Osmanlılar yönetimi, Anadolu’da ilk demiryolu hattı olan İzmir-Aydın hattını İngiliz kumpanyası aracılığıyla 1866’da faaliyete geçirdi. Geniş bir coğrafyaya hükmeden Osmanlılar, askeri ve ekonomik öneme sahip demiryollarını yaygınlaştırmak amacıyla birtakım projeler tasarladılar. Bu çerçevede İstanbul-Bağdat arasını bağlayacak demiryolu inşaatı kararlaştırıldı ve ilk olarak 1872 yılında İstanbul-İzmit hattı devlet sermayesi ile kısa sürede tamamlandı. Osmanlıların demiryollarını finanse edecek mali ve inşa edecek teknik altyapısının olmaması nedeniyle demiryolları yabancı şirketler tarafından yap-işlet-devret modeliyle hayata geçirilmeye çalışıldı. Demiryolu inşasında İngilizlere alternatif olan Almanlar ve dönemin dış politikası gereği yapılan antlaşmalar neticesinde İstanbul-İzmit hattı 1892’de Ankara, 1896 yılında da Konya’ya kadar ilerledi. Konya tren garı, geliştirilerek Bağdat’a kadar uzanması planlanan hat üzerinde 1896 tarihinde Almanlar tarafından inşa edildi. 29. 07. 1896 yılında Almanların imtiyaz/işletmesinde faaliyete giren gar, 1934 yılında kamulaştırıldı.

İnşa edildiği dönemlerde şehrin dışında yer alan gar binası, demiryollarının bulunduğu diğer şehirlerde olduğu gibi şehir planlamasında belirleyici olmuş ve şehirleşme gar etrafında yoğunlaştı. Almanlar tarafından inşa edilen tren garının kampüsü içerisinde yer alan lojmanlar, depolar, işçi barınakları, santral binaları ve Bağdat Oteli Alman mimarisinin izlerini taşımaktadır. İki katlı ve dikdörtgen olarak tasarlanan gar binası, dışa doğru çıkıntılı giriş holü ile aynı dönemlerde yapılan Eskişehir ve Ankara garlarıyla, cephe yapısı ve genel planıyla da Malatya, Manisa, Kayseri ve Kırklareli gar binalarıyla benzerlikler göstermektedir. Kâgir olarak tasalanan gar binasının inşasında taş ve tuğla malzemeleri kullanılırken, dış cephesi sıva ile kaplanmış ve çatısı ahşap malzemeden yapılmıştır. Konya tren garı kampüsü içerisinde Lojistik Müdürlüğü, Yolcu Müdürlüğü, Gar Müdürlüğü, Depo Müdürlüğü, Yol-Bakım-Onarım Müdürlüğü ve bir adet ATM bulunurken, lojmanlar belediyeye devredilmiştir. Gar binasının içerisinde, iki adet bekleme salonu, gişeler, danışma, trafik kontrol merkezi, hareket memurluğu ve iki adet büfe bulunmaktadır. Yapıldığı dönemin mimari üslubu ve tarihi dokusuyla günümüze kadar ulaşan gar binası faal olarak kullanılmaktadır.

Konya merkez ilçesi Meram’a bağlı, Şeyh Sadrettin Mahallesi, Ferit Paşa Caddesi üzerinde bulunan gar binası, şehir merkezine üç kilometre, en yakın tramvay hattına iki kilometre, Konya şehirlerarası otobüs terminaline 15 kilometre, Konya Havaalanına 30 kilometre uzaklıktadır. İstasyon’da duran trenler; Konya Mavi Treni, Toros Ekspresi, Konya-Karaman Banliyö Treni ile Ankara ve İstanbul YHT’dir. Devlet Demiryolları Altıncı Bölge Müdürlüğü’ne bağlı Konya Tren Garı’nda bulunan üç perondan yük ve yolcu olmak üzere günde yaklaşık 25 sefer yapılırken, bunun üçü Karaman hattında gerçekleşmektedir. Ayrıca günlük bir İzmir, bir Adana seferinin yanında üç İstanbul, altı Ankara YHT seferi düzenlenmektedir. Devlet Demiryolları Bölge Müdürlüğü ve bağlı birimler personeli hariç, gar binasında yaklaşık 30 personel görev yapmaktadır. Konya tren garının günlük yolcu kapasitesi özel günlerin dışında beş bin civarında seyretmektedir.