Edremit

Yerleşim Merkezi Deniz Destinasyonu

Marmara Bölgesi’nin Güney Marmara bölümünde yer almaktadır. Doğusu Havran ilçesi, güneyi Burhaniye ilçesi ve Edremit Körfezi, batısı Çanakkale’nin Ayvacık ilçesi ve kuzeyi de bu ilin Bayramiç ilçesi ile çevrilidir. Etrafı geniş zeytinlikler ve narenciye bahçeleri ile kaplı olan Edremit; aynı zamanda iç turizm açısından Türkiye’de önde gelen turizm bölgelerinden biridir. Balıkesir ilindeki işletme belgeli konaklama tesislerinin yüzde 24’ü Edremit’te bulunmaktadır. 2000-2010 yıllarına ait veriler, yerli turist sayılarının ve konaklama sürelerinin, Balıkesir ve Türkiye ortalamasının üzerinde olduğunu gösteriyor. 2018 yılının verilerine göre, işletme belgeli 19, belediye belgeli 144, kamu kampı olarak 10 tesis olmak üzere toplam 173 tesiste, 5.689 oda ve 14.287 yatak kapasitesi ile Edremit, önemli bir turizm bölgesidir. Yaklaşık 3,3 milyon geceleme yapılan Balıkesir ilinde, bu rakamın yüzde 23’ünü Edremit oluşturmaktadır.

İç turizm hareketlerinin yoğun yaşandığı Edremit’te, yaz aylarında büyük bir insan yoğunluğu görülür. Edremit Körfez Havaalanı’nın hizmete açılmasıyla birlikte, Ankara ve İstanbul üzerinden yapılan uçak seferleri özellikle yaz aylarında yoğunlaştı ve Edremit daha kolay ulaşılabilen bir turizm bölgesi haline geldi. Edremit genelindeki yaz turizmi yatırımları, genellikle ikinci konut inşaatlarında yoğunlaşıyor. Bölgede 1980’li yıllarda başlayan yazlık ikinci konut yapımı, daha sonra hızla arttı, günümüzde ise doruk noktasına ulaştı. Özellikle Akçay-Altınoluk kıyı bandı boyunca ikinci konut inşa edilebilecek alanların neredeyse tümüyle azalması, bölgedeki yazlık ikinci konutların giderek Kaz Dağları eteklerine doğru yayılma eğilimi göstermesine yol açtı.

Zeytinli Mahallesi, Edremit’in en uzun ve en geniş kumsalına sahiptir. Kazdağı Milli Parkı giriş noktalarından biri olan Zeytinli, aynı zamanda Hasanboğuldu mesire yeriyle çok sayıda ziyaretçi çekmektedir. Kordonu ve artezyenleriyle Akçay; termal turizmle ön plana çıkan, sahildeki uzun yürüyüş şeridi ve balık lokantalarıyla tercih edilen Güre; temiz havası, Şahinderesi Kanyonu, mavi bayraklı kıyıları ve antik kentleriyle Altınoluk, Edremit’in en önemli turizm değerleridir.

Edremit’in önem kazanmasında, tarihin en eski çağlarından bu yana önemli yollar üzerinde olması etkilidir. Antik dönemde, Truva’yı Bergama ve Efes’e bağlayan en önemli yol buradan geçti. Avrupa’yı kutsal Efes kentine bağlayan Haç Yolu üzerinde olması da diğer bir etkendir. Günümüzde de İzmir, Çanakkale ve Balıkesir illeri arasındaki yollar üzerinde önemli bir kavşak konumundadır.

Edremit’in tarihi, antik çağa kadar uzanıyor. Yöre bu dönemde Küçük Asya’nın Mysia bölgesine dahildi. Edremit, adını Adra Vadisi anlamına gelen ve halen Burhaniye ilçe sınırları içinde bulunan Ören mevkiinde bulunan Adramytteion antik kentinden aldı. MÖ VIII. yüzyıldan sonra başlayan, Yunanlıların kolonizasyon hareketi ile gelişmeye başladı; daha sonra Pers, Selevkos, Bergama, Roma ve Bizans egemenliğine geçti. 1220-1237 yılları arasında Alaeddin Keykubat zamanında Türklerin eline geçti. Anadolu Selçukluları döneminde Karasi beyin uç beyi olarak atandığı Edremit, 1335 yılında Osmanlılara geçti. 1231 yılında yapılmış olan Kurşunlu Cami ve yanında camiyi yaptıran Selçuklu komutanı Yusuf Sinan’ın türbesi, önemli tarihi yapılardır. Edremit, merkezde bulunan, yöresel kıyafet ve Kurtuluş Savaşı dönemine ait silah ve eşyaların sergilendiği Sıdıka Erke Etnografya Müzesi; Türkiye’nin ilk özel etnografya galerisi olan Tahtakuşlar Köyü Özel Etnografya Galerisi; Zeytinli Mahallesinde bulunan ve tarihi zeytinyağı üretim aletlerinin sergilendiği Evren Ertür Galerisi ve Güre’de bulunan Sarıkız Kazdağı Etnografya Galerisi ile tarihi ve kültürel değerlerini ziyaretçilerine sunmaktadır.

Edremit’in Altınoluk beldesi sınırları içindeki kapsamlı kazı çalışmalarında bulunan Antandros antik kenti, ilçenin en önemli tarihi ve turizm değerlerinden biridir. Truva Savaşı’nın tohumlarının atıldığı; dünyanın ilk güzellik yarışmasının yapıldığı ve antik dönemin çok önemli bir tersanesi olan Antandros’ta bugüne dek, içinde hamam kompleksi ve tuvaletinin de bulunduğu 19 mekanı ile görkemli bir Roma villası (yamaç ev) açığa çıkarıldı.

Edremit Körfezi’nin kuzeyinde yer alan Kaz Dağı, zengin bitki ve hayvan çeşitliliği sayesinde eko turizm potansiyeline önemli katkılar sağlıyor. 21.463 hektarlık alanıyla ve kendisine has hayvan ve bitki varlığıyla dünyanın sayılı güzellikleri arasında yer alan Kazdağı’nda yetişen endemik Kaz Dağı göknarı 1988’de çıkarılan bir yasa ile koruma altına alındı. Kaz Dağı’nın güney yüzünde, Zeytinli Çayından Mıhlı Çayı'na kadar olan bölümü ve zirveleri de 1993 yılında milli park alanı ilan edilerek koruma altına alındı. Buradan kaynağını alan çaylar ve dereler, özellikle yaz aylarında piknik sahası olarak iç turizmi canlandırıyor. Kazdağı eteklerindeki Altınoluk, Dünya Sağlık Örgütü tarafından, İsviçre Alplerinden sonra, havada bulunan yüksek oksijen açısından dünyanın ikinci bölgesi olarak ilan edildi.

Kaz Dağı’nın milli park ilan edilmesi ile birlikte, Edremit Körfezi çevresinde önceleri geleneksel bir karakter gösteren turizm faaliyetleri, son 20 yıldır ekoturizm faaliyetlerine dönüşmeye başladı. Bu kapsamda, Kaz Dağı’nın güney eteklerinde turizm işletmeleri kurularak alternatif turizm programları sunulmaya başlandı. Edremit’te bulunan Ülkü Tepe Botanik Zooloji Parkı da çeşitli bitki türlerine ev sahipliği yapıyor. Ayrıca Edremit ve çevresi, yayla turizmi açısından da dikkat çekiyor. Her yıl Haziran ayında Kazdağları Hanlar mevkiinde Kazdağı Karadeniz Yayla Şenlikleri gerçekleştirilmektedir. Edremit ve çevresi, mağara turizmi, av turizmi, sağlık turizmi, su altı dalış ve rüzgâr sörfü turizmi, dağ bisikleti, cip safari, atlı doğa yürüyüşü, dağcılık ve doğa yürüyüşü, tarım ve çiftlik turizmi, dere ve büvetlerde yüzme ve kültürel miras turizmi alanlarında da ilgilenenler için alternatif turizm olanakları sunan zengin bir bölgedir. Kalkım Hanlar mevkii, Ayı Deresi, Sutüven Şelalesi, Manastır Çayı ve Şahinderesi Kanyonları, Mıhlıçayı Vadisi, Dereçatı, Tozlu Yaylası ve Sarıkız Zirvesi, doğa gezileri için en çok tercih edilen bölgelerdir.

Edremit aynı zamanda kültürel etkinlikleri ile ünlüdür. Edremit’e yedi kilometre uzaklıkta bulunan Zeytinli beldesinde her yıl yapılan geleneksel Zeytinli Rock Festivali, Türkiye’nin en büyük festivallerinden biri olduğu gibi, aynı zamanda Türkiye’de kamplı festival kültürünün yerleşmesine de katkı sağlıyor. Ayrıca Şubat ayının ikinci haftası şampiyon develerin katılımı ile Güre’de yapılan deve güreşleri; 23 Nisan Milli Egemenlik ve Çocuk Bayramında, her yaştan kişinin katılımı ile Zeytinli Altınkum’da yapılan uçurtma şenliği; Ağustos ayı içinde Kaz Dağı’nın zirvesinde gerçekleştirilen Kazdağı Ekofest ve ağustos sonu ile eylül başında yapılan ve ünlü sanatçı ve yazarların katıldığı, dört gün süren, Edremit İda Zeytin Kültür ve Sanat Günleri ve benzeri etkinlikler de Edremit turizmini canlandırmaktadır.

Edremit, termal kaynaklar bakımından da oldukça zengindir. Bostancı sahası termal turizm bölgesi ilan edilmesinden sonra Edremit’te termal turizm canlılık kazandı. Bölgedeki kaplıca suları, çok sayıda hastalığa iyi geliyor. İlçe sınırları kapsamında, biri Güre’de, diğeri Bostancı Köyü yakınlarında olmak üzere iki önemli kaplıca tesisi bulunmaktadır. Güre kaplıcaları, ilçeye 12 kilometre uzaklıkta olup, suyunun sıcaklığı 64⁰C’dir. Kaplıca turizmi de ilçenin önemli gelir kaynakları arasındadır. Dördü işletme belgeli ve üçü Edremit Belediyesi’ne bağlı faaliyet gösteren termal tesislerin yatak kapasitesi yaklaşık 2.400 civarındadır.

Yararlanılan Kaynaklar

Birol Özerk, G. (2012). Türkiye’de Yazlık İkinci Konutların Yarattığı Sorunlar Bağlamında Balıkesir İli Ege Kıyılarındaki Yazlık İkinci Konutlara Genel Bir Bakış, Megaron: TMMOB Mimarlar Odası Balıkesir Şubesi Dergisi, Temmuz 2012: 28-35; Çelik Uğuz, S. (2013). Edremit Körfezi’ne Yönelik Turizm Talebinin Turist Profilinin Sayılarla İncelenmesi. İçinde; R. Efe, İ. Atalay ve M. Öztürk (Editörler), The 2nd International Symposium on Kaz Mountains (Mount Ida) and Edremit Bildriler ve Özetler (ss. 224-230). İzmir: Meta Basım; Gökçe, E. (2018). Edremit Körfezi’nde Küçük Bir İskele: Kemer Edremit (Burhaniye) İskelesi, Tarih ve Günce Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Dergisi, 1(2): 33-66; Güney Marmara Kalkınma Ajansı (2019). Balıkesir Turizm Yatırım Rehberi, https://www.gmka.gov.tr/dokumanlar/yayinlar/Balikesir-Turizm-Yatirim-Rehberi.pdf, (Erişim tarihi: 19.12.2019); Kavak, M. (2015). Edremit Körfezi Kuzey Kıyılarında Yerel Halkın Ekoturizme Yönelik Bilinç Algısı ve Tutumları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü; Kitapçıoğlu Gümüştepe, F. (2019). Edremit Şehri, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/198853, (Erişim tarihi: 22.12.2019); Özdem, F. (2003). Bitek Kent: Balıkesir (Fotoğraflar: Ara Güler). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları; Yılmaz, G. (2018). İda Dağı (Kazdağları)’nın Sağlık Turizmi Çerçevesinde İncelenmesi, International Anatolia Academic Online Journal, 4(2): 15-35.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Kültür ve Turizm Bakanlığı (Tanıtma Genel Müdürlüğü) (2010). Balıkesir. Ankara: NBYAPIM.