Tokat Deveciler Hanı
Doğal ve Kültürel Miras Kervansaray Han
-
2019
Klasik Osmanlı şehir hanlarından biridir. Ortadaki revaklı avlu, iki katlı mimarisi, avluya bitişik ahır mekânlarıyla tipik bir şehir hanı şeması oluşturmaktadır. Bu yapının benzer örnekleri Tokat Voyvoda Hanı, Diyarbakır Deliller Hanı, Gaziantep Hişva ve Mecidiye Hanlarıdır. Fatih Mehmet Paşa Hanı olarak da bilinmektedir. Takyeciler Camii’nin güneyinde, Yağıbasan Medresesi’nin batısında yer almaktadır. Halk arasında Deveciler adının öne çıkması vaktiyle yanında bulunan ahırda develerin barınmasından olsa gerektir. Taşhan adıysa yapı malzemesinden dolayıdır. Kitabesi bulunmamaktadır. Osmanlı dönemi belgelerinde Taş Han adıyla da geçmektedir. Mimari ve süsleme teknikleri değerlendirildiğinde XV. ya da XVI. yüzyılda yapıldığı tahmin edilmektedir.
Han, iki katlı olarak yapılmış, giriş kısmı kuzey cephesinin ortasındadır. Giriş kapısının önünde üzeri kubbe ile örtülmüş bir alan bulunmaktadır. Bu alanın her iki yanında üzerinde mukarnas süslemeler bulunan nişler bulunmaktadır. Avluya üstü tonozla örtülü alandan geçilmektedir. Alt katta 27 oda, bir tuvalet, üst katta ise 28 oda bir tuvalet olmak üzere 55 oda ve iki tuvaletten oluşmaktadır. Her odada eşya koymak için bir dolap nişi ve ocak bulunmaktadır. Han’ın doğu yönünde avlunun doğusunda bulunan kapıdan geçilen iki büyük tonozla örtülü develik kısmı (ahır) bulunmaktadır. Develik kısmının dış kapısı yenileme sırasında kapatıldı. 2009-2012 arasında geniş çaplı bir restorasyon geçiren Taşhan, 2015-2016 öğretim yılından itibaren Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Devlet Konservatuvarı olarak hizmet vermeye başladı. Bununla birlikte, ahır bölümü ise çeşitli sosyal etkinliklere ev sahipliği yapmaktadır. Han haftanın bütün günleri ziyaretçilere ücretsiz olarak açıktır.
Referanslar
Aksulu, I. ve Kuntay, O. (2013). Kimlikli Kent Tokat. Ankara; Çavuş, M. ve Sözen Ş. (2018). Çelik Payandalarla Güçlendirilmiş Tokat Deveci Hanı’nın Sismik Analizi, BAUN Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 20 (2): 347-360; Gündoğdu, H., Bayhan, A. A., Aktemur, A. M., Kukaracı, İ. U., Çelik, A. ve Güneş, B. (2006). Tarihi yaşatan il Tokat, Ankara: Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayını; Hanilçe, M. (2013). Orta Karadeniz Ticaretinin Aktörleri-Tokat Hanlarında Konaklayan Esnaf ve Tüccarlar (1830-1850), İçinde, O. Köse (Editör) Tarih Boyunca Karadeniz Ticareti ve Canik Sempozyumu (Cilt-2, ss. 1251-1310). 19-21 Ekim 2012. Samsun: Canik Belediyesi Kültür Yayınları.
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Sunay, S. (2003). Tokat Şehir İçi Hanları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi, Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı.