Sebastopolis Antik Kenti

Doğal ve Kültürel Miras Amfi Tiyatro

Tokat’ın 68 kilometre güneybatısında bulunan Sulusaray ilçe merkezinde yer almaktadır. Kent verimli Artova Ovası üzerinde kurulmuş olan Sulusaray’ın güneybatısındaki büyük bir höyük üzerinde yer almaktadır. Galataia’yı Kappadokia’ya, oradan da Ermenia ve Pontus’a bağlayan önemli bir yol güzergahı üzerinde yer alan antik kentin ilk isminin Herakleopolis (Herakles kenti), MS II. yüzyılın başlarından itibaren ise Sebastopolis (Büyük, ulu kent) olduğu bilinmektedir. Kentin en büyük tanrısı, diğer adının da kaynağı olan Herakles’tir ve kent sikkelerinin pek çoğunda Herakles tasvir edilmiştir. MÖ III. – II. yüzyıllarda yeni takvim kullanma ayrıcalığı ve kentlerine İmparator Augustus adını verme hakkı tanınmış olan Sebastopolis kenti, İmparator Traianus zamanında Kapadokia eyaletine dahil edilmiş ve sikke basmaya başlamıştır. Roma döneminde oldukça zengin olan kent, Roma imparatorları tarafından ziyaret edilmiş ve imparatorlar onuruna gymnasium, stoa gibi kamu yapıları inşa edilmiştir.

Kentte ilk bilimsel çalışmalar, 1987–1990 yılları arasında Tokat Müze Müdürlüğü’nden Birsel Özcan Başkanlığındaki bir ekiple kurtarma ve sondaj kazıları şeklinde gerçekleştirilmiştir. 2010 yılında Tokat Müzesi Başkanlığı’nda Markus Kohl, Mesude Matoğlu ve Ali Alkan’dan oluşan bir ekip tarafından kazı, temizlik ve çevre düzenleme çalışması yapılmıştır. Alanda yer alan büyük höyüğün güneybatı terasında gerçekleştirilen kazı çalışmalarında elde edilen arkeolojik buluntular, höyüğün Eski Tunç (MÖ üçüncü binyıl), Hitit (MÖ üçüncü binyıl) ve Phryg (MÖ birinci binyılın ilk yarısı) dönemlerinde yerleşim gördüğünü ortaya koymuştur. Höyüğün güney ve kuzeydoğu eteklerinde yer alan antik kentte ise Hellenistik, Roma ve Bizans dönemlerinde kesintisiz yerleşimin olduğu tespit edilmiştir. Söz konusu çalışmalar sırasında antik kente ait büyük bir Roma Hamamı, Bizans Kilisesi ve kent surlarının temel kalıntıları tespit edildi. Sulusaray’ın iki kilometre güneybatısında kaplıca yolu üzerinde yer alan Ilıca Köyü sınırları içerisinde gerçekleştirilen çalışmalarda tabanı mozaiklerle kaplı olan olasılıkla antik bir sağlık merkezi (asklepion) açığa çıkarılmıştır.

2013 yılından itibaren yine Tokat Müzesi Başkanlığı’nda, Ş. Dilek Ful bilimsel danışmanlığındaki bir ekip tarafından kazı ve restorasyon çalışmaları yeniden başlatılmıştır. Çalışmalar sırasında Roma Hamamı’nın zamanla toprak dolmuş mekanları temizlenerek Soğukluk (frigidarium), Ilıklık (tepidarium) ve Sıcaklık (caldarium) bölümleri ortaya çıkarılmış ve hamamın güneydoğusunda gerçekleştirilen çalışmalarda ısıtma sistemine (hypocaust) ait çok sayıda tuğla ayak tespit edilmiştir. Kentte tespit edilmiş olan Bizans Kilisesi, üç nefli ve iki apsislidir ve doğu-batı yönünde konumlandırılmıştır. Yapılan çalışmalarda kilisenin kuzey tarafında vaftizhane olarak düşünülen bir bölüm ile orta nefte geometrik desenli, mermer taban döşemesi (opus sectile) ile ambon kaidesi ortaya çıkartılmıştır. Çalışmalarda ele geçen çeşitli renklerde cam tesserralar, yapı duvarlarının üst bölümlerinin mozaiklerle bezenmiş olduğuna işaret etmektedir. Kentin güneyinde geniş bir alan, Sebastopolis Açık Hava Taş Eserler Müzesi olarak düzenlenerek kazılar sırasında ele geçen stel, heykel, arşitrav blokları gibi çok sayıda arkeolojik eser ziyarete açılmıştır.

Referanslar

Alkan, A. (2004). Sebastopolis Antik Kenti (Tokat-Sulusaray) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; Ful, Ş. D., Tekin, M., Hanoğlu, C. ve Akın, E. S. (2019). 2017 Yılı Sebastopolis Antik Kenti Kazı Çalışmaları, Kazı Sonuçları Toplantısı, 40(1): 553-564; Kohl, M., Matoğlu, M. ve Alkan, A. (2012). Tokat-Sulusaray/Sebastopolis: Temizlik Çalışmaları ve Ziyaretçiler için Bir Gezi Güzergâhı Oluşturulmasında ilk Adımlar, Kazı Sonuçları Toplantısı, 34(4): 559-567; Özcan, B. (1991). Sulusaray-Sebastopolis Antik Kenti. Müze Kurtarma Kazıları Semineri, I: 261-307; Özcan, B. (1992). Sulusaray 1990 Kurtarma Kazıları. Müze Kurtarma Kazıları Semineri, II: 167-200.