Soğuk Zincir

Gastronomi Kavram

Soğuk zincire ihtiyaç duyan besin maddelerinin üretim ve hasat sürecinin en başından tüketimine kadar meydana gelen bütün aşamalarda kendine has özelliklerini muhafaza edebilmesi için uygulanması zorunlu olan, soğuk muhafaza, soğuk taşıma ve soğuk ulaştırma işlemlerinin tamamını kapsayan bir süreç olarak açıklanmaktadır. Bu süreç hiyerarşik bir sıralama halinde gıda işletmeleri tarafından kullanılmaktadır.

Soğuk zincir kavramı ilk olarak, statik soğuk hava depolarının kurulmasından sadece 20 yıl sonra, besin maddelerinin bir yerden, başka bir yere ulaştırma ihtiyacının ortaya çıkmasıyla birlikte 1880 yılında kullanılmaya başlandı. Soğuk zincir; ürünün hasadından, soğutma ve dondurma işleminden, satış noktasına kadar uygun sıcaklık koşullarında muhafaza edildiği, besinin işlenmesi ve dağıtımının yapılmasını kapsayan bir süreçler bütünü olarak ifade edilmektedir.

Soğuk zincir kavramı; bozulabilir ürünlerin faaliyet ve süreçleri esnasında sıcaklık kontrolünü sağlayan belirli bir tedarik zincirini tanımlamak için kullanılmaktadır. Meyve, sebze, kırmızı et, kümes hayvanları, deniz ürünleri, süt ürünleri, dondurulmuş gıdalar gibi ürünlerin bütünlüğünü, kalitesini korumak ayrıca raf ömrünü garanti etmek için kullanılan soğuk zincir gıda maddelerinin uygun sıcaklıkta tutulması, taşınması ve ulaştırılmasını sağlamaktadır.

Soğutma, gıda güvenliği ve gıda atıkları ile yakından ilişkilidir. Meyveler, sebzeler, süt ürünleri, etler, balıklar gibi ürünler bozulabilir yiyecekler kategorisinde bulunmaktadır. Bu nedenle ürünlerin ilk tedarik sürecinden nihai tüketiciye ulaştırılana kadar soğuk veya dondurulmuş halde tutulmaları gerekmektedir. Soğuk zincir, biyolojik bozulma işlem basamaklarını yavaşlatmak ve nihai tüketicilere kaliteli ve güvenli yiyecek ve içecek sunmak için bozulabilen yiyecek ve içeceklerin uygun sıcaklık aralığında saklanmasından, taşınmasından, ulaştırılmasından ve teslim edilmesinden sorumludur.

Soğuk zincirde; havayolu, karayolu, denizyolu ve demiryolu ulaştırma türlerinin tamamı aktif bir şekilde kullanılmaktadır. Her ulaştırma biçimine göre soğutma ekipmanları özel olarak tasarlanmaktadır. Taşımacılığı yapılacak besin maddesinin özelliğine göre de frigorifik araçlar (soğutma sistemine sahip özel tasarım araçlar) kullanılmaktadır.

Bir sebze için örnek bir soğuk zincir işlem sıralaması şu aşamalardan meydana gelmektedir. Bunlar; hasat, karayolu taşımacılığı, depolama öncesi işlem, dondurma, paketleme, frigorifik karayolu taşımacılığı, süpermarket soğuk depolama, mağaza vitrini, karayolu taşımacılığı ve ev dondurucusu olarak sıralanmaktadır. Soğuk zincir tarladan alınan ürünün nihai tüketiciye ulaştırılana kadar geçen süreçten meydana gelmektedir.

Referanslar

http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/23172_1.pdf, (Erişim tarihi: 01.07.2019); http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/10/20171003-9.htm, (Erişim tarihi: 01.07.2019); James, S.J. ve James C. (2010). Advances in The Cold Chain to Improve Food Safety, Food Quality and The Food Supply Chain. İçinde; C. Mena ve G. Stevens (Editörler) Delivering Performance in Food Supply Chains. ABD: Woodhead Publishing Limited; Mercier, S., Villeneuve, S., Mondor, M. ve Uysal, İ. (2017). Time–Temperature Management Along the Food Cold Chain: A Review of Recent Developments, Comprehensive Reviews in Food Science and Food Safety, 16: 1-21; Shashi, Cerchione, R., Singh, R., Centobelli, P. ve Shabani, A. (2018). Food Cold Chain Management: From a Structured Literature Review to a Conceptual Framework and Research Agenda, The International Journal of Logistics Management, 29 (3): 792-821.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Hundy, G.F., Trott, A.R. ve Welch, (2016). Refrigeration, Air Conditioning and Heat Pumps. ABD: Elsevier