Deneysel Turizm (Experimental Tourism)

Kavram Sosyoloji

Cohen’in, turizm deneyimlerini sınıflandırdığı, turistin gittiği ortamın koşullarını algılayarak verdiği tepkileri içeren düşünce-kural boyutunun odağı turizm deneyiminin turist açısından anlamı ve onun için yaşam merkezinin yeridir (yaşadığı ya da seyahat ettiği yer). Turizm deneyimi aslında bir uçta anlam merkezi arayışı odaklı derinliğe sahip tinsel seyahat ile diğer uçta daha yüzeysel ve haz odaklı modern turizmin bulunduğu bir eksende çeşitli noktalarda gerçekleşebilir. Bu bağlamda, bir kutupta yaşanılan yerin (dinlentisel deneyim), diğer kutupta ise turizm yerinin (varoluşsal deneyim) yaşam merkezi olarak belirlendiği eksende deneysel turizm, temel amacı bilinmeyen yaşam biçimlerini deneme olan turizm deneyimini ifade eder. Deneysel turizm, yaşam merkezi ya da anlamını başkalarının yaşantılarında arama odaklı deneyimsel turizmden sonra turizm deneyiminin tinsellik bağlamında algılandığı bir sonraki aşamadır; bu noktada farklılık, turistin bilmediği yaşam biçimlerini deneme yönelimidir. 

Cohen’in (1979) Turizm Deneyimi Çeşitleri 

Kaynak: Yazar tarafından oluşturulmuştur.  

Deneysel turizm, kendi yaşadığı toplumun tinsel merkezine uyum sağlayamayan ve ama bir tinsellik merkezi bulma yolundaki çeşitli seçenekleri denemeyle uğraşan bireylerin gerçekleştirdiği etkinlikleri kapsar. Bu bireyler kesin ve açık olarak belirlenmiş öncelikler ve nihai hedeflere sahip olmayan bu nedenle anlam bulma yolunda çeşitli yaşam şekillerini denemeye odaklanırlar. Bu bağlamda onlar için seyahat dışında gizemlilik içeren etkinlikler, bağımlılık yapıcı maddeler de bu seçenekler için arasındadır. Ancak anlam bulma amacıyla yönelim gösterilen turizm deneyimleri, bu tercihteki bireyler için yeni ve yükseltilmiş bir anlamlılık içerir. Deneyimsel turizmden farklı olarak deneysel turizmde birey, özgünlüğü yaşamaya çalışır ve bundan keyif alır ancak tamamen ona bağlanmaz. Çeşitli örnekleri dener, karşılaştırır ve sonuçta kendi gereksinim ve arzularına tam olarak hitap eden bir yolu bulmayı umarak bu denemelerine sürekli devam eder. 

Bir başka deyişle deneysel turizmde birey, deneme-yanılma yoluyla “kendini arama” (Cohen, 1979: 189) içerisindedir. Sürekli içinde bir yansıma oluşturacak seçeneği keşfetmeyi sağlayacak bir yaşam şekli arayışında olsa da, sıklıkla gerçekten neye gereksinimi olduğunun, neyi aradığının farkında değildir. Bu yönelimdeki birey aslında tinsel bir arayış içerisindedir ama tam olarak belirlenmemiş bir amacı olmadığından dağılmış durumdadır. Bu yönelim genellikle şehirli Avrupa, Amerika ya da Avustralyalı gençlerin oluşturduğu postmodern seyahat sever grubu için geçerlidir. Bu gruptaki genç bireyler, tarımla uğraşan topluluklar, uzak ülkelerdeki çeşitli yerel yaşamlar, hippi toplulukları, uzak erimli köyler gibi yerlere seyahat ederek yeni yaşam şekilleri denerler. 

Bir başka açıdan ise, bazı uç örneklerde sürekli anlam arayışı yönünde çeşitli denemeler yapmak, hep arayış içerisinde olmak yaşam şeklinin kendisi haline gelir. Bu tür bireyler,  seçimler yapma yeteneğini kaybeden ve kalıcı olarak kendini bir şeye bağlayamayan ve bu nedenle sürekli farklı bireyler ve kültürler arasında yaşamaya alışkın olanlardır. Bu durumun sonucunda, arayışta olmak bir alışkanlık haline geldiğinde yeni bir tinsel atılım yapma olanağı da kaybolarak deneysel turizm yöneliminde de olsa bu yöndeki bireyin dönüşüm yolu kapanır.  

Yararlanılan Kaynaklar

Cohen, E. (1979). A Phenomenology of Tourist Experiences. Sociology, 13(2): 179-201.
Doğan, H. Z. (2004). Turizmin Sosyo-Kültürel Temelleri. Ankara: Detay Yayıncılık.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Cohen, E. (1979). A Phenomenology of Tourist Experiences. Sociology, 13(2): 179-201.