Mengen Uluslararası Aşçılık ve Turizm Festivali, 1981 yılında Cumhuriyetimizin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ün doğumunun 100. yılı anısına Mengen Kaymakamlığı tarafından başlatılmıştır. Festivalin asıl amacı, aşçılık alanındaki profesyonelleri bir araya getirerek bu mesleğin ve sanatın değerini vurgulamak, Türk mutfağının uluslararası alandaki tanınırlığını arttırmak, yöresel kültürün özelliklerini tanıtarak bölgesel mirası ön plana çıkarmaktır. Bunun yanı sıra, yeni neslin aşçılık mesleğine olan ilgisini artırmak, aşçılar arasında mesleki dayanışmayı teşvik etmek ve farklı şehirlerde yaşayan hemşerileri bir araya getirerek ilçede coşkulu bir atmosfer yaratmaktır. Mengen Uluslararası Aşçılık ve Turizm Festivali’nin temel fikri, yörede yetişen ve İstanbul, Ankara, Antalya, İzmir gibi büyük şehirlerdeki ile Türkiye'nin diğer turizm bölgelerindeki otellerde görev yapan aşçılarla yapılan toplantılar sonucunda şekillendirilmiştir.

İlk festivalin ardından, artan talep doğrultusunda, 1985 yılında yörede bir Aşçılık ve Otelcilik Okulu kurulmuştur. Bu okul, İl Özel İdaresi ve Millî Eğitim Bakanlığı'nın katkılarıyla eğitim-öğretime başlamıştır. Mengen Aşçılar ve Turizm Derneği, festivalin daha etkin bir şekilde tanıtılması ve aşçılar arasındaki dayanışmanın güçlendirilmesi amacıyla 1984 yılında kurulmuştur. Bu dernek ile komitelerin iş birliğiyle yürütülen festival, 1984 yılı sonrasında Mengen Belediyesi tarafından düzenlenmeye başlanmıştır.

1981'den itibaren her yıl düzenlenen etkinlik, 1987'de mali zorluklar, 1989'da Körfez Krizi, 1991'de bütçe yetersizlikleri ve 1998'de bölgedeki sel felaketi gibi nedenlerle bazı yıllarda gerçekleştirilememiştir. Festival her yıl eklenen yeniliklerle daha da zenginleşmiştir. Mutfak fuarları, mutfak müzeleri ve dünya rekorları kitabına girebilecek yemek rekorları gibi etkinlikler, festivale farklı boyutlar kazandırmaktadır. Mengen Aşçılık Geleneği, 2014 yılında Bolu'da düzenlenen bir çalıştayın ardından Somut Olmayan Kültürel Miras Ulusal Envanteri’ne alınmak üzere başvurulmuştur. Aynı yıl, 30. Uluslararası Mengen Aşçılık ve Turizm Festivali'nde UNESCO logosu kullanılmaya başlanmış ve festivalin, UNESCO'nun Somut Olmayan Kültürel Miras listesine dahil edilme çalışmaları devam etmektedir. Ayrıca, 2014 yılında Mengen Aşçılar Federasyonu (TAFED) kurulmuş ve festivalin tanıtımı ile aşçılar arasındaki dayanışma daha da güçlendirilmiştir. Günümüzde, Mengen Uluslararası Aşçılık ve Turizm Festivali her yıl geleneksel olarak düzenlenen etkinliklerden biri olarak büyük bir ilgi görmektedir. 2024 yılında 37. kez gerçekleştirilen bu festival hem yerel hem de uluslararası düzeyde büyük bir öneme sahiptir.