Âlim, şair ve mutasavvıf Şemseddin Sivasî için 1600 yılında yaptırılan türbe, Sivas’ın Atatürk Caddesi üzerinde bulunan tarihi Meydan Camii’nin avlusundadır. Zamanla etrafı dolarak yol seviyesinin altında kalmış olan cami ve türbeye şimdi merdivenlerle inilmektedir. Türbede mezarı bulunan Şemseddin Sivasî, 1520 yılında Zile’de doğmuş olup esas adı Ahmet’tir. Zile’de başladığı tahsil hayatını Tokat’ta sürdürerek devrin nakli ve akli ilimlerini öğrenmiştir. Tokat’tan İstanbul’a geçerek Sahn-ı Seman Medresesi’nde yükseköğrenime başlamıştır. Eğitimini başarıyla tamamlayarak buradaki medreselerden birine müderris olmuştur. Ancak, kısa bir süre sonra bu görevinden kendi isteğiyle ayrılmıştır. Bu karara varmasının sebebi, yüksek makamlara gelmek isteyen çoğu meslektaşlarının kazasker karşısında sergiledikleri düşük ve onur kırıcı davranışlardır. Zile’ye dönerek öğrenci okutmaya ve halkı bilgilendirmeye başlamıştır. Bu arada Halvetî tarikatına girerek 10 yıl hizmet etmiştir. Kendisine verilen manevi izni takiben ilim çalışmalarının yanı sıra irşat çalışmalarını da sürdürmüştür. Bir anda şöhreti etrafa yayılmaya başlamıştır. Kendisine Sivas’a yerleşmeyi teklif eden Sivas Valisi Hasan Paşa’nın davetini kabul ederek, yakınlarıyla birlikte 1564 yılında Sivas’a yerleşmiştir. Bir yandan Meydan Camii’nde vaazlar verirken diğer yandan da tekkesinde irşat çalışmalarını sürdürmüştür. Halvetî tarikatının Şemsiyye şubesini kurdu ve bu kol önce İstanbul’a sonra da tüm imparatorluğa yayılmıştır. Sultan III. Mehmed’in daveti üzerine 1596 yılında düzenlenen Eğri Seferi’ne ve devamındaki Haçova Meydan Muharebesine katılmıştır. Savaş sonrası Sivas’a dönerek 1597 tarihinde burada ölmüştür. İlminden dolayı Şemseddin, şairlik mahlasından dolayı Şemsî, teninin esmer olmasından dolayı Kara Şems unvanlarını almış olan Şemseddin Sivasî, Sivas’ta Şems-i Aziz, genelde ise Şems-i Sivasî olarak tanınmış olup, 12’si Türkçe nesir, 10’u şiir tarzında ve ikisi Arapça olmak üzere toplam 24 eser sahibidir.

Beden duvarları kesme taştan inşa edilmiş, 19,50x4,60 metre boyutlarındaki türbe tek katlı olup iki birimden meydana gelmektedir. Birinci birimde Şemseddin Sivasî’nin sandukası, ikinci birimde ise aile fertleri ve torunlarına ait 20 adet sanduka yer almaktadır. Türbeye ve ilk birime, doğu yönündeki cephenin soluna düşen kemerli kapıdan girilmektedir. Kapının üstünde bulunan, mermer üzerine işlenmiş dört satırlık kitabede şu ifadeler yer almaktadır: Şehr-i Sivas içre cânâ işbudur/ Şeyh Şemseddin kutbun meşhedi/ Dedi Kadrî künbedi târihini/ Nûrla dolsun musaffâ merkadi”. Kitabe metninin son dizesinde tarih düşülmüş olup Hicir 1009 (Miladi 1600) yılı yapım tarihi olarak tanımlanmaktadır. Doğu ve güney cephelerindeki pencerelerden ışık alan ilk birimin üzeri kubbe ile örtülü olup kubbeye geçişler pandantiflerle sağlanmıştır. Dıştan, sekizgen kasnağa sahip olan kubbenin üzeri yeşil sırlı ve oluklu kiremitlerle kaplıdır.

İlk birime ek olarak, sonradan inşa edilmiş olan ikinci birim beşik tonozlu olup bu tonozları iki ayrı kemer sistemi taşımaktadır. Kemerlerin uçları duvarla birleşmiş 60 santimetre kalınlığındaki payelere oturtulmuştur. Işığı güney cephedeki üç dikdörtgen pencereden alan bu birimin üzeri çift meyilli kırma çatı ile örtülüdür. Güney cephede yer alan bir kitabedeki Hazret-i Aşkar Ali Paşa civâr-ı Şemsde/ Mâderine türbe yapdırdı becâ firdevs ola/ Yazdı cevherdâr târîh-i duâ-gûyî Nazif/ Türbe yapıldı Rukiyye Hanım’a firdevs ola/ H. 1264 (M. 1847-1848) ifadelerinden bu birimin Sivas Valisi Aşkar Ali Paşa tarafından annesi Rukiyye Hanım’a türbe olarak yaptırıldığı anlaşılmaktadır. Mülkiyeti Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne ait olan yapı 2002 yılında restore edilmiş olup, bu restorasyonda mezar sandukaları düzenlenmiş, üst örtü değiştirilmiş ve beden duvarlarında taş temizliği yapılmıştır. Halen her çeşit dilekler için ziyaret edilip adeta ziyaretçi akınına uğrayan türbe inanç ve kültür turizminde önemli bir yere sahiptir.