Artvin

Yerleşim Merkezi

Doğu Karadeniz Bölgesi’nin Gürcistan sınırında yer alan il sınırları, kuzeydoğuda Gürcistan, doğuda Ardahan, Güneyde Erzurum, batıda Rize, kuzeyde ise Karadeniz ile çevrilidir. Merkez, Arhavi, Hopa, Kemalpaşa, Borçka, Murgul, Yusufeli, Ardanuç ve Şavşat ilçelerinden oluşan ilde dokuz belediye ve 320 köy yer alıyor. Ormancılık, madencilik, hayvancılık ve tarım alanlarında önemli sahalara sahip ilde özellikle son yıllarda ön plana çıkan endüstri turizmdir. Ormanlık alanın geniş olduğu bir bitki örtüsünün hâkim olduğu coğrafya, iklim açısından da çok fazla değişkenlik gösteriyor.

MÖ 5000’li yıllara dayanan tarihi geçmişe sahip Artvin’de Hurri, Urartu, Kimmer, İskit gibi boylar yayılım gösterdi. Fatih Sultan Mehmet ve Yavuz Sultan Selim’in girişimleriyle Osmanlı Devletine bağlanan coğrafyada Kanuni Sultan Süleyman zamanında Livane sancağı kuruldu. 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nda (93 Harbi) sıkıntılı bir süreç yaşayan coğrafya, yıllar içerisinde Rus, İngiliz, Ermeni, Gürcü kuvvetlerce işgal ve taarruzlara uğradı, merkezi veya ilçeleri aralıklarla Rize, Erzurum ve Çoruh vilayetlerine bağlı kaldı.

Tarihi boyunca farklı medeniyetlere ev sahipliği yapan Artvin ili; doğal güzellikler, tescilli kültürel ve tarihi değerler, gelenekler, kültürel mirastan eser ve örnekler barındırıyor. Ayrıca ilde yer alan folklor, el sanatları, mutfak, mimari gibi özellikler, ilin sosyal ve kültürel yapısı hakkında bilgi veriyor. Hızlı ve alüvyon açısından zengin akarsuların, önemli dağ ve vadilerin yer aldığı Çoruh Havzası, Uluslararası Doğa Koruma Örgütü (International Union for Conservation of Nature) tarafından dünya genelinde seçilen 34 sıcak noktadan biridir. Yıllık ortalama 6,3 milyar m3 akış hacmine sahip Çoruh Nehri, Türkiye’nin en hızlı akan nehridir ve dünyanın da en hızlıları arasındadır. Çoruh üzerinde enerji amacıyla inşa edilen Borçka, Deriner, Muratlı ve Artvin barajları yer alıyor.

Artvin ilinde arkeolojik sit, kentsel arkeolojik sit, tarihi sit, doğal sit, milli park, tabiat koruma alanı, tabiat parkı nitelikli doğal koruma alanı, turizm merkezi, kültür turizm koruma ve gelişim bölgesi gibi çeşitli kanun ve kategoriler kapsamında özel statü konumunda yer alan alanlar da mevcuttur. Arkeolojik sit alanları; Okumuşlar Köyü (merkez), Pırnallı Köyü Porta Manastırı (merkez), Gevhernik Kalesi (Ardanuç); kentsel arkeolojik sit alanı; Adakale Mahallesi (Ardanuç); tarihi sit alanları; Sarıbudak Köyü Şehitliği (merkez), Borçka Şehitliği, Murgul Küre Şehitliği; Doğal Sit Alanı; Meydancık Papart bölgesi (Şavşat); milli parklar; Karagöl Sahara (Şavşat), Hatila Vadisi (Merkez), Kaçkar Dağları (Yusufeli); tabiat koruma alanları; Camili Efeler (Borçka), Camili Gorgit (Borçka), Çamburnu (Hopa); tabiat parkları; Karagöl (Borçka), Altıparmak (Yusufeli), Güneşli ve Balıklı şelaleleri (Hopa), Tavşan Tepesi (Şavşat); Nitelikli Doğal Koruma Alanı; Cehennem Deresi Kanyonu (Ardanuç); turizm merkezi; Kaçkar (Yusufeli); kültür turizm koruma geliştirme bölgesi; Kafkasör (merkez) ildeki özel statülü koruma alanlarıdır.

Günümüzde korunmaya çalışılan, yöre geçmişine ışık tutan cami, kilise, kale, köprü, konut, türbe, çeşme, mağara, kaya odası, anıt ağaç, hamam, kalıntı, dükkân, okul, minare, depo, mezarlık, kale, şato, mahzen, su kuyusu ve SİT alanı örneklerinden oluşan tescilli kültür varlıkları, Artvin için önemli turistik eserlerdir. Yöre ve bölge insanının kaynaşması, dışardan gelen insanların tanışmasına katkı sağlayan festival, şenlik gibi etkinlikler Artvin’in il ve ilçeleri açısından önemli tarihi, sosyal ve kültürel değerlerdir. İl Kültür Turizm Müdürlüğü verilerine göre, il ve ilçelerde toplam 71 ulusal, dört de uluslararası festival ve şenlik gerçekleşiyor. Kilim dokuma, hasır örme, ehram dokuma, tulum yapımı, ebru, sepet örücülüğü, çömlekçilik gibi geleneksel Türk el sanatları da ilin kültürel simgelerindendir.

İlin sahip olduğu coğrafi yapı, özellikle ulaşım imkânlarını zorlaştırsa da turizm açısından tüm alternatif turizm türlerine ev sahipliği yapma imkânını arttırdı. Alternatif turizm türlerinden botanik turizmi, ekoturizm, festival turizmi, gastronomi turizmi, gençlik turizmi, inanç turizmi, kamp ve karavan turizmi, kırsal turizm, kış turizmi, kongre turizmi, kültür turizmi, mağara turizmi, sağlık turizmi, spor turizmi ve yayla turizmi kapsamında birçok değere sahip Artvin’in il ve ilçeleri Doğu Karadeniz Bölgesi’ndeki turizm faaliyetlerinde önemli rol oynuyor.

Artvin’in Sarp Köyü’nden ismini alan Sarp Sınır Kapısı, Türkiye’nin Gürcistan, Kafkasya ve Orta Asya ülkelerine ulaşan bir köprü niteliğindedir. İki ülke arasındaki antlaşma ile vize yerine kimlikle geçiş imkânı sağlanan sınır kapısından 2017 verilerine göre yaklaşık 3,5 milyon kişi yurda giriş yapıyor.

Artvin’in turistik arz ve talep verilerine göre, 2018 yılında destinasyona gelen yerli ve yabancı ziyaretçi sayısı yaklaşık 235 bin, geceleme sayısı 352 bin, ortalama kalış süresi 4,7; doluluk oranı ise yüzde 58,1‘dir. Artvin ili 2019 yılının Ağustos ayı itibarıyla 13 bakanlık, 75 belediye işletme belgeli toplam 88 konaklama tesisi, 2.105 oda ve 4.177 yatak kapasitesine sahiptir. Artvin’de biri B grubu, diğerleri A grubu olmak üzere toplam 18 seyahat acentası faaliyet gösteriyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından Doğu Karadeniz Turizm Master Planı kapsamında hazırlanan ‘Yeşil Yol’ projesinin bir kısmı da Artvin il sınırları içerisinde değerlendiriliyor.

Yararlanılan Kaynaklar

Artvin Valiliği (2019). İlçelerimiz, http://www.artvin.gov.tr/ilcelerimiz, (Erişim tarihi: 22.12.2019); Buyukyildiz, M. ve Kumcu, S. Y. (2017). An Estimation of the Suspended Sediment Load Using Adaptive Network Based Fuzzy Inference System, Support Vector Machine and Artificial Neural Network Models, Water Resources Management, 31(4): 1343-1359; Guniava, G. (2007). Türk-Rus İlişkileri ve Gürcistan (XX. Yüzyılın İlk Çeyreğinde) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; Kocamanoğlu, E. B. (2015). Çoruh Havzasının Bazı Mikro Havzalarında Biyoçeşitlilik İndisleri ve Bunların Üstüne Etki Eden Faktörler (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Artvin: Artvin Çoruh Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü; Kültür ve Turizm Bakanlığı (Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü) (2019a). Belediye Belgeli Tesis Konaklama İstatistikleri, https://yigm.ktb.gov.tr/TR-201122/belediye-belgeli-tesis-konaklama-istatistikleri.html, (Erişim tarihi: 22.07.2019); Kültür ve Turizm Bakanlığı (Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü) (2019b). İşletme (Bakanlık) Belgeli Tesis Konaklama İstatistikleri, https://yigm.ktb.gov.tr/TR-201121/isletme-bakanlik-belgeli-tesis-konaklama-istatistikleri.html, (Erişim tarihi: 24.07.2019); Kültür ve Turizm Bakanlığı (Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü) (2019c). Turizm İstatistikleri, https://yigm.ktb. gov.tr/Eklenti/63643, turizmistatistiklerigeneldegerlendirme2018pdf.pdf?0, (Erişim tarihi: 17.08.2019); Öksüz, M. (2013). Artvin Âşıklık Geleneği (Yayımlanmamış doktora tezi). Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; Yeşilyurt, Y. (2014). Osmanlı Devleti’nde Livaneliler. İstanbul: Yusufeli Belediyesi Yayınları.