Sosyo-kültürel Unsur
Kavram Üretim Yönetimi ve Pazarlama
-
2019
Anlam, değer ve oluşum süreci açısından birbirinden ayrı özelliği olan sosyo ve kültürel kavramları birbirini karşılıklı etkileme özelliği olduğundan ve birbirlerini beslediklerinden dolayı davranışsal ve bilişsel açıdan sosyo-kültürel olarak birlikte kullanılmaktadır.
Geçmiş medeniyetlere, farklı toplumlara ve kültürlere ait arkeolojik kalıntılar (antik kent, örenyeri, höyük vb.) tarihi eserler, ibadet yerleri (cami, kilise, sinagog), tarihi ve kültürel eserlerin sergilendiği müzeler, doğal sit alanları gibi somut kültürel unsurlarla onların yaşam biçimlerini meydana getiren ve yansıtan örf ve adetler, gelenekler, görenekler, inançlar, toplumsal bütün alışkanlıklar, yöresel el sanatları, yemek, müzik, eğlence türleri vb. sosyal kültürel unsurları oluşturur. “Bilim adamları sosyo-kültürel unsurları bir toplumda her türlü bilgi, ilgi, görüş, düşünce, değer yargıları, tutumları, alışkanlıkları ve toplumsal tüm davranış şekilleri ile beraber toplumun sahip olduğu somut ve somut olmayan miras ile maddi ve manevi değerlerden oluşan bir bütün olduğunu savunmaktadır”.
Sosyo-kültürel unsurların sahip olduğu özelliklerinden dolayı insanlar, kendi kültürleri dışındaki toplumların, eski medeniyetlerin kültürlerini görme, tanıma isteği ile seyahat etmeleri kültür turizmini doğurmuştur. Kültür turizmi; “Çağdaş ve geçmiş kültürlere ait somut ve somut olmayan değerlerle ilgili olarak onları görme, haklarında bilgi ve deneyim edinme amacıyla gerçekleşen ve bununla ilgili ürün ve hizmetlerin satın alınmasına bağlı olarak doğrudan ve dolaylı faaliyetlerden oluşan bir turizm olgusu” olup; kültürel açıdan farklılık arz eden eski uygarlıklarla günümüz toplumlarının kültürel değerlerini tanımak, bunların yaşadıkları coğrafyayı ve ürettikleri eserleri yerinde görmek, yaşam tarzlarını öğrenmeye yönelik festival, folklor, sergi gibi organizasyonlara katılmak olarak tanımlanabilir.
Bir toplumu diğerlerinden ayırt edilmesini sağlayan ve tarihsel birikimi taşıyan sosyo-kültürel kaynaklı kültürel turizme insanları yönlendiren birçok neden bulunmaktadır. Bu nedenler arasında turist tipolojilerindeki değişim, nostalji güdüsü, farklı toplumların yaşamlarına yönelik bilgi olarak öğrenilenlerin yerinde görerek deneyim edinilmesini sağlamak, farklı toplumlara ait tarihi/kültürel eserleri görme arzusu ile kişisel, ulusal, uluslararası turizm deneyimi kazanmak sayılabilir.
Kültürel varlıklar insanlık tarihi için önemli bir değere sahiptir. Ancak bu değer iyi korunduğunda ve yönetildiğinde sürdürülebilir nitelik kazanmaktadır. Kültürel mirasın korunmasında ve değerlendirilmesinde turizm önemli bir rol oynamaktadır. Turistler tarafından ziyaret edilen bölgede doğal, tarihi, kültürel eserlere daha dikkat edilmektedir. Turizmle beraber yerel halkın refah seviyesinin yükselmesi, toplumun sosyal ve kültürel bilincinin artması, halkın kültürel mirasa ait eserlere sahip çıkmasını sağlamakta ve kültürel mirasın korunmasına yönelik yapılan çalışmaları artırmaktadır.
Turizmin sürdürülebilirliği için turistik ürün olarak pazarlanan sosyo-kültürel unsurların turistler tarafından kullanımında kendi ihtiyaçlarının yanında toplumun ve gelecek nesillerin ihtiyaçları göz önünde bulundurulması, mahiyeti ve fonksiyonları açısından aktarılabilir özelliğe sahip olan sosyo-kültürel unsurların toplum üyeleri tarafından paylaşılarak toplumsal birikimin sonraki nesillere aktarımı kolaylaştırır.
Turizmin sosyo-kültürel unsurlar üzerindeki olumsuz etkisine yönelik dikkatli davranmak gerekmektedir. Daha çok tüketime dayalı bilinçsizce planlama ve kitlesel turizmin kapasiteyi zorlaması ile ortaya çıkan olumsuz etkilerin toplumsal değer niteliğindeki sosyo-kültürel unsurlar üzerinde telafisi imkânsız olan ya da uzun zaman alan etkiler bırakabilmektedir. Zira kültürel eserler aşırı kullanım sonucu yıpranabilmekte, turistlerin yerel kültüre yönelik nezaketsiz davranışı yerli insanları olumsuz etkilemekte, yerel insanlar zaman içerisinde kültürlerini maddi araç olarak görerek kendi benliklerinden, geleneklerinden uzaklaşması, kültürel değerlerinin yozlaşarak tamamen ortadan kalkmasına neden olmaktadır.
Referanslar
Gülcan, B. (2010). Türkiye’de Kültür Turizminin Ürün Yapısı ve Somut Kültür Varlıklarına Dayalı Ürün Farklılaştırma İhtiyacı, İşletme Araştırmaları Dergisi, 2 (1): 99-120; Meydan-Uygur, S. ve Baykan, E. (2007). Kültür Turizmi ve Turizmin Kültürel Kültür Turizmi ve Turizmin Kültürel Varlıklar Üzerindeki Etkileri, Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, (2): 30-49; Sosyo-kültürel (2011). Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük (On birinci baskı).