İğneada Longoz Ormanları Milli Parkı
Doğal ve Kültürel Miras Ulusal Park
(Demirköy, Kırklareli, 2007 - )
-
2019
Kırklareli iline bağlı Demirköy ilçesi sınırları içinde, Bulgaristan sınırına yakın Karadeniz sahil şeridinde yer alan olan İğneada Longoz Ormanları Milli Parkı 2007 yılında ilan edildi. Büyüklüğü 3.155 hektardır. Güney ve Kuzey bölümleri olmak üzere iki kısımdan oluşan milli parkın güney ve kuzeyi arasında İğneada yerleşimi bulunmaktadır. Güneyde, Saka Gölü, Deniz Gölü, Hamam Gölü, Pedina Gölü ve Mert Gölü, kuzeyde ise Erikli Gölü yer almaktadır. Her iki bölümde de göller etrafındaki yaprak döken ormanlar, sazlık alanlar ve longoz ormanları alana değer katan kaynaklardır.
Milli park; yaprak döken ormanları ve sulak alan ekosistemi gibi önemli ekosistem ve habitatları barındırması (örneğin longoz (subasar) orman, sulak alan ve kıyı kumul) nedeniyle birçok bitki ve hayvan türüne sahiptir. Alan hem Türkiye’de hem de Avrupa’da doğal özelliklerini koruyan az sayıda alandan biridir. İlkbahar ve kış mevsimindeki yağış miktarının yüksek olması, tabanın sularla kaplanmasına ve tropikal orman görünüme sahip longoz ormanlarınn oluşmasına neden olmuştur. Bu ormanlar Türkiye’nin nadir ekosistemleridir. Istıranca Dağları’ndan Karadeniz’e doğru akan dereler, önlerindeki kumullar nedeniyle denize ulaşamamaktadır. Akarsular göllerde ve bu göllerin bataklık alanları ile birleşiyor. Su varlığına bağlı olan bu ekositemler oldukça kırılgan olup, taban suyunun düşmesiyle birlikte özelliklerini kaybederler. Milli parkta göller çevresinde bulunan longoz ormanı üç parça halindedir (Erikli Gölü, Mert Gölü ve Saka Gölü).
Milli parkın kıyıda bulunan gölleri Erikli Gölü, Mert Gölü ve Saka Gölü olup bu göller lagündür. Bu alanlar kuşlar için önemli konaklama ve üreme alanlarıdır. Hamam ve Pedina Gölleri ise, orman içinde yer almaktadır. Mert Gölü, su yüzeyi ve sazlık alanı ile en büyük sulak alandır (266 hektar). Göl suları Mert ve Hamam Göllerde az tuzlu, diğerlerinde tatlıdır. Mert ve Erikli Gölleri turizm ve rekreasyon faaliyetleri için kullanılmaktadırlar.
Milli parkın en hassas ekosistemi olan kıyı kumul ekosistemi, endemik ve nesli tehlike altındaki türler açısından oldukça zengindir. Kumullarda 46 bitki türü saptandı. Bu bitkilerden bazıları endemiktir; yani Trakya’nın sadece Karadeniz kıyılarında görülmektedir (Karadeniz salkımı, kilyos peygamber çiçeği, kıyı kerevizi ve sahil sığırkuyruğu).
Milli parkın en geniş alana yayılmış ekosistemlerden biri olan yaprak döken orman ekosistemi, çoğunlukla Saka Gölü ve Mert Gölü Longozları arasında kalan alanda görülmektedir. Longoz ormanlarının suya yakın bölümlerinde kızılağaç ve dişbudak, kuru bölümlerinde ise saplı meşe baskın olmak üzere diğer meşe türleri de bulunur. Ayrıca; kayın, çınar yapraklı akçaağaç, ova akçaağacı, ıhlamur, mürver, kızılcık ve gürgen gibi ağaçlar da bulunmaktadır.
Milli parkta 472 farklı bitki türü kaydedildi. Alanda, siklamen, iki yapraklı ada soğanı, kardelen, mavi bataklı süseni, ters lale ve orkide türleri ile sulak alan bitkilerinden göl kestanesi ve nilüfer toplulukları görülmektedir.
Milli parkta 41 memeli türü tespit edildi. Bu sayıya yarasa türleri dahil değildir. Alanda; karaca, geyik, yaban domuzu, kurt, tilki, çakal, sansar, yaban kedisi, porsuk ve su samuru gibi önemli memeli türleri yaşamaktadır. Türkiye bulunan kuş türlerinden yarıya yakının barındıran Milli parkta 227 kuş türü tespit edildi. Park, başta leylekler olmak üzere çok sayıda su kuşu ve yırtıcı kuşun göç yolu üzerindedir. Alanda ak kuyruklu kartal ve küçük kerkenez gibi nesli tehlike altında olan türler de gözlenmektedir.
Milli parkta; 35 balık, 27 sürüngen, 92 yaşamlı ve 310 böcek türü saptandı. Bunlardan dere hamsisi, deniz iğnesi, tatlı su kaya balığı, noktalı inci balığı, kurt balığı, pürtüklü semender, oluklu kertenkele korunması gerekli türlerden bazılarıdır.
İğneada çevresinde birçok tarihi yapı bulunmaktadır. Sivriler Köyü Çatalarmut mevkiinde Cenevizliler tarafından yapılmış yıkık kaleler mevcuttur. Yine bu köy içinde ve civarında Trak yapılarını andıran sazlık evler ve mezarlıkların olduğu söylenmektedir. Aypolos yani Hamam Gölü ile Bulanık Dere’nin denize döküldüğü yerde höyükler, tümülüsler, eski bina kalıntıları ve mezarlar bulunmaktadır. Longoz ormanı içinde yeri tam olarak bilinmemekle birlikte Traklara ait ahşap ev kalıntıları olduğu söylenmektedir. Evliya Çelebi Seyahatnamesi’nde, Bulanıkdere’nin denizle buluştuğu bölgede bir Rum yerleşiminin (yaklaşık 300 hane) olduğunu yazmıştır.
İğneada açıklarında birçok gemi batığı bulunmaktadır. Romoflar dönemine ait bir askeri gemi ile İkinci Dünya Savaşı sırasında Yahudileri taşıyan Struma adlı gemi burada batırılmıştır.
İğneada yöresinin kendine özgü gelenekleri vardır. Örneğin, o yıl askere gidecek kişi sayısı kadar gün öncesinde şenliklere başlanır ve her akşam askere gidecek olan bir askerin evinde yemek yenir; daha sonra askerler davul zurna eşliğinde tüm yöreyi dolaşır. Başka bir gelenek ise, yastık kapmadır. Bu gelenek, düğünlerde gelinle damadın yastığını kapıp düğün evine getiren kişinin ödül alması şeklindedir. Yine başka bir adet ise, uzun soğuk kış gecelerinde birkaç ailenin biraraya gelerek sohbet ettiği ve küllü mısır yediği boncuk gecesi adetidir. Diğer bir adet ise hemen hemen herkesin bildiği ya da duyduğu Hıdırellez şenlikleridir. Şenlikler Mayıs ayının ilk pazarında düzenlenmektedir. Şenliklerde tüm yöre halkı bir araya gelerek piknik yapar ve gün boyunca eğlenir. Şenliklerden bir gün öncesinde kekik toplanır ve suya bastırılır ve şenliğin sabahında evden çıkmadan önce bu kekikli su ile yüzler yıkanır. Akşam evin kapısına cadıların gelmemesi için çalı asılır.
İğneada yakınlarında Avcılar Köyü sınırları içinde bulunan Derviş Ali Baba türbesini, yöre halkı kutsal saymaktadır. Türbeye, düğünlerden ve sünnetlerden önce mutlaka uğranılmaktadır.
Yaz dönemi yoğun ziyaretçi alan milli parkta, İğneada Plajı dışında kuş gözlemi, bisiklet turu, yürüyüş, bitki gözlemi, fotosafari aktiviteleri yapılabilmektedir. İğneada feneri ve Liman Baba türbesi görülebilecek diğer yerlerdir. Bulgar sınırında Rezve Deresi kıyısına kurulu Beğendik Köyü, Atatürk Örnek köyü olarak yapılmıştır.
İğneada’nın girişinde Milli Park İdare ve Ziyaretçi Merkezi bulunmaktadır. Burada alanın tanıtımını ve haritalarını içeren basılı materyaller olması dışında, gerçek zamanlı kameralar ile göller izlenebilmektedir. İğneada merkezde birçok pansiyon ve otel bulunmaktadır.
Referanslar
http://igneada.tabiat.gov.tr/, (Erişim tarihi: 04.11.2019); Kaya, M. (2015). İğneada Longoz Ormanları (Kırklareli) ve Çevresinin Kuşları, Trakya University Journal of Natural Sciences, 16 (1): 31-43; Eken, G., Bozdoğan M., İsfendiyaroğlu, S., Kılıç, D.T. ve Lise, Y. (2006). İğneada Ormanları. Türkiye’nin Önemli Doğa Alanları. Ankara: Doğa Derneği; Tolunay, D. (2000). İğneada Longoz Ormanlarının Yapısının ve Sorunlarının Ekolojik Açıdan İncelenmesi, https://www.researchgate.net/publication/282858821_Igneada_Longoz_Ormanlarinin_Yapisinin_ve_Sorunlarinin_Ekolojik_Acidan_Incelenmesi, (Erişim tarihi: 04.11.2019).