İskenderun
Yerleşim Merkezi / Destinasyon Deniz Destinasyonu Kültürel Miras Destinasyonu
-
2020
Türkiye’nin en güneyinde yer alan Hatay ilinin en büyük ilçesidir. Toros Dağları’nın en güney kolunu oluşturan Amanos Dağları'nın eteğindeki konumu ile yıllar boyu hâkimiyet mücadelelerine sahne olan bir bölgedir. Batısını Akdeniz çevrelerken, doğusunda Amanos Dağları, kuzeyinde Payas, güneydoğusunda Belen, güneybatısında Arsuz ilçeleri bulunuyor. Rakımı ortalama 3,5 metre olan ilin 2019 verilerine göre nüfusu 248.380’dir. İskenderun ilçesinin ekonomisinin temelini sanayi ve ticaret oluşturuyor olmakla birlikte tarım ve turizm de ekonomiye katkı sağlıyor. Turizm her geçen gün gelişiyor. Sahip olduğu tarihi geçmişi ve kültürel yapısı bakımından her mevsim tercih edilebilen bir destinasyondur.
Hatay’ın turizm arzı ve talebi verilerine göre, 2019 yılında destinasyona gelen yerli ve yabancı ziyaretçi sayısı 155.139, geceleme sayısı ise 250.166’dir. Genellikle iç pazara hitap ediyor, dış pazarı ise Arap turistler oluşturuyor. 2020 yılının Ocak ayı itibarıyla 14 işletme belgeli konaklama tesisi, toplam 804 oda ve 1.644 yatak kapasitesine sahiptir. Dokuz belediye belgeli konaklama tesisi toplam 254 oda ve 537 yatak kapasitelidir. Bölgede, toplam yatak kapasitesi yaklaşık 2.181’dir. Ayrıca İskenderun’da hepsi A grubu olmak üzere toplam 26 seyahat acentası faaliyet gösteriyor.
Hatay merkezine yaklaşık 61 kilometrelik mesafede yer alan İskenderun’da havaalanı yoktur, ulaşım demiryolu, denizyolu ve karayolu ile sağlanıyor. En yakın havaalanı 30 kilometrelik uzaklıkta Hatay Havaalanı’dır. Geçmiş dönemlerde aktif olan İskenderun Havaalanı günümüzde artık kullanılmıyor; arazisinde İskenderun Teknik Üniversitesi bulunuyor. İskenderun’un sahip olduğu geniş liman sahasının Ortadoğu, Güney ve Güneydoğu Anadolu bölgelerine hizmet verebilmesinin temel nedeni Akdeniz’in kuzeydoğusundaki stratejik konumudur. Aktarma limanı özelliğine sahip olması, hinterlandının geniş olması, rüzgârlara karşı korunaklı olması potansiyelini arttırıyor. Liman günümüzde yolcu taşımacılığı için kullanılmıyor ancak bununla ilgili projeler bulunuyor. Bu projeler hayata geçtiğinde turizm açısından potansiyel yaratması bekleniyor. TCDD 6. Bölge’de yer alan İskenderun demiryolları, bu hattın en güney noktasıdır. Burası ayrıca limana yük taşımayı kolaylaştırmakta ve deniz ticaretini geliştirmektedir. Demiryolları yolcu taşımacılığında da kullanılmaktadır.
Kış cenneti olarak geçen İskenderun’da iklimden, kilometrelerce uzanan sahil şeridinden ve dağlardan en iyi şekilde yararlanılır. Tarihi eserleri, zengin kültür birikimi, yaylaları, denizi ile önemli bir turizm destinasyonudur. İskenderun’da kent merkezinin yanı sıra Arsuz, Belen, Payas, Dörtyol ve Erzin farklı çekicilikleri ile ziyaretçileri ağırlamaktadır. Ziyaretçiler genel olarak dinlenme, eğlenme ve yeme-içme motivasyonları ile İskenderun’u tercih eder. Özellikle 2017’de Hatay’ın UNESCO tarafından gastronomi şehri seçilmesinden sonra yeme-içme motivasyonu daha ön plana çıkmıştır.
İskenderun, uygun deniz ve iklim koşulları sayesinde yelken, dalış gibi su sporları için tercih edilen destinasyonlardan biridir. Arsuz ve Karaağaç bölgelerinde yer alan plajlar da deniz, kum, güneş turizmi açısından çekicilik oluşturuyor. Belen Güzelyayla ve Arsuz Kıyı Bandı turizm merkezleri de bulunuyor. Erzin’de yer alan termal oteller ve kaplıcalarda termal turizm kapsamında hizmet ve tedavi olanakları sunuluyor. Elverişli olanakları ve arazileri sayesinde av turizmi, kırsal turizm ve kamp-karavan turizmi faaliyetleri de yürütülüyor. Belen, Erzin ve Dörtyol bölgeleri yayla turizmi ve dağ-doğa yürüyüşü açısından önemli alanlara sahiptir. Arsuz geceleri de eğlence kulüpleri ile son yıllarda oldukça popülerdir. Yat turizmini başarı ile yürüten İskenderun, kurvaziyer turizmi açısından geliştirilebilir potansiyele sahiptir.
İskenderun’da Ulusal İskenderun Turizm ve Kültür Festivali düzenleniyor. Bunun yanı sıra Gastronomi Derneği’nin yapmayı planladığı jumbo karides ve zahter festivali gibi aktivitelerle bölgeye turist çekmek amaçlanıyor. Destinasyonda bulunan bir alan yamaç paraşütü için uygundur ve 2006 yılından beri paraşütçüler bu destinasyonu tercih ediyor. Arsuz’da bu sene ikincisi düzenlenecek olan Milyonfest genç turistlerin ilgisini çekiyor. Payas’ta Ulusal Kervansaray Şenlikleri, Ulusal Belen İncir Şenliği ve Yayla Şenlikleri, Arsuz Uluslararası Akçalı Yumurta Bayramı gibi etkinlikler ile yerli ve yabancı turistleri çekme potansiyeline sahiptir. Kış aylarında destinasyonda kongre turizmi kapsamında çeşitli bilimsel etkinlikler ve kurumsal toplantılar düzenleniyor.
İskenderun, deniz-kum-güneş motivasyonu dışında tarih, kültür ve inanç turizmi amacıyla seyahat eden ziyaretçiler için de bazı çekiciliklere sahiptir. Bugün İskenderun adıyla anılan Alexanderetta antik kentinden günümüze çok az kalıntı ulaştı. İskenderun girişindeki liman duvarı kalıntıları ve şehir merkezindeki tarihi binalar yıkılmayan eserler arasındadır. Esentepe’de 1973 yılında yapılan kazılarda antik kentin kalıntılarına ve şehrin kurucusu İskender’in büstüne rastlandı. Diğer bir çekicilik ise, Yunus peygamberin balığın karnından burada karaya çıktığına inanılan, Sarıseki Mahallesi’nde yer alan Yunus Sütunu’dur.
Türkiye’nin üçüncü deniz müzesi olan İskenderun Deniz Müzesi’nde İskenderun tarihi, Hatay’ın kurtuluşu ve Türk deniz harp geçmişini anlatan objeler ve kitaplar bulunuyor. Merkez Kaptan Camii de Kaptan Mehmet Paşa tarafından 1864’de ahşap bina ve tek şerefeli taştan minare olarak yaptırıldı. Mülkiyeti Vakıflar Genel Müdürlüğüne ait olan bu caminin sadece eski taş minaresi tescilli tarihi eserdir. 1585 yılında ibadet ve adak için kullanılan Marcircos (Rum Ortadoks) Kilisesi, 1870 yılında inşa edilen ve hala ibadete açık olan Aziz Nikola (Rum Ortadoks) Kilisesi, Karasun Manuk Ermeni Kilisesi ve İtalyan Katolik Latin Kilisesi inanç turizmi için önemli çekiciliklerdir. Şato kalıntısı (Karakol Şatosu), Şalen Kalesi, Sarıseki Kalesi de İskenderun’daki diğer bazı çekiciliklerdir. Şehir merkezinde Mihail Elyan Hanı ve Gazali Hanı olmak üzere iki mimari harikası han bulunuyor. 1900’lü yıllarda bir Ermeni tarafından inşa edilen tarihi bina ise 1939 yılından 2011 yılına kadar adliye binası olarak kullanıldı. Fransızlar döneminde postane olarak kullanıldı ve günümüzde kaymakamlık binası olarak restore edildi. Bu tarihi binada bulunan saat de bina kadar eskidir.
Arsuz, son yıllarda bir turizm bölgesi olarak İskenderun’un önüne geçti. Plajları, farklı konseptteki eğlence yerleri, düzenlenen festivaller, kamp alanları ile kendi başına çekim merkezi oldu. Yaz aylarında, özellikle hafta sonları, günübirlik ziyaretçi akınına uğruyor. Ayrıca halk arasında Seydi olarak adlandırılan Hristiyanlar tarafından kutsal ilan edilen Meryem Ana Havuzu da burada bulunuyor. Bir rivayete göre Meryem Ana, Kudüs’ten Efes’e giderken dinlenmek için durup bu havuza girdi. Havuzda bulunan sıcak suyun günahı, soğuk suyunsa kutsallığı temsil ettiği söyleniyor.
İskenderun mutfağında bulgur önemli yer tutuyor. Sarma içi, firik, humus, muhammara, ekşili köfte, analıkızlı, oruk, künefe, taş kadayıf Belen tava ve İskenderun döneri yerel lezzetlerden bazılarıdır. Ayrıca dünyanın en lezzetli ve en ünlü deniz ürünü olan jumbo karides, İskenderun Körfezi’nin markasıdır. İskenderun, Anadolu topraklarında Akdeniz kıyısında güneşin batıda denize battığı tek bölgedir.
Referanslar
Gönüleri, M. (2019). Büyük İskender’in Büyük Mirası İskenderun (Alexandrette). Hatay: Kitap Otağı Yayınevi; Hatay İl Kültür Turizm Müdürlüğü (2019). Turizm İstatistikleri, https://hatay.ktb.gov.tr/TR-60901/turizm-istatistikleri.html, (Erişim tarihi: 02.0.2020); Hatay Valiliği (2019). Şehrimiz, http://www.hatay.gov.tr/, (Erişim tarihi: 30.12.2019); İskenderun Kaymakamlığı (2019). İlçemiz, http://www.iskenderun.gov.tr/ilcemiz, (Erişim tarihi: 30.12.2019); Kültür ve Turizm Bakanlığı (Tanıtma Genel Müdürlüğü) (2019). İskenderun Gezilecek Yerler, https://tanitma.ktb.gov.tr/TR-22809/gezilecek-yerler.html, (Erişim tarihi: 31.12.2019); TÜİK (2019). Nüfus İstatistikleri, http://tuik.gov.tr/Start.do, (Erişim tarihi: 28.12.2019); Ürkmez, Ö. (2018). İskenderun ve Çevresinin Arkeo-Turizm Potansiyeli. İçinde; Doğu Akdeniz Turizm Sempozyumu Bildiriler Kitabı (ss. 241-246). İskenderun: İskenderun Teknik Üniversitesi.