Munzur Vadisi Milli Parkı

Doğal ve Kültürel Miras Ulusal Park

(Tunceli, 1971 - )

Doğu Anadolu Bölgesi’nde yukarı Fırat Havzası’nın en üst noktasında Tunceli sınırları içerisinde yer alan Karasu ve Murat çöküntü alanları arasında yükselen Munzur Dağları ve Munzur Suyu’nun oluşturduğu Munzur Vadisi Milli Parkı Tunceli’ye sekiz kilometre uzaklıktadır. Küresel düzeyde değerlere sahip metamorfik, volkanik ve tortul kayaçlardan meydana gelen jeolojik ve jeomorfolojik oluşumları; 3300 metreye kadar yükselen zirveleri; kuzeyinde, Munzur Dağlarının üzerinde 2000-3000 metrelik zirvelerde yer alan krater gölleri; dağlardan Ovacık düzlüğüne gelindiğinde kaynayan gözeleri; vadi boyunca dökülen küçük şelaleleri ve 1500’ün üzerinde bitki taksonunu barındırmasından dolayı 1971 yılında milli park olarak ilan edildi. Milli park, 42.674 hektarlık bir alana sahip olup Türkiye’nin en büyük milli parklarındandır.

Munzur Dağları'nda, Ovacık ilçesi yakınlarından büyük gözeler halinde doğan Munzur Suyu, Fırat Nehri’ne karışmaktadır. Munzur suyunun oluşturduğu Munzur Vadisi, sahip olduğu irili ufaklı dağlar ve tepelikler, buzul gölleri, yaz kış berrak akan akarsuları ve bu akarsu ve derelerin binlerce yılda oluşturdukları oyuntular, dik bir duvar gibi ortalama 1000 metre yüksekliğe varan uçurumlar ve jeolojik ve jeomorfolojik yapısı ile dünyada benzeri az bulunan nadir bir doğal peyzaj örneğidir. Bu jeomorfolojik yapı içerinde oluşmuş çeşitli mağara ve diğer oluşumlar da bölgede yaşayan pek çok yaban hayvanları için de önemli bir sığınak ve yuvalama alanıdır.

Bitki örtüsü ve tür çeşitliliği açısından çok zengin olan milli parkın florasında 1518 takson tespit edilmiş olup, bunlardan 43’ü Munzur Dağları’na, 227’si Türkiye’ye özgü endemik türlerdir. Bunlardan Munzur Çiğdemi (Colchicum munzurense), Munzur kekiği (Origanum munzurensis), Ters Lale (Fritilleria imperialis), kültüre alınmış sarımsağın yabani akrabası-atası olduğu düşünülen Tunceli Yaban Sarımsağı (Allium Tuncelianum) bu türlerden bazılarıdır. Munzur Suyunun oluşturduğu vadinin Ovacık kesimi Türkiye’de doğal olarak yayılışı çok küçülmüş olan Huş (Betula sp.) ağaçlarıyla kaplıdır. Milli parkta hakim ağaç türü meşedir (Quercus sp.). Tepeler ve yamaçlarda kayalık olmayan yerler meşe ormanları ile kaplıdır. Vadi tabanında ve su boylarında karışık olarak karaağaç (Ulmus sp.), akağaç (Acer sp.), dişbudak (Fraxinuss sp), çınar (Platanus sp.), huş (Betula sp.), ceviz (Juglans sp.), yabani fındık (Corylus sp.), kavak (Populus sp.), söğüt (Salix sp.) ve çalı türlerinden oluşan zengin bir bitki örtüsü yer alır.

Munzur Suyu ve Mercan Deresi'nde yaygın ve yoğun olarak kırmızı benekli alabalık (Salmo trutta sp.) görülür. Bu tür biyolojik çeşitlilik değerinin yanı sıra yöre halkı için de önemli bir ekonomikdeğer oluşturmaktadır. Dağlık ve kayalıklarda dağ keçisi (Capra aegagrus) ve çengel boynuzlu dağ keçisi (Rupicapra rupicapra), vaşak (Lynx lynx), ur keklik (Tetraogallus caspius), sakallı akbaba (Gypeatus barbatus), su samuru (Lutra lutra) ve milli parktaki mağaralarda ve kaya kovuklarında yaşayan boz ayı (Ursus arctos) alanın önemli yaban hayatı türleridir.

Munzur Vadisi Milli Parkı'nın sınırları içerisinde yer alan Mercan Vadisi’nin kuzey kesimleri doğa yürüyüşleri, orman varlığı bakımından zengin olan güney kesimleri ise piknik ve kamping etkinlikleri için uygundur. Bölgede sert karasal iklim hüküm sürdüğünden, milli parktan faydalanmak için en uygun zaman haziran ve eylül arasındaki dönemlerdir. Milli park alanındaki doğal veriler, kamp kurma, Piknik yapma, sportif balıkçılık ve doğa yürüyüşleri gibi günübirlik etkinliklerin yanı sıra çeşitli su ve doğa sporları (rafting, dağcılık v.b.) için de çok elverişli potansiyele sahiptir.

Tunceli-Ovacık yolu üzerinde, Munzur Vadisi Milli Parkı sınırları içerisinde yer alan ve kent merkezine yaklaşık 20 kilometre uzaklıkta, Munzur Suyu kenarında, derin ve kayalık bir vadinin içerisinde bulunan Halvori Gözeleri, çok soğuk kaynak sulara sahip bir dinlenme ve mesire yeridir. Yaz aylarında yöre halkı tarafından yoğun olarak kullanılan mesire alanında doğal yapıya uygun olarak yapılmış beton masa ve oturaklar bulunmaktadır.

Sadece karayolu ile ulaşım sağlanan Tunceli’yi Elazığ’a bağlayan iki, Erzincan’a bağlayan bir olmak üzere üç ana istikamette Devlet Karayolu mevcuttur. 63 kilometre uzunluğundaki Munzur Vadisi Milli Parkı alanının güneydoğu sınırı Tunceli-Ovacık yolunun sekizinci kilometresinde başlamaktadır. En yakın havaalanı Elazığ İlindedir. Elazığ’dan Tunceli’ye 133 kilometrelik asfalt karayolu ile ulaşılabildiği gibi Elazığ-Pertek üzerinden de Feribot ile aktarmalı olarak Tunceli’ye 80 kilometrelik asfalt yolla da ulaşılabilmektedir.

Referanslar

http://bolge15.ormansu.gov.tr/15bolge/Korunanalanlar/Milli_Parklar.aspx?sflang=tr (Erişim tarihi: 03.04.2020); http://munzurvadisi.tabiat.gov.tr/, (Erişim tarihi: 03.04.2020); http://tunceli.ormansu.gov.tr/Tunceli/AnaSayfa/DogaKoruma.aspx?sflang=tr, (Erişim tarihi: 03.04.2020); https://cevreonline.com/milli-parklar-listesi/, (Erişim tarihi: 03.04.2020); https://www.tarimorman.gov.tr/DKMP/Belgeler/Korunan%20Alanlar%20Listesi/1M%C4%B0LL%C4%B0%20PARKLAR.pdf, (Erişim tarihi: 03.04.2020); https://www.tarimorman.gov.tr/DKMP/Menu/18/Korunan-Alan-Istatistikleri, (Erişim tarihi: 03.04.2020); Tunçer M. (2011). Munzur Vadisi Milli Parkı Uzun Devreli Gelişme Planı, http://mehmet-urbanplanning.blogspot.com/2011/12/tunceli-munzur-vadisi-milli-parki-genel.html, (Erişim tarihi: 03.04.2020); Türkiye Milli Parklar Atlası (2009). Atlas. İstanbul: Atlas Keşif Kitaplığı.