Bursa
Yerleşim Merkezi / Destinasyon Dağ ve Kış Destinasyonu Kültürel Miras Destinasyonu UNESCO Yaratıcı Ağına Dahil Kent
-
2019
Bursa; Marmara Denizi'nin güneydoğusunda yer almaktadır. İlin koordinatları 40' batı boylamı ve 28-30' kuzey enlemi şeklindedir. Yüzölçümü ise; göller dahil 10.886,38 kilometrekare iken, göller hariç 10.421,87 kilometrekaredir. Marmara denizi ise kuzeyde 135 kilometrelik bir kıyı şeridini kaplamaktadır. Bursa, kuzeyinde İzmit, Yalova, Marmara Denizi ve İstanbul, güneyinde Kütahya ve Eskişehir, doğusunda Bilecik ve Adapazarı, batısında ise Balıkesir illeriyle çevrilidir. İlin alfabetik sırayla; Büyükorhan, Gemlik, Gürsu, Harmancık, İnegöl, İznik, Karacabey, Keles, Kestel, Mudanya, Mustafakemalpaşa, Orhaneli, Orhangazi, Yenişehir, Nilüfer, Osmangazi ve Yıldırım olmak üzere 17 ilçesi mevcuttur. 155 metre deniz yüksekliğine sahip olan Bursa’da, çoğunlukla ılıman bir iklim görülmektedir. Lakin ılıman iklim tüm bölgelerde görülmemekte, iklim bölgesel olarak değişiklik göstermektedir. Kuzey bölgelerde Marmara Denizinin ılık ve yumuşak iklimi yaşanırken güney bölgelerde Uludağ’ın sert iklimi yaşanmaktadır. Temmuz ve Eylül şehrin en sıcak ayları iken şubat ve mart en soğuk aylarıdır. Bursa il nüfusu 2018 verilerine göre 2.994.521’dir.
Bursa’nın yüzey şekillerini, eşiklerle birbirinden ayrılan çöküntü yerler ve dağlar oluşturmaktadır. Yenişehir, Bursa, İnegöl ovaları ile İznik ve Uluabat gölleri çöküntü alanların başlarında gelmektedir. Şehrin önemli yükseltisi olan Uludağ ise kış ve dağ turizm faaliyetlerine hizmet eden önemli çekim merkezlerinden biri konumundadır. Aynı zamanda milli parklar listesinde yer alması ve Türkiye’nin sayılı kayak merkezlerinden biri olması kentin turizm potansiyelini daha da güçlendirmektedir.
Bursa’nın yüzde 40’ının ormanlarla kaplı olması, bitki örtüsü açısından geniş özelliklere sahip olduğunu göstermektedir. Çoğunlukla step (bozkır) bitki örtüsünün yanı sıra karakteristik olarak yükseklerde meşe, kayın, karaçam ve göknar ormanları, alçaklarda kestane, ıhlamur, kızılağaç ve gürgen ormanları ile Marmara kıyılarında zeytinlikler ve makiler yer almaktadır. Uludağ’ın 1600 metreden yüksek bölgelerinde saf Uludağ göknarı ormanları yer almaktadır.
Kentin sulak alanları ve orman bölgeleri bakımından zengin olması yabanıl yaşamı da hareketlendirmektedir. Balaban, çakır balı bülbülü, kırlangıç, kocagöz, ağaçkakan, doğan, angıt, akbaba, sumru, pelikan, suna, kartal, pakta gibi kuş, kurbağa, kaplumbağa, kertenkele, yılan ve kelebek türleri yaşamaktadır. Uludağ’ın 2.200 metre yüksekliğinden sonra Dünyada ve Türkiye’de önemli bir yeri olan Parnassis Apollo kelebeği (yalnızca yılda birkaç gün) görülmektedir. Bölgede yaşayan memeliler ise ayı, geyik, karaca, dağ keçisi, gelincik, porsuk, sansar, kunduz, sincap ve yaban domuzudur.
Bursa’ya 2018 yılında gelen yerli ve yabancı turist sayısı toplam 1.625.275’tir. Kente gelen toplam turist sayısının 1.254.888’ini yerli, 370.387’sini de yabancı turistler oluşturmaktadır. Geceleme sayısı yaklaşık üç milyonu bulmaktadır. İç pazarın yoğun olduğu destinasyonda; dış pazarı ise Kuveyt, Suudi Arabistan, Çin Halk Cumhuriyeti, Endonezya, Malezya, Suriye, Irak, Bahreyn, Katar, Ürdün, Almanya oluşturmaktadır. Kent 2019 verilerine göre; 78 işletme belgeli konaklama tesisine, 5.837 oda, 11.905 yatak kapasitesine sahiptir. Yatırım belgesine sahip 40 konaklama tesisi, toplam 3.452 odalı ve 7.136 yatak kapasitelidir. Bursa merkezi ve ilçelerinde toplam 298 otel, 14.132 oda ve 29.868 yatak bulunmaktadır. Bakanlık işletme belgesine sahip olan 77 tesisin 10’u ve bakanlık yatırım belgelilerden sadece biri beş yıldızlıdır. 20 otel dört yıldıza, 28 tesis üç yıldıza, yedisi de iki yıldıza sahiptir.
Bursa’nın coğrafi ve tarihsel konumu, önemli merkezlere yakınlığı kara, deniz, hava ve deniz ulaşımını geliştirmektedir. Kentte kış ve yaz turizminin gelişmiş olması ulaşımın kaliteli ve konforlu bir şekilde yapılmasını sağlamaktadır. Bursa şehir içi yaşamın aktif olmasıyla şehir içi, geçiş noktasında bulunmasıyla da şehirlerarası yoğun karayolu trafiğine sahiptir. Kentin terminali şehrin merkezine yaklaşık 10 kilometre uzaklıktadır. Terminalden kent merkezine 24 saat ulaşım olanağı bulunmaktadır. Bursa terminalinden Türkiye’nin tüm şehirlerine değişik saatlerde seferler düzenlenmektedir. Güzelyalı ve Mudanya iskelelerinde hızlı feribot seferleri ile de kolayca ulaşım sağlanabilmektedir. Bursa’nın Yenişehir ilçesinde bulunan havalimanından uçuşlar düzenlenmektedir.
Bursa’nın Roma, Bizans, Selçuklu, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinin zengin kültürel değerlerini taşıması, Osmanlı Devleti’ne ilk başkentliği yapması, doğal güzellikleri aynı zamanda da coğrafi konumunun ulaşım ağı üzerinde olması turizm açısından önemli bir şehir haline gelmesine imkan sağlamaktadır. Bursa; Bitinya, Roma, Selçuklu, Bizans ve Osmanlı’nın sayısız izlerini taşıyan tarih şehridir. Osmanlı’nın yaptırdığı külliyeler ile Osmanlı mimarisinin ilk örneklerini yaşatan külliyeler şehri, yüzlerce tarihi camileri, mescitleri ve türbeleriyle ruhaniyetle şehir, UNESCO Dünya Mirası listesi'ne giren Tarihi Çarşı ve Hanlar Bölgesi’yle alışveriş şehri, tarihi İpek Yolu üzerinde olması nedeniyle ilk dokuma sanayisine sahip tekstil şehri, Türkiye’nin dördüncü büyük endüstrisine sahip endüstri ve ticaret şehri, halk dansları, tiyatro, kukla ve gölge oyunları, sinema, müzik, edebiyat ve fotoğraf sanatı etkinlikleri ile kültür şehri, dağları, yaylaları, mağaraları, gölleri, şifalı su kaynakları, kanyonları, ormanları, akarsuları ve şelaleleriyle doğa şehridir. Bitki örtüsünün zenginliğinden ötürü Yeşil Bursa olarak anılmaktadır. Bunların yanı sıra kaplıcalarıyla ünlü termal su, Uludağ’ın eteklerinde, Marmara Denizi'nin kıyısındaki konumuyla dağ ve deniz, doğal olarak üretilen özellikle şeftali ve siyah inciri, zeytini ve sebzeleriyle tarım, Osmanlı mutfağı, döner kebabı, pideli köftesi, ev yemekleri ve kestane şekeriyle de değer kazanmış benzersiz yemek kültürüne sahip olan bir şehirdir.
Bursa’nın Marmara Denizi'nin güneyinde 135 kilometre kıyı şeridi bulunmaktadır. Karacabey, Mudanya ve Gemlik ilçelerinde uzun, doğallığı bozulmamış kumsallar ile İznik ve Ulubat (Apolyont) gölleri kıyılarındaki plajlar kıyı turizmine imkan sağlamaktadır. Kentin 36 kilometre güneyinde bulunan Uludağ, kış turizmi için önemli bir merkezdir. Tur kayağı, helikopterli kayak, snow board, bigfoot, buz pateni, kar motosikleti gibi aktiviteler ve kış sporları yapılmaktadır. 1961 yılında milli park ilan edilen Uludağ, trekking, günübirlik piknik ve kampçılık gibi etkinliklere de olanak sağlamaktadır. Uludağ’ın 12 ay boyunca turizme açık olması dağ ve doğa yürüyüşü için imkanlar sunmaktadır. Zorluk derecelerine göre, altı adet parkur belirlenmiştir. Bu parkurlarda Uludağ’daki kayak öğretmenleri rehberliğinde 1996 yılının Haziran ayından itibaren turlar düzenlenmektedir.
Bursa, termal turizm açısından değerlendirildiğinde kaplıcalar ve özellikle termal hamamlarıyla dünyanın en zengin şehirleri arasındadır. Bursa´nın kaplıca suları kentin batısında yer alan Bademli Bahçe ve Çekirge bölgelerinden çıkmaktadır. Bu bölgelerden çıkan termal suların kimyasal analizleri birbirinden farklı olduğu gibi, aynı bölgeden çıkan termal suların analizleri de birbirinden farklıdır. Çekirge´den çıkan termal sulara çelikli, Bademli Bahçe´den çıkan sulara ise kükürtlü sular denilmektedir. Şehir merkezinin dışında; Mustafakemalpaşa ilçesine bağlı Akarca Köyü’nde Tümbüldek Kaplıcası, Gemlik ilçesinin Umurbey Köyü yolunda Terme Kaplıcası, İnegöl ilçesinde Oylat Kaplıcaları ile Çitli Maden Suyu, Orhaneli ilçesine bağlı Ağaçhisar ve Sadağ Kaplıcaları bulunmaktadır.
Doğal çekicilikleri arasında; Bursa’nın en büyük kent parkı Hüdavendigar Kent Parkı, Orhaneli ilçesinin 10 kilometre batısındaki Sadağı Kanyonu, İnegöl ilçesinde Oylat Mesire Alanı, Uluabat Gölü yakınlarındaki Ayva Köyü’nde, Türkiye’nin en uzun altıncı mağarası olan, Ayvaini Mağarası, piknik alanları, yürüyüş ve bisiklet yolları ile Atatürk Kent Ormanı, Roma döneminden kalan antik limanı ile Mudanya’nın beldesi Trilye, Uluabat Gölü kıyısındaki Gölyazı Köyü, Bursa’ya 12 kilometre uzaklıkta yemyeşil çimenler ve çınar ağaçlarıyla çevrili Saitabat Şelalesi, Çekirge’de Uludağ yolu üzerindeki İnkaya Köyü’nde 598 yaşındaki anıt ağaç olan İnkaya Çınarı ve Karacabey Longoz Ormanları yer almaktadır. Bunların yanı sıra Misi Köyü ve Türkiye UNESCO Dünya Mirası Listesine alınan Cumalıkızık ziyaretçi çeken önemli yerler arasındadır.
Bursa doğal güzelliklerinin yanı sıra, sahip olduğu tarihi ve kültürel değerler açısından da turizm açısından önemli arz kaynağı oluşturmaktadır. İpek kumaşların ve ipekten yapılan birçok tasarım ürünlerin yanı sıra ev tekstili, çeyiz ürünleri, hediyelik eşyalar ile farklı sanatsal ürünlerin satıldığı bir çarşı haline gelen Koza Han, Yıldırım Beyazıt tarafından yaptırılan Bursa’nın Ayasofya’sı olarak kabul edilen Ulu Camii, Yıldırım Beyazıt’ın oğlu Sultan Mehmet Çelebi tarafından yaptırılan Yeşil Türbe, Yeşil Camii, Hacivat ve Karagöz’ün mezarlarına ev sahipliği yapan Çekirge Semti, Camii, türbe ve tekkeden oluşan Emir Sultan Külliyesi, Kapalı Çarşı, Osmanlı imparatorluğunun kurucusu Osman Gazi ile oğlu ikinci padişah Orhan Gazi’nin de türbesinin bulunduğu Tophane ve Saat Kulesi ziyaretçi ağırlayan önemli tarihi yerlerdir.
Bursa’da Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı olarak hizmet veren yedi devlet müzesi ile sadece bakanlık kontrol ve denetiminde, şahıs veya kurumlara bağlı hizmet veren 11 özel müze bulunmaktadır. Bursa Kent Müzesi, Merinos Tekstil Sanayi Müzesi, Hünkar Köşkü Müzesi ve Karagöz Müzesi Bursa Büyükşehir Belediyesi’ne, Uluumay Osmanlı Halk Kıyafetleri ve Takıları Müzesi koleksiyoner Esat Uluumay’a, Ormancılık Müzesi Orman Bakanlığı’na, Anadolu Arabaları Müzesi Tofaş’a, Hüsnü Züber Evi Müzesi koleksiyoner Hüsnü Züber’e, Gemlik Celal Bayar Müzesi Celal Bayar Vakfı’na, Basın Müzesi Bursa Gazeteciler Cemiyeti’ne, İnegöl Kent Müzesi ve İnegöl Mobilya Ağaç Sanayi Müzesi İnegöl Belediyesi’ne bağlı olarak hizmet vermektedir.
Bursa, her yıl kış festivali, Uluslararası Bursa Festivali, Bursa’nın Fethi Şenlikleri, Zeytin Festivali, İpek Yolu Film Festivali, Uluslararası Karagöz Kukla ve Gölge Oyunları Festivali, Uluslararası Çocuk ve Gençlik Tiyatroları Festivali gibi birçok ulusal ve uluslararası etkinliklere ev sahipliği yapmaktadır. Yılın on iki ayı turizm faaliyetlerinin yoğun olduğu destinasyonda son zamanlarda kongre turizmi kapsamında çeşitli bilimsel organizasyonlar, kurumsal toplantılar ve fuarlar düzenlenmektedir. Bunun yanı sıra kentte futbol, basketbol ve voleybol gibi spor takımlarının ağırlanmasıyla spor turizmi, modern tıp hizmetleri ve doğal kaynakların alternatif tıpta kullanılması ile de sağlık turizmi gelişmektedir.
Şehir, binlerce yıllık geçmişinde ev sahipliği yaptığı farklı medeniyetlerden elde ettiği kültürel ve tarihi birikimi ve doğal unsurları sayesinde, günümüzde kentle özdeşleşmiş değerlere sahiptir. Bursa’nın simgesi haline gelen bu değerlerin en önemlileri; geleneksel yöntemlerle üretilen el emeği Bursa Bıçağı, kente 1963 yılından beri hizmet veren ve Türkiye’nin en uzun hattına sahip olan teleferik, Bursa Roller olarak da bilinen Bursa Oynar Güvercini, geçmişi Karahanlılara kadar uzanan çini sanatıdır. Ayrıca kent, havluculuğun Anadolu’daki başkenti olarak kabul edilen, el tezgâhlarında üretime başlanan havluları, bölgenin en önemli geçim kaynaklarından birini oluşturan ipekçiliği, sevgi, kardeşlik ve hoşgörünün simgesi olarak kabul edilen Erguvanları ile de geçmişten günümüze çok sayıda tarihi, kültürel ve ekonomik değere sahiptir.
Yararlanılan Kaynaklar
Bursa Belediyesi Kültür ve Turizm Daire Başkanlığı (2017). Coğrafya, İklim, Nüfus, https://www.bursa.com.tr/bursanin-cografyasi-iklimi-ve-nufusu, (Erişim tarihi: 19.12.2019); Bursa İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2019a). Dağ ve Doğa Yürüyüşü, https://bursa.ktb.gov.tr/TR-70249/dag-ve-doga-yuruyusu.html, (Erişim tarihi: 18.12.2019); Bursa İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2019b). Kış Turizmi, https://bursa.ktb.gov.tr/TR-70247/kis-turizmi.html, (Erişim tarihi: 18.12.2019); Bursa İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2019c). Kıyı Turizmi, https://bursa.ktb.gov.tr/TR-70246/kiyi-turizmi.html, (Erişim tarihi: 18.12.2019); Bursa İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, (2019d). Müze ve Ören Yerleri, https://bursa.ktb.gov.tr/TR-70233/muzeler-ve-oren-yerleri.html, (Erişim tarihi: 18.12.2019); Bursa İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, (2019e). Otellerle İlgili Bilgiler, https://bursa.ktb.gov.tr/TR-111494/otellerle-ilgili-bilgiler.html, (Erişim tarihi: 18.12.2019); Dergibursa.com.tr (2019). Bursa’nın 16 Değeri, http://www.dergibursa.com.tr/bursanin-16-degeri-3/, (Erişim tarihi: 21.12.2019).
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Bursa Valiliği (2019). Bursa Rehberi, https://bursa.ktb.gov.tr/Eklenti/67205,bursa-rehberi-valilik-2018pdf.pdf?0, (Erişim tarihi: 16.12.2019).