-
2025
Liman Han, İstanbul’un Fatih ilçesi Eminönü semtinde Yalı Köşkü Caddesi'nde yer alır. Han’ın ilk yapıldığı tarihteki ismi “saadet, kutluluk, bahtiyarlık” anlamına gelen ve Arapça bir isim olan Mes’adet’tir. Han’ın ismi daha sonra Liman Han’a dönüşmüştür. XX. yüzyıla ait olan yapının inşasına, Sultan Reşad’ın oğullarına gelir getirmesi amacıyla, 1913 yılında mimar Vedat Tek’e (Türk tarihinde ‘‘Birinci Ulusal Mimari Akımı'' olarak adlandırılan ekolün temsilcisi) verilen talimat üzerine başlanmıştır. MÖ VII yüzyılda kurulan İstanbul’un, doğusu İstanbul Boğazı, kuzeyi Haliç ve güneyi Marmara Denizi ile çevrelenmiş kısmı günümüzde anılan ismi ile Tarihi Yarımada’da yer alan hanlar ticaret amacıyla yapılırdı. Bu tür hanların, alt katlarının mallar için depo yeri, üst katlarının ise üretim atölyesi olarak kullanıldığı ve bu hanlarda konaklamanın yapılmadığı bilinmektedir.
Liman Han’ın giriş kapısı, üzerinde turkuaz ve lacivert çinilerle süslenmiş yuvarlık bir kemere sahiptir ve mukarnas başlıklı iki adet mermer sütuna oturmuş vaziyettedir. Ayrıca, yapının ön cephesinde sütunların dışında yer alan birer kolon, yapının tepesine kadar uzanmakla birlikte üçüncü katta yer alan balkona kadar dairesel ve daha dışarı doğru çıkma yapar. Yapının birinci katının pencereleri düz atkılı iken birinci kat ile aynı genişlikte olmasına rağmen ikinci kat pencereleri basık kemerli olup pencere grupları turkuaz ve lacivert çiniler ile birleştirilmiştir. Basık kemerli olan üçüncü kat ikinci kata göre daha geniş ve çift pencere gözlerine sahiptir. Üçüncü kat pencereleri ile aynı genişlikte olan dördüncü kat pencereleri ise sivri kemerli ve gözlü bir yapıdadır ve ön cephe geniş bir saçakla son bulur.
Yapının zemininde oluşan problemlerden dolayı 2000 yılının başlarında boşaltılan yapı kullanılmamaya başlamıştır. 2007 yılında, İstanbul Ticaret Odası mülkiyetine geçen Liman Han için restorasyon çalışmalarına başlanmıştır. Restorasyonu tamamlanan Liman Han günümüzde kütüphane (Dersaadet Kütüphanesi) olarak işlevlendirilmiştir (restorasyon öncesi Han zemin katında dükkanların üst katlarında ofislerin yer aldığı bir iş hanı olarak uzun yıllar kullanılmış). Kütüphane “İstanbul ve Ticaret” teması temelinde kurulmuş ve üç kattan oluşmaktadır. Kütüphane de yer alan koleksiyonlar: İstanbul Koleksiyonu, İstanbul Ticaret Odası Yayınları Koleksiyonu, Ticaret ve Ekonomi Koleksiyonu ve Genel Koleksiyondur. Han’ın zemin katında “Kitap İstanbul” mağazası bulunmakta ve bu mağazada İstanbul Ticaret Odası’nın kendi yayınları ile hemen her alanda İstanbul’la ilgili kitaplar satın alınabilmektedir. Kütüphane, 22626 adet basılı yayını, 3210 adat İTO yayınlarını, 416 adet Nadir eserleri, 5000 adet OECD yayınları, 14.000 adet diğer yayınları, 5000 adet İstanbul konulu, 7000 adet ticaret ve ekonomi konulu, 2000 adet genel konulu, 3000 adet makale, harita, CD-DVD gibi kitap dışı bilgi kaynağı ile 30000 adet dijital ortamda olmak üzere 310 adet süreli yayını içermektedir. Kütüphanede sunulan dijital kütüphane aracılığı ile ücretsiz ve ücretli veri tabanlarına ulaşılabilmektedir. Kütüphane kullanımı için, misafirlerin online rezervasyonu yapılmakta ve kütüphane hafta içi her gün 09:30-16:30 saatleri arasında hizmet vermektedir. Kütüphane dışında Liman Han’ın üç ve dördüncü katları İstanbul Ticaret Odası’na ait Stratejik Araştırmalar Merkezi ofisi olarak kullanılırken çatı katında Cemile Sultan Liman Han Restoran yer almaktadır.
Referanslar
Demirci, S. (2023). Kültür ve Sanatın Yeni Durağı Liman Han, Yeditepe Fatih Kültür Sanat Yaşam Dergisi, 49-54: İstanbul Ticaret Üniversitesi (2022). İTO Liman Hanı Dersaadet Kütüphanesi Öğrencilerimiz İçin Kapılarını Aralıyor!, https://ticaret.edu.tr/ito-liman-hani-dersaadet-kutuphanesi-ogrencilerimiz-icin-kapilarini-araliyor/#:~:text=%C4%B0stanbul%20Ticaret%20Odas%C4%B1%20taraf%C4%B1ndan%20restore,2023%20tarihinden%20itibaren%20kap%C4%B1lar%C4%B1n%C4%B1%20aral%C4%B1yor, (Erişim tarihi: 25.02.2025); Sav, M. (2023) Tarihi Yarımada’nın Masalsı Hanları, Yeditepe Fatih Kültür Sanat Yaşam Dergisi, 4-9).