Sosyo-kültürel Miras Turizmi

Kavram Turizm Çeşitleri Üretim Yönetimi ve Pazarlama

Turizm değişik şeklilerde orta çıkmaktadır. Bunlardan biri de kültürel turizmdir. Miras turizmi, kültürel turizmin bir parçası konumundadır ve iki başlık altında incelenebilir: Doğal miras ve sosyo-kültürel miras turizmi. Miras geçmişin bugünkü kullanımı olarak ele alınırsa, miras turizmi geçmişin turizm için kullanımını ifade edecektir. Sosyo-kültürel miras turizmi, sadece miras kalan şeylerin ziyaret edilmesi değildir. Turistlerin miras kalan şeyleri kendi kültürlerinin bir parçası olarak algılaması da gerekir.

Sosyo-kültürel miras turizmi, sosyo-kültürel geçmişin turizm maksadıyla tüketilmesini ifade eder. 1970’li yıllardan sonra Batılı gelişmiş ülkelerde ortaya çıkan bir kavramdır. Bu durum genel olarak yeni orta sınıfın yeni beğeniler geliştirmesi ile ilgilidir. Özel olarak bakıldığında sosyo-kültürel miras turizmi, üç önemli nedene bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Bunlar, nostalji güdüsü, küreselleşme ve toplumda ortaya çıkan değişimdir. Geçmiş bireysel ve ortak kimliğin sembolleri ile doludur. Geçmiş ve bugün arasındaki süreç süreklilik duygusunun gelişimine neden olur. Küreselleşme yerel mekân ve değerlerin önemini arttırdı. Küreselleşmeye bağlı olarak yaşanan postmodern dönemde yeni orta sınıf olarak adlandırılan sınıf ortaya çıktı. Bu sınıfın kendini farklı görme güdüsüyle hareket etmektedir.

Sosyo-kültürel miras turizmi çok sayıda çekicilikle ilgilidir. Bunlar; tarımsal ve endüstriyel çekicilikler (çiftlikler, tarım müzeleri, maden ocak ve çıkarım alanları, fabrikalar ve sanayi müzeleri), ulaşım çekicilikleri (ulaşım müzeleri, buharlı demiryolu, kanal ve rıhtımlar, korumaya alınmış gemiler ve hava ulaşım araçları), sosyo-kültürel çekicilikler (tarihi mekânlar, kırsal ve endüstriyel yaşam müzeleri ve etnografik müzeler), İnşa edilmiş çekicilikler (köşkler, konaklar, dini binalar), askeri çekicilikler (kaleler, savaş alanları, limanlar ve askeri müzeler), manzara çekicilikleri (tarihi kırsal ve şehirsel peyzaj, miras kıyılar ve denizsel peyzajlar), artistik çekicilikler (galeriler, tiyatro ve konser salonları, konser ve sanat festivalleri), tarihi kişilerle ilgili çekicilikler (yazar, sanatçı, besteci, siyaset adamı, askeri lider ve sivil liderler) olarak sıralanabilir.

Bütün bu çekiciliklere bağlı olarak farklı sosyo-kültürel miras turizmi çeşitleri ortaya çıkmaktadır. Bunlardan biri, keder (dark) turizmidir. Geniş kapsamlı olan keder turizmi yakın ve uzak geçmişte meydana gelen ölüm ve üzüntünün turizm maksadıyla tüketilmesidir. Keder turizmi farklı turizm çeşitlerini içerir. Bunları, vahşet, felaket, savaş alanları turizmi (Pompei, Waterloo savaş alanları, Auschwitz toplama kampı, Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı, (Kennedy Suikast alanı-Dallas, Elvis Presley’in öldüğü alan-Graceland, Uğur Mumcu ve Muhsin Yazıcıoğlu olayları), dini simgesel ölüm alanları turizmi (Hz. isa’nın çarmıha gerilmesi, Kerbela olayı), hapishane tarihi turizmi (Alcatraz-ABD) ve Robben Adası-Güney Afrika Cumhuriyeti, Sinop ve Ulucanlar Cezaevi-Türkiye) ve komünist miras turizmi (Bucharest Halk Meclisi-Romanya) şeklinde sıralamak mümkündür. Endüstriyel miras turizmi (Iron bridge-İngiltere, Ruhr kömür havzası- Almanya), soy-sop araştırma ve sıla turizmi ve edebiyat miras turizmi, sosyo-kültürel miras turizmin diğer çeşitlerdir.

Soy-sop araştırma turizmi, aile tarihi araştırma turizmi veya soy kütüğü araştırma turizmi şeklinde de bilinir. Amerika Birleşik Devletleri Salt Lake City şehrinde bulunan Normon Kilisesi en büyük soy kütüğüne sahip kütüphanedir. Kuzey İrlanda da bu açıdan önemlidir. Amerika Birleşik Devletleri’nde yaşayan İtalyanlar ve Yahudiler bu açıdan önemli pazarlardır.

Edebiyat miras turizmi, mekân, edebiyat ve turizm üçlüsü ile ortaya çıkan, edebî mekânların turizm maksadıyla tüketilmesidir. Edebi kişiler, onların yaşam alanları ve eserlerinin geçtiği yerler başlıca çekiciliklerdir.

Yararlanılan Kaynaklar

Aliağaoğlu, A. (2004). Sosyo-Kültürel Miras Turizmi ve Türkiye’den Örnekler, Coğrafi Bilimler Dergisi, 2 (2): 55-70; Aliağaoğlu, A. (2012). Edebi Miras Turizmi ve Türkiye’de Edebi Mekanlar, Bilig. Kış(60): 1-18; Lennon, J. ve Foley, M. (2000). Dark Tourism, The Attarction of Death and Disaster. Londra: Continuum; Light, D. (2000). Gazing on Communism: Heritage Tourism and Post-Communist Identities in Germany, Hungary and Romania, Tourism Gegraphies, 2 (2): 157-176; Prentice, R. (1993). Tourism and Heritage Attractions. Londra: Routledge.