Varoluşsal Turizm (Existential Tourism)

Kavram Yönetim ve Organizasyon

Cohen’in, turizm deneyimlerini sınıflandırdığı, turistin gittiği ortamın koşullarını algılayarak verdiği tepkileri içeren düşünce-kural boyutunun odağı turizm deneyiminin turist açısından anlamı ve onun için yaşam merkezinin yeridir (yaşadığı ya da seyahat ettiği yer). Turizm deneyimi aslında bir uçta anlam merkezi arayışı odaklı derinliğe sahip tinsel seyahat ile diğer uçta daha yüzeysel ve haz odaklı modern turizmin bulunduğu bir eksende çeşitli noktalarda gerçekleşebilir. Bu bağlamda, bir kutupta yaşanılan yerin (dinlentisel deneyim), diğer kutupta ise turizm yerinin (varoluşsal deneyim) yaşam merkezi olarak belirlendiği eksende varoluşsal turizm, temel amacı yeni bir yaşam merkezi bulma olan turizm deneyimini ifade eder. 

Cohen’in (1979) Turizm Deneyimi Çeşitleri 

Kaynak: Yazar tarafından oluşturulmuştur.  

Cohen’in ekseninde turizm deneyiminin tinsellikle bütünleştirildiği kutupta yer alan varoluşsal turizm deneyiminde turist, yaşam merkezini ve anlamını, yaşadığı yerin tamamen dışında bir yerde bulur, bu yere bağlanır ve dinsel anlamda bir “hac” gezisi yönelimiyle bu yere seyahatler gerçekleştirir. Anlam arayışının yoğun olduğu bir diğer turizm deneyimi olan deneysel turizmde odak bağlılık hedefi olmayan arayış ise, varoluşsal turizm deneyiminde ise odak asıl toplum ya da kültürünün genel akışı dışında seçilen bir tinsel merkeze bağlılıktır; bu nedenle bu turizm deneyimi dini turizme en fazla yaklaşan çeşittir. Bu tür deneyimleri gerçekleştiren bireyler sonuçta, aradıkları beşeri paylaşımları, aydınlanmayı, doğayla bütünleşme veya yalınlığı yaşama geçirme fırsatını bulurlar. 

Bu anlam merkezini bulan birey için yaşadığı yer de dâhil olmak üzere oradan uzaklaşmak “sürgüne gitmek” gibidir (Cohen, 1979: 190). Bu yönde gerçekleştirilen turizm seyahatleriyle birey, tıpkı dini seyahatlerin yaptığı anlamda kazanılan bir tinsel güçlülükle “yeniden doğarak” bir sürgün olan gündelik yaşamını sürdürür.  Bu deneyimi en uç şekilde yaşayarak anlam merkezlerini bulan bireyler, kendilerini tamamen bu yeni yerdeki toplum ve kültürün yaşama şekline uyumlandırıp, kalıcı olarak burada yaşamayı tercih edebilirler. 

Bununla beraber, varoluşsal turizm olgusunu yaratan esas nokta, özellikle artan küresel hareketliliğin de etkisiyle, çeşitli yaşamsal nedenlerle, seçilen bu anlam merkezinde kalıcı olarak yaşamayı tercih etmeyen bireylerin belirli süreler boyunca iki farklı dünyada yaşama eğilimleridir. Birinci dünya, derin anlama sahip olmayan ancak günlük yaşam uygulamalarını gerçekleştirdikleri gündelik yaşam ve ikinci dünya ise tinsel beslenme amacıyla düzenli olarak seyahat edilen seçilen anlam merkezidir. Bu bireyler örnek olarak yılın belirli aylarını bu anlam merkezinde, geri kalanını da gündelik yaşam yerlerinde geçirirler. 

Bu bağlamda varoluşsal turizm deneyimi bir bakıma dini turizm kapsamında gerçekleştirilen hac seyahatlerine benzer. Ancak bu turizm çeşidinden temel odak anlamında büyük farklılık gösterir. Hac seyahatine giden birey, genellikle kendi yaşadığı toplumda egemen olan ve gündelik yaşamında bir şekilde pratiklerini gerçekleştirdiği dini inanışın itkisiyle kendini kutsanmış hissetmek için bu seyahati gerçekleştirir. Bu durumda, yaşanılan yer bir sürgün değildir ve seyahat edilen yer de bireyin kendi seçtiği yer değil, inanışın kutsal olarak belirlediği alandır. Varoluşsal turizm deneyiminde ise anlam merkezi bireyin içinde yaşadığı kültürden bağımsız özellikler gösterir; bireyin seçtiği ve dönüşmek istediği anlamı barındıran yerdir. Bu deneyim birey için, bir karmaşadan farklı bir düzene, anlamsızlıktan özgün varoluşa geçmenin yolculuğudur. Bu yolculuk bazı bireyler için, kültürlerin ve tarihlerin iç içe geçtiğinin ve geliştiğinin anlaşıldığı modern dünyada, birey olarak kendi köklerini bulma yönüyle bir başka yönde geleneksel anlam merkezine doğru da olabilir. Her yıl düzenli olarak kısa seyahatlerle de olsa tarihsel vatanına kavuşma şeklinde diaspora turizmine kapı açabilir. 

Yararlanılan Kaynaklar

Cohen, E. (1979). A Phenomenology of Tourist Experiences. Sociology, 13(2): 179-201; Doğan, H. Z. (2004). Turizmin Sosyo-Kültürel Temelleri. Ankara: Detay Yayıncılık.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Cohen, E. (1979). A Phenomenology of Tourist Experiences. Sociology, 13(2): 179-201.