İç Anadolu Bölgesi'nin sınırları içerisinde, Nevşehir’in Ürgüp ilçesine idari olarak bağlı olan bir kasaba yerleşmesidir. Başka bir ifadeyle, Mustafapaşa yerleşmesi Kapadokya bölgesi olarak bilinen Avanos-Ürgüp-Uçhisar üçgeninin içerisinde kalmaktadır. Mustafapaşa, Ürgüp ilçe merkezine altı kilometre, Avanos ilçe merkezine 18 kilometre, Nevşehir merkez ilçeye ise 25 kilometre uzaklıkta yer almaktadır. Mustafapaşa, TÜİK verilerine göre, 1.965 yılında nüfusu 1.046 erkek, 1111 kadın olmak üzere toplam 2.157 kişidir. 2007 yılı nüfusu 754 kadın, 754 erkek olmak üzere 1.508’dir. 2012 yılının verilerine göre, 1.051 erkek, 1.036 kadın olmak üzere toplam nüfus 2.087’dir. TÜİK’in 2019 yılının sonu verilerine göre yerleşmede 624 erkek, 685 kadın olmak üzere toplam nüfusun 1.309 olduğu görülmektedir. Geçmişte belediye örgütlü bir belde yerleşme olan Mustafapaşa, nüfusun 2.000’in altına düşmesi ile belediyesi kapatılmış ve belde yerleşmesinden bir köy yerleşmesine idari olarak dönüştürüldü. Yerleşmede temel ekonomik faaliyet tarım ve hayvancılıktır. Çeşitli dizilerin çekilmesi ile TV ve sosyal medyada ismi duyulan yerleşme, son zamanlarda günübirlik çok sayıda ziyaretçiyi kendisine çekmektedir.

Eski adı Sinasos (güneş şehri) olan Mustafapaşa, Osmanlı devletinin son dönemlerinde Kapadokya’nın en tanınmış ve zengin yerleşimlerinden biri olmuştur. Ortaçağ’da pek bilinmeyen kasaba, XIX. yüzyılda yerleşmenin içinde ve yakın çevresinde çok sayıda dini yapı ve sivil mimari örnekleri inşa edilmiş ve bu dönemde bölgedeki en gelişmiş yerleşmelerden biri olmuştur. XIX. yüzyılda kasabada Ortodoks Rumlar (Türkçe konuşan Karamanlı Rumlar) ve Müslümanlar birlikte yaşamış, ancak 1923 nüfus mübadelesinde kasabada yaşayan Rumlar Yunanistan’a göç etmişlerdir. Yunanistan’ın Kastoria (Kesriye) bölgesinde yaşayan Müslümanlar ise Mustafapaşa’ya getirilerek yerleştirilmiştir. XIX. yüzyılda kasabanın üç bine yakın nüfusun üçte biri Müslüman, üçte ikisinin Hıristiyan olduğu bilinmektedir. Kasabada yaşayan Rumlar 1923 yılının önceki dönemde ticaretle ilgilenmiş, bu yolla zenginleşmişlerdir. Bu zenginliklerini, kasabalarına büyük boyutlu konaklar, sosyal yapılar, kayaya oyma veya kagir dini yapılar inşa etmek için harcamışlardır. Rumlardan ve bölgede yaşamış Türklerden kalan kültür, 2000’li yıllardan günümüze doğru Mustafapaşa Kültür ve Sanat Festivali ile kutlanarak yaşatılmaya çalışılmaktadır.

Mustafapaşa Köyü’nde çok sayıda kaya/tüf oyma kilise ve manastır bulunmaktadır. Kaya oluşumları ve doğasıyla özel Gomeda Vadisi ve vadide bulunan kaya oyma St. Alakara Kilisesi, St. Basil ve Aios Vasilios Kiliseleri, kasaba merkezinde kesme taş ile yapılmış Aios Constantin-Eleni Kilisesi, Osmanlı döneminde inşa edilmiş Şakir Paşa Medresesi bu yerleşmede tanınan ve öne çıkan önemli kültürel miras alanlarıdır. Ayrıca Osmanlı döneminde taş ve ağaç işçiliği dayalı inşa edilmiş bir kervansaray da yerleşmede bulunmaktadır. Tarihin izlerini yansıtan kilise, manastır, kervansaray ve cami gibi somut kültürel miras değerleri, kaya oyma yaşantı alanları (örenyerleri), çatma (kemer) taş ile tavanı kapatılmış olan geleneksel konutlar, iki katlı taş konaklar yerleşmenin coğrafi görünümü (kültürel peyzajını) yansıtmaktadır.