Hamam, suyun ısıtılması suretiyle insanların yıkanması ve temizlenmesi için inşa edilmiş mimari yapılardır. İnsanlık tarihi boyunca çeşitli medeniyetlerde hamam mimarisi inşa edilmiştir. Özellikle Roma Dönemi'de çok yaygın olan bu mimari yapı, daha çok eğlence yeri karakterine bürünmüştür. Vücut temizliğinin üzerinde özellikle duran İslam dininin etkisiyle Müslümanlar hamam yapılarına önem vermiştir. Şehirlerde hamam yapısı vazgeçilmez bir unsur olmuştur. Türk toplumunun hem inançtan kaynaklanan temizlik anlayışı hem de gelenek ve göreneklerin birleşerek kültürün bir parçası haline gelmiş “Türk Hamamı” ismiyle anılan hamam kültürü oluşmuştur.

Halkın yıkanması amacıyla kamusal yapı olarak inşa edilen hamamlar, Anadolu’da hemen her dönemde inşa edilmiştir. Diyarbakır’da da inşa edilmiş hamam yapıları vardır. Çardaklı Hamamı bu yapılardan biridir.

Çardaklı Hamamı; Dabanoğlu Mahallesi, Nar Sokak’ta yer almaktadır. Yapının kesin inşa tarihi belli değildir. Ancak kaynaklarda XVI. yüzyılın ilk yarısında ve 1520-1540 tarihleri arasında inşa edildiğine dair bilgiler yer almaktadır. Kaynaklarda bu hamamın 14 Ocak 1842 yılında Hüsrev Paşa Vakfı’na ait olduğu ve 1930 yılında ise Vakıflar Bölge Müdürlüğü’ne devredildiği yazmaktadır.

Kuzey-güney yönünde uzanan yapı; soğukluk, ılıklık, sıcaklık, su deposu ve külhan bölümlerinden oluşmaktadır. Hamamın soğukluk bölümüne giriş, kuzey yönde bulunan bir kapıyla sağlanmaktadır. Bu kapıdan girdikten sonra küçük bir antre ile karşılaşılır. Antrenin doğusunda yer alan bir diğer kapıyla yapının soğukluk bölümüne girilmektedir. Soğukluk doğu-batı yönünde uzanan dikdörtgen bir plana sahip olup simetrik bir plan göstermektedir. Bölümün batı ve doğu yönlerinde karşılıklı birer eyvan yerleştirilmiştir. Bu eyvanlar iki katlıdır. Soğukluk bölümünün üst örtüsü sekizgen kasnağa oturan bir kubbe ile örtülüdür. Hem kasnakta açılan mazgal pencereler hem de aydınlık fenerin ile hamamın aydınlatılması sağlanmıştır.

Ilıklık bölümüne giriş, soyunmalık bölümünün batısında yer alan eyvandan açılmıştır. Girişten sonra ılıklık üç bölüme ayrılmıştır. Birinci bölüm, batı cephede tuvaletlerin olduğu bölümdür. İkinci bölüm, orta kısımda dinlenme yerlerinden oluşmaktadır. Üçüncü bölüm ise doğu cephede yer alan hem dinlenme yerlerinin hem de sıcaklığa girişin yer aldığı bölümdür. Ilıklığın üst örtüsünde birinci bölümde kubbe, diğer iki bölümde ise beşik tonoz örtü sistemi uygulanmıştır.

Ilıklığın üçüncü bölümündeki bir kapıdan yapının sıcaklık bölümüne giriş yer alır. Sıcaklık yıldızvari bir plan özelliği göstermektedir. Orta kısımda dairevi göbektaşının bulunduğu bu bölüm, altı eyvan ve altı halvet hücresinden oluşmaktadır. Hücreler altıgen plana sahiptir. Eyvanların üst örtüsü beşik tonoz, halvet hücrelerinin ise kubbe ile örtülüdür.

Yapının su deposuna, sıcaklığın güneyinde yer alan eyvandan ulaşılmaktadır.  Üzeri beşik tonoz örtülü olan bu bölüm, doğu-batı doğrultusunda uzanan dikdörtgen bir plana sahiptir.

Hamamın külhan bölümü yapının güney cephesinde yer alır. Külhan bölümüne güney yöndeki girişten ulaşılır. Bölüm, dikdörtgen planlı, üzeri beşik tonoz örtülüdür.

Diyarbakır hamamlarının çoğu, Anadolu’nun birçok kentinde olduğu gibi, değişen sosyal koşullardan olumsuz etkilenmiş ve işlevlerini yitirmişlerdir. Çardaklı Hamamı ’da işlevini yitiren hamamlardan biridir.

Günümüzde restore edilmektedir.