
Yararlanılan Kaynaklar
Konyalı, İ.H. (1960). Abideleri ve Kitabeleri ile Erzurum Tarihi. İstanbul; Uludağ, S. (1997). “Hasan-ı Basri”, İçinde;. TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt: 16. İstanbul; Yurttaş, H., Özkan, H., Köşklü, Z., vd. (2008). Yolların, Suların ve Sanatın Buluştuğu Şehir Erzurum. Erzurum.