Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşme (Orjinal Adı: Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage), UNESCO tarafından 1972 yılında kabul edilmiş olup, dünya çapında kültürel ve doğal mirasın korunmasını amaçlayan önemli bir uluslararası belgedir. Bu sözleşme, dünya mirası olarak kabul edilen alanların korunmasını, tanıtılmasını ve gelecek nesillere aktarılmasını sağlamak amacıyla yürürlüğe konulmuştur. Sözleşme, kültürel ve doğal miras alanlarının belirlenmesi, korunması ve yönetilmesi için çeşitli prosedürler ve kurallar içermektedir.

Sözleşmenin uygulanması için hazırlanan Uygulama Rehberi, dünya mirası alanlarının belirlenmesi, korunması, yönetilmesi ve tanıtılması süreçlerini detaylı bir şekilde açıklamaktadır. Bu rehber, dünya mirası listesinin oluşturulması, bu alanların korunması için uluslararası yardım sağlanması ve bu alanların sürdürülebilir yönetimi konularında rehberlik eder. Uygulama Rehberi, Dünya Miras Komitesi tarafından periyodik olarak gözden geçirilir ve güncellenir.

Uygulama Rehberi, dünya mirası alanlarının belirlenmesi ve korunması sürecinde kullanılan kriterleri detaylandırır. Dünya Miras Listesi'ne aday gösterilecek alanlar, kültürel ve doğal miras olarak sınıflandırılabilir. Kültürel miras, tarihi yapılar, anıtlar, arkeolojik alanlar ve kültürel peyzajlar gibi öğeleri içerirken, doğal miras ise doğal oluşumlar, ekosistemler ve biyolojik çeşitlilik unsurlarını kapsar. Ayrıca, bazı alanlar hem kültürel hem de doğal miras özelliklerine sahip olabilir ve bu durumda "karma miras" olarak adlandırılır.

Dünya Miras Listesi'ne aday gösterilecek alanların "Olağanüstü Evrensel Değer" taşıması gerekmektedir. Bu değer, alanın dünya çapında benzersiz ve eşsiz olmasını ifade eder. Uygulama Rehberi, bu değerin belirlenmesi için kullanılan kriterleri açıklar. Örneğin, kültürel miras alanları için özgünlük, tarihsel önemi, estetik değeri ve sosyal-kültürel önemi gibi kriterler kullanılırken, doğal miras alanları için ise doğal güzellik, jeolojik ve ekolojik önemi gibi kriterler dikkate alınır.

Rehber ayrıca, dünya mirası alanlarının korunması ve yönetilmesi için gerekli olan yasal, idari ve teknik önlemleri açıklar. Bu kapsamda, alanların sınırlarının belirlenmesi, koruma altına alınması, yönetim planlarının oluşturulması ve bu planların uygulanması gibi konular ele alınır. Ayrıca, dünya mirası alanlarının korunması için ulusal ve uluslararası iş birliği ve finansal destek sağlanması gerektiği vurgulanır.

Dünya Miras Komitesi, sözleşmenin uygulanmasını denetleyen ve dünya mirası listesine yeni alanların eklenmesine karar veren organdır. Komite, taraf devletlerin önerileri doğrultusunda dünya mirası listesine eklenen alanların korunması için gerekli önlemleri belirler ve bu alanların durumunu düzenli olarak izler. Ayrıca, dünya mirası alanlarının korunması ve tanıtılması için uluslararası iş birliği ve teknik destek sağlar.

Uygulama Rehberi, dünya mirası alanlarının sürdürülebilir turizm ile ilişkilendirilmesi konusunda da rehberlik eder. Bu kapsamda, turizmin dünya mirası alanlarına olan etkileri değerlendirilir ve bu alanların korunması ile turizmin sürdürülebilirliği arasındaki dengeyi sağlamak için çeşitli stratejiler önerilir. Bu stratejiler, ziyaretçi yönetimi, turizm gelirlerinin alanların korunmasına katkıda bulunması ve yerel halkın turizm faaliyetlerine katılımının artırılması gibi unsurları içerir.

Sonuç olarak, Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşme Uygulama Rehberi, dünya mirası alanlarının korunması ve sürdürülebilir yönetimi için önemli bir rehber niteliğindedir. Bu rehber, dünya mirası alanlarının belirlenmesi, korunması, tanıtılması ve yönetilmesi süreçlerinde taraf devletlere rehberlik eder ve bu alanların gelecek nesillere aktarılmasını sağlamak amacıyla uluslararası iş birliği ve dayanışmayı teşvik eder. Dünya mirası alanlarının korunması ve tanıtılması, insanlığın ortak değerlerinin sürdürülebilirliği açısından büyük bir öneme sahiptir.