Ayder Yaylası

Doğal ve Kültürel Miras Ulusal Park

Rize’ye bağlı Çamlıhemşin ilçesinde yer almaktadır. Yayla, Rize kent merkezine 87 kilometre, Çamlıhemşin ilçe merkezine ise 19 kilometre uzaklıkta bulunmaktadır. 1350 metre yükseklikte olan Ayder, çam ormanları ile çevrilidir. Bu ormanlar World Wide Fund for Nature (WWF) tarafından 1999 yılında, Avrupa Ormanlarının Sıcak Noktaları olarak tanımlanan, Avrupa’nın en değerli ve acil olarak korunması gereken 100 ormanı arasında yer aldı. Ayder Yaylası bağlı olduğu ilçenin dört köyünün ortak yaylasıdır. Bu köyler; Yukarı Şimşirli, Aşağı Şimşirli, Kaplıca ve Güroluk’tur. Ancak zamanla başka yerleşim yerlerinden insanlar gelerek yaylaya yerleştiler. Yayla turizm amaçlı kullanılmadan önce aslında kendinden daha yüksekte bulunan yaylalar (Palaçkur, Ceymakcur ve Kavron) için bir basamak görevi görmüştür. Dolaysıyla coğrafi açıdan Ayder Yaylası bir yayla değil, mezraadır.

Eskiden nisan ayı ortalarında çıkılıp ekim ayında inilen yayla, turizmin gelişmesi ile yılın 12 ayı ziyaretçi almaktadır. Bölgede turizmin gelişmesi 1960’lı yıllardan itibaren başladı. 1960’ta yayla içerisinden doğal olarak çıkan sıcak sudan faydalanmak üzere iki kaplıca binası inşa edildi. Bu kaplıcaların yapılması ile diğer bölgelerden ziyaretçilerin sayısında bir artış oldu. Artan bu ziyaret sonrasında konaklama ihtiyacı doğdu ve ihtiyaca yönelik küçük pansiyon ve oteller inşa edilmeye başlandı. Elektrik ve yol altyapılarının da gelmesi ile bölge gelişti.

Günden güne ziyaretçi sayısını artıran bölge, Bakanlar Kurulu Kararı ile Turizm Merkezi olarak belirlendi. Bu karar 19.04.1987 tarih ve 19426 sayılı Resmî Gazete’de yayımlandı. Bölge, Trabzon Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 31.01.1991 tarihinde doğal sit alanı ilan edildi, 1992 tarihinde sınırlar ve dereceleri belirlendi, 1998 yılında ise onaylanmasına karar verildi. 11.07.1994 tarihinde alınan Bakanlar Kurulu Kararı ile Ayder’i de içine alan 51550 hektar alan Kaçkar Dağları Milli Parkı ilan edildi. Ayrıca 20.11.2006 tarih ve 11264 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile de Turizm Koruma Gelişim Bölgesi olarak belirlendi.

Ayder’de turizmin başlaması kaplıca sayesinde olsa da günümüzde çok sayıda turizm çeşidini deneyimlemek isteyen turistler yılın 12 ayı bölgeyi ziyaret etmektedir. Bölgede sağlık ve termal turizminin yanı sıra kamping, yayla, doğa, fotoğraf, kuş gözlemciliği ve kış turizmi gibi faaliyetler de yürütülmektedir. Kaçkar Dağları Milli Parkı sınırları içerisinde olmasından dolayı dağcılık, rafting ve heliski (helikopter kayağı) turizmi için bölgeye gelen ziyaretçilerin de uğrak destinasyonudur. Ayrıca bölgede bulunan çok sayıda zipline sayesinde adrenalin tutkunlarına da cevap verebilmektedir.

Ayder’de bir kaplıca tesisi, 20’ye yakın konaklama tesisi ve çok sayıda yiyecek-içecek işletmesi bulunmaktadır. Konaklama tesislerinin toplam yatak kapasitesi 871’dir. 2019 yılında planlanan proje sonrası bölgedeki salıncaklar söküldü ve doğal görünümün korunması sağlandı. Ayrıca 2020 yılının içerisinde proje kapsamında yaylanın yolları, ışıklandırmaları, kaldırım taşları, elektrik hattı, içme suyu, yağmur suyu ve kanalizasyon suyu hattı yapıldı. Proje kapsamında, yer altında 1700 araçlık bir otopark ve hali hazırda faaliyet gösteren termal otel yıkılarak artan talebe cevap verebilecek bir tesis yapılacaktır. Ayrıca bölgedeki tüm kaçak yapılar yıkılarak, belirli bir alanda toplanan yerel mimariye uygun konaklama birimleri inşa edilecektir.

Yararlanılan Kaynaklar

http://www.camlihemsin.bel.tr/sayfa/turizm/99, (Erişim tarihi: 12. 12. 2020); https://rize.ktb.gov.tr/TR-112807/ayder-kultur-ve-turizm-koruma-gelisim-bolgesi.html, (Erişim tarihi: 12. 12. 2020); https://yigm.ktb.gov.tr/TR-11111/tesis-bilgileri.html, (Erişim tarihi: 12. 12. 2020); Sağsöz, A. ve Akçam, S. (2019). Koruma PlanlamaUygulamalarında Yetki Karmaşası Üzerine Pilot Bir Çalışma: Rize-Ayder Yerleşmesi, Electronic Turkish Studies, 14(7); Somuncu, A. G. M. (1994). Rize-Ayder Yaylasında Turizm, Ankara Üniversitesi Türkiye Cografyasi Arastirma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 3: 255-273; Şahin, B. F., Demirel, Ö. ve Özkır, D. Ayder (Çamlıhemşin-Rize/Türkiye) Termal ve Yayla Turizm Bölgesinin Termal Koruma ve Turizm Gelişimi Açısından Değerlendirilmesi, İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 2(5).