Nevşehir’e 10 kilometre uzaklıkta, Ürgüp ilçesi yakınlarında, Göreme Vadisi’ndeki Açık Hava Müzesi’nin güneyindeki yamacın sonunda, solda yer alan bir manastır topluluğu içindedir. Kilise, manastır avlusundan yaklaşık olarak beş metre yüksekte yer alan bir girişe sahiptir ve kilisenin girişine, sonradan eklenmiş demir bir merdivenle ulaşılmaktadır. Doğal bir kayalığın içinde konumlanan, kayaya oyulmuş kiliseler grubunda yer alan Çarıklı Kilise, Melissenos Ailesi'nin baniliğine atfedilmektedir.

Plan şeması yönünden Çarıklı Kilise, iki serbest destekli, basit tipte kapalı Yunan haçı planlıdır. Kilisenin serbest destekleri, Azize Barbara Kilisesi’nde olduğu gibi, doğu tarafta yer almaktadır. Batı haç kolu ile apsisler hariç tutulduğunda, kilisenin naosu yamuk biçimindedir. İki sütunun desteklediği merkezdeki düzgün olmayan kare bölüm ve doğu haç kolu hafif elips biçiminde birer kubbe ile örtülüdür. Diğer haç kolları beşik tonozludur. Kuzey doğu ve güney doğu köşe mekânları kubbe ile örtülmüştür. Naos, doğuda merkezi içte yuvarlak planlı üç apsisle sonlanmaktadır. Ana apsis yan apsislere göre daha yüksek ve geniştir. Kilisenin girişi, naosun kuzey duvarında yer alır ve giriş kuzey haç koluna açılmaktadır.

Kilisede İsa ile ilişkili, İncillerden alıntılanan konuların yanı sıra; Kilise Babaları, Hristiyan din şehitleri ve aziz ile azizeleri, dört İncil yazarları, baş melekler, imparator Büyük Konstantinos ve annesi Helena ile bağışçı portrelerini kapsayan figürlü duvar resimleri vardır. Resim programında İsa ile ilişkili sahneler; Deesis, İsa’nın doğumu, kâhin kralların/üç müneccimin tapınması, İsa’nın vaftizi, İsa’nın Lazarus’u diriltmesi mucizesi, İsa’nın başkalaşımı (Metamorphosis), İsa’nın Kudüs’e girişi, Yahuda’nın ihaneti, Golgotha yolunda İsa, İsa’nın çarmıha gerilişi, İsa’nın boş mezarı başında kadınlar, İsa’nın göğe yükselişi ve apokrif kökenli bir konu olan Anastasis’tir. Ayrıca İbrahim’in Mamre’de üç meleği ağırlaması (İbrahim’in misafirperverliği) konusu da resim programında yer almaktadır.

Ana apsiste Deesis sahnesi, kuzey apsiste Eleousa (Şefkatli) Meryem ve çocuk İsa, güney apsiste baş melek Mikhail tasviri yer almaktadır. Deesis sahnesinde, İsa’nın elinde tuttuğu açık vaziyetteki kitapta Yuhanna İncili’nden alıntı bir ayet okunuyor: “Ben dünyanın nuruyum; benim ardımdan gelen asla karanlıkta yürümez; hayatın nuruna sahip olur”. Merkez kubbede madalyon içinde İsa, Evrenin Hakimi (Pantokrator) adı verilen tiplemeyle karşımıza çıkmaktadır. Madalyonun etrafını baş melekler, Mikhail, Uriel, Misrael, Rafael ve Gabriel’in madalyon içine alınmış portreleri çevrelemektedir. Merkezdeki kubbenin pandantiflerinde dört İncil yazarının betimlemeleri görülmektedir. Doğu haç kolunun kubbesinde baş melek Mikhail, doğu haç kolu alınlıklarında ise İsa’nın Lazarus’u diriltmesi mucizesi ve Golgotha yolunda İsa sahneleri bulunmaktadır. Kuzey doğu köşe mekânının kubbesinde baş melek Gabriel, güney doğu köşe mekânının kubbesinde ise baş melek Uriel yer almaktadır.

İsa siklusundaki sahnelerden İsa’nın doğumu batı haç kolunda, batı duvarın alınlığı üzerindedir. Batı haç kolu tonozunun kuzey yarısında, İsa’nın doğumu sahnesinin devamı niteliğinde, kâhin kralların/üç müneccimin tapınması tasviri vardır. İsa siklusundaki diğer konulardan İsa’nın vaftizi kuzey doğu köşe mekânının alınlığında, İsa’nın başkalaşımı (Metamorphosis) batı haç kolu tonozunda, İsa’nın Kudüs’e girişi ve Yahuda’nın ihaneti, kuzey haç kolu tonozunda, İsa’nın çarmıha gerilişi kuzey haç kolunun kuzey duvar alınlığında, Anastasis sahnesi güney doğu köşe mekanının güney duvarında, İsa’nın boş mezarının başında kadınlar sahnesi güney doğu köşe mekânının doğudaki alınlığında ve İsa’nın göğe yükselişi konusu güney haç kolunun tonozunda yer almaktadır.

Azizlerin tasvirlerinin resim programındaki dağılımına bakıldığında; Deesis sahnesinin altında, ana apsisin duvarı boyunca sıralanan ve sütunlarla taşınan dekoratif kemerler arasına yerleştirilen figürler soldan sağa doğru, Aziz Hypatios, Aziz Nikolaos, Ioannes Khrysostomos, Nazinazlı Gregorios, Aziz Blasios ve Aziz Basileios’tur. Aziz Georgios ve Aziz Theodoros batı haç kolunun güney duvarında yan yana betimlenmiştir. Kuzey duvarda ise Skythopolisli (Beyt Şe’an) Aziz Prokopios vardır. Kuzey doğu köşe mekânın kuzey duvarının alt bölümünde Hristiyan hekim azizlerin, solda Aziz Kosmas’ın ve sağda Aziz Damianos’un tasvirleri yer almaktadır. Hristiyan din şehitlerinden (martyr) Aziz Provos ve Aziz Tarakhos kuzey doğu köşe mekânının güney taraftaki kemer yüzeyinin içinde, Aziz Andronikos ise batı taraftaki kemer yüzeyinin içinde betimlenmiştir. Kadın azizlerden Azize Barbara ve Azize Evdokia kuzey haç kolunun batı duvarında, yan yana temsil edilmiştir. Kuzey haç kolunun kuzey duvarında solda anonim din şehidi bir azize ve sağda Azize Paraskeve yer almaktadır.

Güney haç kolunun batı duvarında Bizans imparatoru Büyük Konstantinos ve annesi Helena tasvir edilmiştir. Kilisenin bağışçıları Theognostos, Leontos ve Mikhail’in tasvirleri batı haç kolunun batı duvarında, İsa’nın doğumu sahnesinin altında yer almaktadır. Bağışçılar yazıtlar yardımıyla tanımlanmış olup şu şekildedir: Tanrı’nın hizmetkârı Theognostos’un yakarışı, Tanrı’nın hizmetkârı Leontos’un yakarışı, Tanrı’nın hizmetkârı Mikhail’in yakarışı. Üç bağışçının, Theognostos, Leontos ve Mikhail’in kökeni ve aralarındaki ilişki, yazıtların metninde açıklığa kavuşmamıştır. Ancak bu kişilerin, Melissenos Ailesinin üyeleri olup, imparator ailesi Fokasların ateşli destekçileri oldukları bilinmektedir.

Kilise farklı araştırmacılar tarafından, yapının planı ve duvar resimleri temel alınarak, XI. yüzyıl ortalarından XIII. yüzyıl sonuna kadar uzanan bir evre içinde, çeşitli dönemlere tarihlendirilir. Ancak genel kanı, duvar resimlerinin XI. yüzyılın ilk yarısı ya da ortalarına ait olduğu yönündedir. 06. 12. 1985’te kilisenin içinde bulunduğu Göreme Açık Hava Müzesi ve Kapadokya Bölgesi, UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’ne alınmıştır.