Çanakkale’nin Cevatpaşa Mahallesi Kaya Sokak No: 33’te Tarihi Er Hamamı olarak bilinen binada kurulu olan Çanakkale Seramik Müzesi, iki kat ve üç ayrı bölümden oluşan kullanım alanına sahiptir. Müze, 08. 11. 2013 tarihinde ziyarete açıldı. Müze Çanakkale Belediyesi'ne ait olmakla beraber; çoğunluğu bağış olan geleneksel Çanakkale seramiklerinin orijinalleri ile aslına sadık kalarak hazırlanan seramikler sergilenmektedir. Müze Geleneksel Çanakkale seramiklerinin kent yaşamıyla buluşturulması adına Çanakkale Valiliği, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale Boğaz Komutanlığı ve Çanakkale Rotary Kulübü'nün katkılarıyla oluşturulan konseyin çalışmaları ile projelendirildi. Müzeye ev sahipliği yapan yapı, Müstahkem Mevkii Er Hamamı (Tarihi Er Hamamı) mekan kurgusunda seramik ve hamam kültürünü yansıtacak şekilde restore edilerek hizmete sunuldu. Bu özelliği ile yapı salt bir müze olmanın dışında kültürel mirasın bir parçasıdır.

Müstahkem Mevkii Er Hamamı, ana cephe giriş kapısında yazan kitabedeki bilgiye göre Hicri takvime göre 1322; Miladi takvime göre ise 1904 yılında inşa edildi. 1461 ve 1462 yılında Fatih Sultan Mehmet’in inşa ettirdiği Çimenlik Kalesi etrafında şekillenen Çanakkale, ilerleyen yıllarda Askeri açıdan önemli bir liman kenti oldu. Bu nedenle hem Boğaz savunması hem de Devlet topraklarının muhafazası için il sınırları içerisinde Çanakkale Müstahkem Mevkii Komutanlığı kurulmuştur. Karargahı Çimenlik Tabyada bulunan Komutanlığın (Akdeniz Boğazı Müstahkem Mevkii Komutanlığı), bünyesinde bulunan üç topçu alayı, bağlı bölük ve müfrezelerle sahip olduğu deniz araçları ile oldukça büyük bir insan gücüne sahip olduğu ifade edilmektedir. Hamamın bu insan gücü içerisindeki Erlerin kullanımı adına inşa edildiği ifade edilmektedir. Kentin sosyal hafızasında da önemli yer tutan hamam, 1919 yılında İngiliz işgali sürecinde İngiliz hamamı olarak adlandırılmaktadır.

Mevcut fotoğraflar ve mimari izler değerlendirildiğinde, iki katlı ve kubbeli yapıya sahip olan hamama inşa edilen yapının Cumhuriyetin ilk yıllarında ilaveler yapıldığı ve 1940’lara kadar geleneksel yöntemlerle işleyen bir hamam olduğu bilinmektedir. İlk yıllarında geniş bahçe içerisinde bulunan hamamda kaloriferli ısıtma sistemine geçildi. Bu bölüm kazan dairesi olarak isimlendirilmektedir. Ana yapı dört bölümlü olarak tasarlandı. Müze Soğukluk (Soyunma) Mekanı, Ilıklık ve Sıcaklık mekanlarından oluşmaktadır.

Restorasyon sonrasında, müze giriş holü danışma ve giriş işlemlerinin gerçekleştirildiği alan olarak tasarlanmıştır. Soğukluk Mekanında hamam kültürüne yönelik bilgilendirme ve hediyelik eşya reyonları bulunmaktadır. Kemerli bir kapıdan geçilerek ulaşılan Ilıklık ve Sıcaklık Mekanlarında, geleneksel Çanakkale seramiklerinin sergilendiği galeriler mevcuttur. Birinci kat Soğukluk Mekanı süreli sergi salonu olarak kullanılırken, yapıya sonradan ilave edildiği bilinen ek bina, restorasyon-konservasyon ve konferans salonu olarak kullanılmaktadır. Yapı bahçesi içerisinde sonradan ilave edilen bölüm ise geleneksel Çanakkale seramik kültürünün yaşatılması adına eğitim faaliyetlerine ev sahipliği yapmaktadır.

Müze galerilerinde farklı biçimlere ve desenlere sahip geleneksel Çanakkale seramiklerinin örnekleri sergilenmektedir. Formlar yemek ve servis kapları (tabaklar, kaseler, sahanlar, tuzluklar, baharatlıklar vb.) , sıvı madde kapları (sürahiler, maşrapalar, çaydanlıklar, testiler, küpler vb.), açık ağızlı formlar (vazolar, saksılar, leğenler, yazı takımları, kalemlikler, kül tablaları), aydınlatma elamanları (yağ kandilleri, gaz lambaları, şamdanlar), ısıtma elemanları (mangallar), hayvan ve insan biçimli formlar (gaga ya da aslan ağızlı testi vb.) şeklinde sınıflandırılmaktadır.

Çanakkale Seramik Müzesi, Çanakkale'nin tarihi ve kültürel mirasını yansıtan önemli bir yapıdır. Türkiye’nin seramik tarihine ışık tutan müze aynı zamanda ülkenin en büyük seramik müzelerinden biridir. Müze, antik dönemden günümüze Çanakkale'nin zengin seramik geleneğini sergilerken, gelecek nesillere bu geleneği aktarmaktadır.

Seramik Müzesi'nin kurulum çalışmaları 2008 yılında Kent Konseyi çatısı altında oluşturulan bir çalışma grubunun girişimi ile başlatılmıştır. Askeri hamam olarak inşa edilen ve yıllar içinde farklı amaçlarla kullanılan bir yapı, 2013 yılında Çanakkale Belediyesi tarafından restore edilerek seramik müzesine dönüştürülmüştür.

Çanakkale il merkezinde bulunan yapının ana cephe, giriş kapısı üzerinde yer alan kitabesinde Arap rakamları ile Hicri 1322 (Miladi 1904) yılında Müstahkem Mevki Komutanlığı Er Hamamı olarak inşa edildiği yazmaktadır. Eski Çanakkale Askeri Hastanesi’ne yakın bir konumda yer alan yapı, Osmanlı Devleti Donanma Komutanlığı yapmış Hasan Rahmi Paşa tarafından yaptırılmış ve bir dönem onun ismiyle anılmıştır. Halk arasında askeri hamam olarak bilinen yapıya günümüze kadar çeşitli müdahaleler ve ilaveler yapılmıştır.

İki katlı ve kırmızı tonlarındaki rengiyle dikkat çeken yapının mimarisi, yapıldığı dönemin özelliklerini yansıtmaktadır. Sekizgen kubbesi ve sivri kemerli pencereleri yapının dikkat çekici detaylarıdır. Yapı soğukluk, ılıklık ve sıcaklık olmak üzere üç bölümden oluşmaktadır.

Seramik Müze gezi güzergâhı; giriş kapısından sonra yer alan küçük hol ile başlar.

Soğukluk (Soyunma) bölümünün birinci katında, hediyelik eşya reyonu ve hamam kültürüne yönelik bilgilendirme ve canlandırmalar yer almaktadır.

Soğukluk (Soyunma) bölümünün ikinci katında, süreli sergi salonu olarak kullanılan bölüm yer almaktadır.  Bu bölümde farklı koleksiyonlarda yer alan Çanakkale seramiklerinin yanı sıra günümüz seramik sanat ve zanaatkârlarının ürünleri, seramik tarihi ve üslupları üzerine farklı sanat/tasarım ürünleri ile hazırlanan süreli sergilere yer verilmektedir.

Ilıklık ve Sıcaklık (Yıkanma) bölümlerinde geleneksel Çanakkale seramikleri sergi salonu yer almaktadır.

Yapıya sonradan eklenen ek binada, Restorasyon / Konservasyon ve canlı performans atölyesinin yanında bir konferans salonu bulunur.

Külhan ve su deposunun bulunduğu bölüm kafeterya olarak kullanılmaktadır. Müzenin bahçesinde çeşitli dönemlerde açık havaya uygun çağdaş seramik eserler sergilenmektedir.