Dünyanın çeşitli kültürel ve coğrafik havzalarında farklı adlarla (ribat, kervansaray, funduk vb.) anılan bu mekân şehir gündelik hayatının önemli unsurlarındandır. Türkçe’de han terimi birçok durumda, Farsça kökenli bir terim olan kervansaray ile eş anlamlı olarak kullanılmaktadır. Hatta Osmanlı arşiv belgelerinde bu iki kelimenin benzer yapı türleri için alternatifli olarak kullanıldığı görülmektedir. Ancak en genelde, kervansaray terimi bir tür menzil mekânı olarak hacılar, ticaret kervanları ve askeri birlikler dâhil olmak üzere bireysel yolcular ve seyahat gruplarına barınma imkânı sunan yapılar için ifade edilirken, han ise şehir merkezlerindeki “ticari faaliyetler ve kısa süreli kalış için bir yer” olarak kullanılmaktadır. Bu tanımlamada en temel ayrım, hemen hemen benzer fonksiyonlara sahip olan iki mekândan kervansaray menzillerde ve şehirlerarası yerlerde konumlanırken, hanın şehir merkezlerinde yer almasıdır.

Bir başka önemli ayrım ise, hanların ücret mukabili kullanılmasıdır. Ancak bu tanımlama çok açık görünmemekte ve birçok örnek bu tanımlamayla çelişmektedir. Osmanlı İstanbul’u özelinde, Üsküdar’da yer alan Atik Valide Kervansarayı gibi bazı şehir yapıları kimi menzillerdeki yapılarla benzer fonksiyonlara sahiptirler. Aynı şekilde, kervansaray terimi Süleymaniye Külliyesi’nde yer alan yapıda olduğu gibi seyyahlara ve hayvanlara barınma imkânı sunan şehir mekânları için de kullanılmaktadır. XVI. ve erken XVII. yüzyıla ait arşiv belgelerinde bu türden yapılar için kullanılan terim bazen han bazen kervansaray olmaktadır (Han-ı Bodrum ve Molla Gürani Kervansarayı gibi), ancak bu belgeler yapıların mimari görünüm ve fonksiyonları için herhangi bir ayrım yapmamaktadırlar. XVII. yüzyılın ortalarında yazan Evliya Çelebi, bu türden yapıları hacegan hanları ve kervansaray olarak iki kategoriye ayırdıktan sonra üçüncü bir kavramsallaştırma yapıp her iki terimi birlikte kullanmaktadır: Kurşunlu Han Kervansarayı, Vefa Hanı Kervansarayı, Atpazarı Hanı Kervansarayı. Bu hanlar muhtemelen hem tüccarlar için ticaret mekânı hem de kervanlar için konaklama mekânı türünde çift fonksiyona sahip yapılardır. Anlaşıldığına göre, XV., XVI. ve XVII. yüzyıllara ait belgelerde bu iki terim birbirinin muadili olarak kullanılmaktadır. Ancak XVIII. yüzyılla birlikte Osmanlı başkentindeki yapılar için kervansaray terimi han terimi lehine terk edildi. Nitekim XVIII. yüzyılın ortalarından itibaren arşiv belgelerinde kervansaray terimiyle karşılaşılmamaktadır.

Osmanlı İstanbul’u özelinde tipik bir şehir içi hanını “Bir avlu etrafında sıralanmış, genellikle iki katlı, yaklaşık 40-50 odalı, içerisinde belki bir kahve ocağı, bir su haznesi, bir tuvaleti, bir ahırı, özellikle ikinci kattaki odaların önünde dehlizi bulunan, dışarısında birkaç dükkânı bulunan, gündelik işlerinin takibi için bir odabaşısı olan mekân” olarak tanımlanabilir. Şehir içi hanlarının işlevsel ve mimari özellikleri müdavimleri açısından bu mekânları gündelik hayatın tecrübe edildiği bir ortama dönüştürmektedir.

Osmanlı İstanbul’u çerçevesinde hanlar, özellikle tüccarlar ve esnaflar için ticaretgâh ve çok sayıdaki şehrin müsafiren sakini yabancılar için ise ikametgâh olma özelliğine sahipti. Hanlar farklı insanların (tüccarlar, askerler, seyyahlar, bekârlar, farklı dinlere mensup kişiler vb.) iç içe geçtiği ve çatışarak ya da uzlaşarak birlikte yaşadığı bir mekân olarak karşımıza çıkmaktadır. Başkentin hanlarında sakin iken vefat eden kişilerin tereke kayıtlarında da görüldüğü üzere hanlarda, iş, ibadet, ticaret gibi yaşamın farklı alanları; uyunan, yemek yenen, dinlenilen ve vakit geçirilen ikamet alanında sergilenir ve tecrübe edilirdi. Aslında han mimarisine yansıyan, hanın çok sayıda yapı bloğunu (kahve ocağı, mescit, çeşme, ahır, su kuyusu, depo, mahzen vb.) barındırması hanların bu aşırı iç içeliğini pekiştirmektedir ve dahi yeniden üretmektedir.

Yine benzer şekilde hanın kamusal kısmını oluşturan avlusu ve dehlizlerinde gerçekleşen çeşitli performatif pratikler hanları kamusallık, oyunsallık ve convivial (keyifli) yaşam bağlamında değerlendirme imkânı sunmaktadır. Özellikle han avlularında gerçekleşen âşık performansları ve çeşitli performatif temaşalar hanları bir kamusal dışa vurum alanına dönüştürmektedir. Bir toplumsal eşik olarak hanlar, Osmanlı İstanbul’unda müdavimleri için keyif, sosyallik ve teatrallik barındıran ve kişinin dâhil olabildiği, oyalandığı ve ayrılabildiği bir muhit olarak karşımıza çıkmaktadır. Şehir gündelik hayatında hanlar, ticaret, konaklama, eğlenme gibi farklı işlevleri yerine getiren bir konumdadır. Ancak XIX. yüzyılın ikinci yarısıyla birlikte mekânların farklı faaliyet türlerine (otel, mağaza, tiyatro, büro) göre ayrılmasını gerektiren ‘yeni hayat’ tarzı hanların bu merkezliliğini arkaya bıraktı. Günümüz İstanbul’u özelinde kadim han yapıları bir taraftan farklı iş kollarında esnaflar için ticaretgâh (Çuhacı Hanı, Büyük Yeni Han gibi) özelliklerini sürdürürken diğer taraftan da restore edilerek turizm için cazibe mekânları (Hasanpaşa Hanı gibi) haline getirildi.