Tarihi hakkında bilgiler sınırlı olmakla birlikte Rize hakkında ulaşılan ilk veriler yontma taş devrine aittir. İlin ormanlarla kaplı olması nedeniyle tarih çağları ile şimdiye kadar elde edilen bilgilere katkı sağlayacak arkeolojik bulgular gün yüzüne çıkarılamadı. Rize’nin tarihi genel olarak sınır komşusu illerin ve bölgelerin tarihleriyle bağlantı kurularak incelendi. Rize ismi literatürde Rhizion, Rhizus, Rhition, Riso, Risso, Risum olarak geçmektedir. Rize, Yunanca pirinç Rhisos, Rumca’da dağ eteği, yamacı Rihiza, Farsça’da kırılmış, dökülmüş, akmış, kırıntı anlamına gelmektedir. Ayrıca Sakalar zamanında Erzincan’ın ismi Eriza olarak kullanıldı ve Eriza ismindeki “e” sesinin düşürülerek Rize için de kullanıldığı ileri sürülmektedir.

53 plaka numarasına ve 350 binin üzerinde nüfusa sahip Rize’nin; batısında Trabzon, güneyinde Erzurum ve Bayburt, doğusunda Artvin ve kuzeyinde Karadeniz yer alıyor. Yüzölçümü 3.920 kilometrekare olan Rize’nin kıyı şeridi 80 kilometre uzunluğundadır. Dik yamaçlı “V” profilli vadileri takribi 2.000 metre yüksekliğe ulaşır. Devamında 3.200 metre yüksekliğe kadar “U” profilli vadiler bulunur. Kaçkar Tepesi ilin en yüksek noktasıdır. Karadeniz iklimi görülen Rize’nin yıllık ortalama sıcaklığı 14⁰C civarındadır. Türkiye’nin en çok yağış alan ili olup, nem oranı genellikle yüzde 75’in üzerindedir. İklimin bu özellikleri yerli halkın önemli geçim kaynağı ve Rize’nin simgesi olan çay bitkisinin yetiştirilmesine olanak tanımaktadır.

Rize, Ayder Yaylası ve İkizdere’de bulunan kaplıcalarla termal turizm, her bir ilçesinde eşsiz özelliklere sahip yaylalarında yayla turizmi, coğrafi özelliklerinin sağladığı imkanlarla doğa ve spor turizmi, Kaçkar Dağları’nda dağcılık, Fırtına Deresi’nde akarsu sporları, kuş göç yollarında konumlanması nedeni ile kuş gözlemciliği, doğal güzellikleri ile doğa fotoğrafçılığı, ulaşım olanakları ile kamp ve karavan turizmi, fiziksel olanaklar ile kongre turizmi, flora ve faunası ile bitki ve hayvan gözlemciliği ve helikopterle kayak (heliski) gibi birçok turizm türüne ev sahipliği yapmaktadır. Ayrıca Kaçkar Dağları Milli Parkı, en az 100 yaşında olan köprüleri, eşsiz mimarideki kaleleri, tarihi camileri, benzersiz yaylaları, tarihi dokulu yöresel evleri ve müzeleri ile turizm türlerinin her birine cevap vermektedir. İkizdere ilçesine yakın bir konumda olan Anzer Kültür ve Turizm Koruma Gelişim Bölgesi, Çamlıhemşin ilçesinden ulaşılan Ayder Kültür ve Turizm Koruma Gelişim Bölgesi, Ovit dağında bulunan Ovit Dağı Kış Turizm merkezi ve Çayeli ilçesi yakınlarında bulunan Kuspa Turizm Merkezi, Rize’nin turizm merkezleridir.

Rize’de 12 ilçe ve bu ilçelere bağlı dört bucak ve 350 köy yer alıyor. Ülkenin her yerinden Rize’ye karayolu bağlantısı vardır. Ulaşım karayolu ve denizyoluyla gerçekleştiriliyor. Havalimanı projesi devam ediyor olup, kent demiryolu ağına sahip değildir. Rize’de işletme, yatırım ve belediye belgeli toplam 56 konaklama tesisi bulunmaktadır. Tesisler toplam 2.376 oda ve 5.022 yatak kapasitesine sahiptir. Ayrıca ilde 40 seyahat acentası hizmet vermektedir. Rize’nin ziyaretçi sayısı her yıl önemli bir derecede artış göstermektedir. 2018 yılı itibari ile 855.323 yerli, 121.171 yabancı olmak üzere toplam 976.494 turist, şehri ve ilçelerini ziyaret etti.

Rize’de yılın çeşitli zamanlarına yayılmış Çamlıhemşin Ayder Kardan Adam Şenliği, Fırtına Rafting Şenliği ve Formulaz Tahta Araba Şenlikleri gibi ülkede ün kazanmış toplam 22 festival ve şenlik organizasyonu gerçekleştirilmektedir.

Rize’deki tarihi yapıların başında Ciha Kale, Kız Kalesi, Zil Kale, Rize Kalesi, Kale-i Bala gelir. Şehir merkezinde Rize Kalesi ve Çamlıhemşin ilçesindeki Zil Kale, turistler tarafından en çok ziyaret edilen kalelerdir. Kalelerin yanı sıra ilin birçok yerinde 2-3 metre ile 15-20 metre arasında değişen yüksekliğe sahip, uzunlukları 20-45 metre arasında değişiklik gösteren tarihi köprü ve bölgenin mimari ve mahalli özelliklerini barındıran birçok tarihi cami yer alır. Şehir merkezinde Rize Müzesi ve Rize Atatürk Evi Müzesi bulunmaktadır.

Rize’nin önce gelen yöresel lezzetleri arasında hamsi ve lahana ile yapılan çeşitli çorba ve yemekler, muhlama, laz böreği, bölgede yetişen meyvelerden yapılan tatlılar, kuru fasulye ve kavurma yer almaktadır.

Rize’nin yöresel halk dansı horon, yöresel müzik aletleri tulum ve kemençedir. Sepetçilik, hasır örme, ağaç işçiliği, feritiko (Rize bezi), ağaç işlemeciliği, kemençe ve tulum yapımı önde gelen yöresel el sanatlarıdır. Kent, kadın ve erkeklerin giydiği kendine özgü yöresel kıyafetlere sahiptir.