-
2020
Turizm literatüründe seyahat edenler, gezginler ve turistler üzerine yapılmış birçok tipoloji bulunmaktadır. Bu tipolojilerin birçoğu pazar bölümlendirme kriterlerine dayanmakta olup, oluşturulmalarındaki temel neden ise tatilcileri homojen gruplara ayırıp pazar hedefleme ve konumlandırma stratejilerine yardımcı olmaktır. Yapılan çalışmalar arasında, en etkili araştırmalardan birinin, Cohen (1972) tarafından yapılan turist tipolojisi olduğu söylenebilir. Bu çalışmaya göre; turistler rolleri, güdüleri ve aradıkları deneyime göre dörde ayrılmaktadır. Turistlerin yaşadıkları deneyim üzerinden yola çıkarak bölümlendirme yapan Cohen, deneyimin belirli derecelerde yenilik, aşinalık ve eski alışkanlıkların birleşiminden oluştuğunu belirtmektedir. Ancak tur sırasında yaşanan aşinalık ve yeniliğin tam olarak ne kadar deneyimlendiği ise, turistin kendi tercihleri ve o gezinin kurumsal ortamına bağlı olduğu belirtilmektedir. Bu yenilik ve aşinalığın birleşiminde bir süreklilik bulunmakta ve bunun deneyim ve turist rolü açısından tipoloji oluşturmaya yol açtığı belirtilmektedir. Turist tipolojisi üzerinde yapılan bölümlendirmeye göre turistler, başıboş, kâşif, bireysel kitle turisti ve organize kitle turisti olarak ayrım göstermektedir. Cohen’e göre, bu dört turist tipi seyahat sırasında aradıkları yenilik miktarına göre birbirinden farklılık göstermektedir
Organize kitle turisti: Organize kitle turisti, maceradan kaçınan ve seyahati sırasında çoğunlukla kendi çevresel bolunu ile sınırlı kalan turistlerdir. Paket turları tercih eden bu turistlerin, yolculuk planları daha önceden belirlenmiş olup gidecekleri tüm noktalar iyi hazırlanmıştır. Bu kişiler kendileri için neredeyse hiçbir karar vermez ve sadece kendi ülkelerinin mikro-çevre ortamında kalmaktadır. Aşinalık dereceleri en yüksek seviyede olup, yenilik düşünceleri en düşük seviyededir.
Bireysel kitle turisti: Bu tip turistler organize kitle turistiyle benzerlik gösterse de yapacakları seyahatlerin tamamı bir plan çerçevesinde olmayıp, kendi harcayacakları zaman hakkında kontrol sahibidir ve bir gruba bağlı değildir. Buna rağmen yapacakları turun ana teması bir turizm acentası tarafından hazırlanmıştır. Organize kitle turistleri gibi kendi çevresel balonları içerisinde deneyimlerini yaşasalar da nadiren iyi planlanmış bir tur ile kendi ülkeleri dışındaki bölgeleri tercih etmektedirler. Bireysel kitle turistlerinin de aşinalık düzeyleri yüksek olup yenilik arayışları organize kitle turistlerine göre rutin bir türde olmak kaydıyla biraz daha fazladır.
Kâşif turistler: Bu tip turistler turlarını kendileri ayarlamaktadır. Güvenilir bir ulaşım ve rahat bir konaklama olmak kaydıyla, şartlar elverdiği sürece olağan olarak gerçekleştirilen şeyler dışına çıkmaktadır. Ziyaret ettiği yerlerde bulunan kişiler ile antlaşmaya çalışıp onların dilini konuşmaya çalışmaktadır. Kitle turistlerine göre çevre balonu dışına çıkmaya cesaret etmekte fakat işler çok zorlaştığında ise geri adım atmaya dikkat etmektedir. Gezilerinde yenilik hakim olsa da kendilerini tamamen ev sahibi toplum içerisine sokmaz ve bazı temel yaşam tarzlarını ve rutinlerini korur.
Başıboş turistler: Bu tip turistler kendi yaşadıkları yere uzak bir yaşam tarzı bulunan yerleri tercih etmektedir. Turistik tesisler ile bağlantı kurmaktan kaçınmakta ve sıradan turist deneyimlerini sahte bulmaktadır. Her şeyi kendi yapma eğiliminde olup, gittiği yerdeki insanlarla yaşamakta ve buna devam edebilmek adına garip işler yapmaktadır. Ziyaret ettiği insanlar tarzında yaşamakta ve barınaklarını, yiyeceklerini ve alışkanlıklarını paylaşarak sadece en temel geleneklerini koruma eğilimindedir. Başıboş turistlerin belirli bir güzergahı, zaman çizelgesi veya seyahat hedefi bulunmamaktadır. Kendini neredeyse ev sahibi kültüre adamış durumdadır. Yenilik düzeyleri en üst düzeyde olup, aşinalık düzeyleri ise tamamen kaybolmaktadır.
Referanslar
Decrop, A. ve Snelders, D. (2005). A Grounded Typology of Vacation Decision-Making, Tourism Management, 26 (2): 121-132; Shepherd, R. J. (2015). Why Heidegger Did Not Travel: Existential Angst, Authenticity, and Tourist Experiences, Annals of Tourism Research, 52: 60-71; Singh, T. (2004). New Horizons in Tourism: Strange Experiences and Stranger Practices. Oxon: CABI.
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Cohen, E. (1972). Toward a Sociology of International Tourism, Social Research, 164-182; Cohen, E. (1979). A Phenomenology of Tourist Experiences, Sociology, 13 (2): 179-201.