Turşu Suyu

Turşular

Turşu, hem Türkiye'de hem de dünya genelinde yaygın biçimde tüketilen fermente bir gıda ürünü olarak öne çıkmaktadır (Kaya 2019). Tanım olarak turşu; sebze veya meyvelerin sirke veya salamura içerisinde laktik asit fermantasyonuna bırakılması ya da seyreltilmiş asetik asit içinde bekletilmesi yoluyla gerektiğinde çeşitli çeşni ve katkı maddeleri eklenerek elde edilen bir üründür (Url 1). Turşunun tarihçesi oldukça eskiye dayanmaktadır. MÖ III. yüzyılda Çin Seddi’nin inşasında çalışan Çinli işçilerin fermente edilmiş asitli sebze karışımları tükettiklerine dair kayıtlar bu ürünün ilk örneklerine işaret etmektedir. Turşunun insanlık tarafından keşfi büyük olasılıkla tuzun besinlerin korunmasındaki rolünün anlaşılmasıyla aynı döneme denk gelmektedir (Özkan 2016). Türk mutfak kültürünün köklü bir unsuru olan turşunun yalnızca geleneksel lezzet açısından değil, sağlık üzerindeki olumlu etkileri bakımından da önemli bir yeri bulunmaktadır. Turşu suyunun iştah açıcı bir etki yarattığı bilinmekte olup yapılan çeşitli çalışmalarda turşunun kanser, grip ve ülser gibi birçok hastalığa karşı koruyucu etkiler gösterdiği tespit edilmiştir. Günümüzde sebze ve meyvelerden üretilen 100’ün üzerinde çeşidi bulunan turşu doğal bir şifa kaynağı olarak değerlendirilmektedir. Sarımsak, soğan, ayva, armut, vişne, kiraz, yumurta, elma, enginar, kozalak gibi hem yerli üretim hem de ithal edilen çeşitli sebze ve meyvelerden üretilen turşuların, sağlık açısından önemli işlevler taşıdığı uzmanlar tarafından ifade edilmektedir (Samsun Valiliği İl Tarım Müdürlüğü 2010).

Soğan, sarımsak, pancar, şalgam, kabak, acur, karnabahar, fasulye, biber, havuç, lahana gibi çeşitli sebzelerden elde edilen turşuların suları, az miktarda limon suyu ve içme suyu ile seyreltilerek hazırlanan turşu suyu hem görsel hem de lezzet açısından zenginleştirilebilir. Turşu suyuna görsel çekicilik kazandırmak için mandalina, armut, portakal, elma, erik, ayva, kiraz, kızılcık, mısır gibi meyveler kullanılmaktadır (MEB 2020). Türkiye’de turşu satışı yapan sokak satıcılarının tamamına yakınında turşu suyu da satışa sunulmakta ve genellikle soğuk olarak tüketilmektedir. Ekşi ve keskin tadıyla dikkat çeken bu içecek aynı zamanda iyi bir probiyotik kaynağıdır. Turşu suyu özellikle sokak lezzetleri arasında yer alan balık ekmekle birlikte sıkça tercih edilmektedir. Çoğu zaman doğranmış turşularla birlikte bardağa konularak servis edilen bu ürün seyyar satıcılardan pazarlara, marketlerden özel satış noktalarına kadar pek çok mecrada tüketiciyle buluşmaktadır (Çöp ve Çirişoğlu 2023). Servis sırasında bardağa önce istenen turşu parçaları yerleştirilmekte, ardından tercihe göre acılı ya da acısız turşu suyu eklenmekte ve genellikle küçük bir çatal ile birlikte sunulmaktadır. Geleneksel bir sokak lezzeti olan turşu suyu, yaz aylarında serinletici etkisiyle kış aylarında ise bağışıklık sistemini destekleyici özelliğiyle dikkat çekmektedir. Yapılan bazı araştırmalar turşu suyunun kas kramplarını hafifletmede etkili olabileceğini, ayrıca kan şekeri seviyesini dengeleyici etkisiyle diyabet riski taşıyan bireyler için de fayda sağlayabileceğini ortaya koymaktadır (Aktar vd. 2023).

 

Referanslar

Aktar, N., Moniruzzaman, M., Raha, S. K. ve Ahamed, M. S. (2023). Value addition of homemade pickles in selected areas of Dhaka, Bangladesh, Archives of Agriculture and Environmental Science, 8(4): 476-483; Çöp, S. ve Çirişoğlu, E. (2023). Türkiye’nin Sokak Lezzetleri, İçinde; (Editör: Kızıldemir, Ö.), İçecekler. Ankara: Detay Yayıncılık; Kaya, Z. (2019). Bıldırcınların İçme Sularına Turşu Suyu İlavesinin Fekal Mikrobiyota Üzerine Etkileri. (Yüksek Lisans Tezi). Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü; Millî Eğitim Bakanlığı (2020). Sokak Lezzetleri. https://meslek.meb.gov.tr/upload/dersmateryali/pdf/YIH2024SL111212.pdf, (Erişim tarihi: 04.06.2025); Özkan, K. (2016). Fermentasyonun Bazı Sebzelerin Biyoaktif Özelliklerine Etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü; Samsun Valiliği İl Tarım Müdürlüğü, (2010). Turşu Yapımı. https://samsun.tarimorman.gov.tr/Belgeler/Yayinlar/Kitaplarimiz/tursu_yapimi.pdf, (Erişim tarihi: 04.06.2025); Url 1. https://avys.omu.edu.tr/storage/app/public/serdar.kilic/133424/14-%20Sebze%20Suyu%20ve%20Tur%C5%9Fu%20%C3%9Cretimi.pdf, (Erişim tarihi: 04.06.2025); Url 2. https://www.ngazete.com/tursu-suyunun-faydalari-say-say-bitmedi-62388h.htm, (Erişim tarihi: 04.06.2025).

Konuyla ilgili diğer maddeler için bkz.: