İskele Meyhaneleri
Yeme-İçme İşletmesi Meyhane
-
2020
Meyhane kültürü Liman kültürünün bir parçası olarak süregelmiştir. Çünkü gemiciler indikleri limanda bekardır ve içerek geçirecekleri vakitleri ve nakitleri vardır. İstanbul’un fethedildiğinde zaten liman olan bu şehrin meyhaneleri de dünya ölçülerindeydi. XVI. yüzyılda İstanbul meyhanelerinin özellikle Tahtakale’de ve Galata’da toplanmaktadır. XIX. yüzyılın sonları ve XX. yüzyılın başlarında artan eğlence mekânları giderek şehrin farklı noktalarına dağılmaya başladı.
İstanbul’un dağınıklığı ve Haliç, Boğaz gibi su yollarının kenti doğal olarak birkaç parçaya bölmesi, ulaşım zorlukları kentin farklı birkaç noktasında daha eğlence merkezlerinin gelişmesine yol açtı. XVIII. yüzyılda Karaköy ve çevresinde gelişen eğlence yerleri XIX. yüzyılda tepeyi tırmanarak kentin alafranga semti Pera/Beyoğlu’na kaydı. Beyoğlu’na rakip bir Şişli gelişiyordu. Ama bu ilerleme burada durmadı, XX. yüzyıl biterken Etiler’e uzandı, Boğaz kıyısına indi, köprüyle Boğaz’ı atladı, Bağdat Caddesi’ne geçti, geri döndü, Ataköy, Yeşilköy ve Florya’da başka türlü eğlence merkezleri oluştu. Bu arada bu değişimden payını alan Kumkapı gibi eski balıkçı iskeleleri de da hızla yeni bir eğlence merkezi olarak öne çıktı.
Tarih boyunca balıkçı köyü olarak varlığını sürdüren yerler, seferden dönen balıkçıların o günkü avları hemen kıyıda kurulan pazarlarda satılırken, taze taze balık yemek isteyenler için hemen oracıkta salaş da olsa birkaç balık pişirerek satış yapması yaygındı. Balığın yanında rakı da iyi gider anlayışı ile burada içki servisi de başlamıştır, rakıyı tamamlayan mezeler de beraberinde servis edilmiştir. İlk zamanlarda buralarda bulunan iskeleler üzerinde kurulmuş içkili mekanlar bulunmaktaydı. Bunun dışında denize kazıklar çakılarak üzerinde kurulan mekanlarda içki ve balık servis edilen yerlerde bulunmaktaydı.
Şehrin kalabalıklaşan eğlence merkezlerinden kaçanlar ve sakinlik arayanlar için boğaz kenarında dizili köyler alternatif olmuştur. Bu köylerde iskelelere yakın yerlerde veya iskele üzerinde meyhane hizmeti verilmekteydi. Açık havada taze balık yiyip, belki de bir kadeh şarap ya da rakı ile yorgunluklarını geride bırakmak isteyenlere alternatif olmuşlardır. Bu meyhanelerden bazıları zamanla ünlü olmuşlardır.
Referanslar
Morgül T. ve Saç Y. (2012). İstanbul Meyhaneleri, National Geographic, Eylül: 123-140; Rakı Ansiklopedisi (2010). İskele Meyhaneleri. İçinde; Rakı Ansiklopedisi. İstanbul: Overteam Yayınları, s.268.
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Kozak, N. (Editör) (2018). “Meyhane ve Restorancılık” Görüşme Metinleri. (İçinde; Türkiye Turizmi Sözlü Tarih Araştırması Görüşme Metinleri (Cilt 8) (ss. 393-703). İstanbul: Yıkılmazlar Basın Yayıncılık.