Büyük Efes Oteli

Kamu Kurumu Konaklama Tesisi Otel Emek İnşaat ve İşletme A. Ş.

(İzmir, 1964 – 2002)

Büyük Efes Oteli, 1950’li yıllarda başlayan turizm atılımının bir sonucu olarak İzmir Cumhuriyet Meydanı’nda Emekli Sandığı aracılığıyla kurulan ve kamu teşviği olarak şekillenen konaklama tesisidir. Otel projesi Alman mimar Prof. Paul Bonatz tarafından hazırlandı. Proje tadilatları ve kontrollük hizmetleri Y. Mimar Fatih Uran tarafından yürütüldü. Otelin 16. 09. 1957 tarihinde başlayan inşaatı, yaşanan döviz sıkıntısı nedeniyle 30. 12. 1963 tarihinde durduruldu. Uzun yıllar boyunca Efes Oteli’nin Cumhuriyet Meydanı ve Atatürk Heykeli ile bütünleşen görüntüsü, İzmir’in simgesi haline geldi. Büyük Efes Oteli, özellikle yaz aylarında çok sayıda misafiri ağırlayan geniş bahçesiyle 38,5 dönümlük bir araziyi kaplamaktadır. İlk açıldığında 326 odası bulunan otelin mimari yapısı, kuruluşunu izleyen yıllarda zaman zaman şekil değiştirdi. Eski mimarisinde otelin girişi yüksek tavanlı bir lobiye açılırdı. Bu lobiden girildiğinde karşı tarafta bir kadın ve erkek kuaförü, sağda santral ve postane bölümleri mevcuttu. Merdivenlerden çıkıldığında snack bar, Romalılar Salonu ve ana restoran yer almaktaydı. Gece kulübünün üst katında Vakko, Beymen gibi ünlü markaların defilelerine ev sahipliği yapan 400 kişilik Petek Salonu bulunmaktaydı. 1990’lı yılların başında Şehit Nerves Bulvarı tarafında 24 salonu bulunan bir kongre merkezi eklenen otelin, alt katında 440 araçlık otoparkı da vardı. Oteldeki havuz sayısı üçe çıkartıldı. Türkiye’nin ilk akvaryumlu havuzuna sahip olan otel, Büyük Efes Oteliydi. Boydan boya camın çevrelediği bu havuz, yüzenlerin izlenmesini mümkün kılacak bir yapıda inşa edildi. Arka bahçede yer alan bu havuzun altında alaturka gecelerine ev sahipliği yapan Akvaryum Bar bulunurdu.

Büyük Efes Oteli, varoluş amacını doğrultusunda 1950’lerde İzmir’de eksikliği duyulan hareketli iklimi getirirken; diğer taraftan da çalışanlara ve misafirlere otelde nasıl hareket edileceğini öğreten bir misyon üstlendi. Otel ilk açıldığında İstanbul Çınar Otel’den gelerek göreve başlayan kadro; oradaki seçkin hizmet anlayışını Efes’e taşıdı. Otel ilk açıldığında 450 personel istihdam ederken yaz dönemlerinde bu sayı 500 ila 550’ye kadar çıktı. Efes Oteli’nde servis öncesinde yapılan toplantılar çalışanların yetiştirilmesinde önemli bir yer tutmaktaydı. Bu toplantılarda İngilizce ve Fransızca sipariş alınması; sosların, meyve ve sebzelerin bu dillerdeki karşılığı; yemek ve kokteylerin hazırlanışı gibi bilgiler paylaşılırdı. Efes Oteli’nden donanımla ayrılan çalışanların bir kısmı OTEM-Otelcilik ve Eğitim Merkezi’nde eğitim verdi. Otel, OTEM öğrencilerine 1980’li yıllarda staj kapılarını da açtı. Zamanla tanınmaya başlayan otel, şehrin seçkin insanlarının ve ünlülerin uğrak yeri oldu. Özellikle İzmir Fuarı döneminde otelin birçok ünlüyü ağırlaması ve müşterilerin şıklık yarışına girmesi dolce vita şeklinde özetlenen yaşam tarzının Türkiye’deki bir yansımasıydı. Yerli misafirlerin yanı sıra yabancılar tarafından da tercih edilen otele gelen yabancı misafirler ağırlıklı olarak İsveç, İtalya, Almanya, Amerika ve Fransa’dan gelmekteydi. Büyük Efes Oteli zaman içinde Türkiye’de yaşanan politik istikrarsızlık, 1980’li yıllarda turizm atılımın sonucu olarak turistlerin güneydeki otellere yönelmesi ve ekonomik durgunluk gibi nedenlerle bir düşüş sürecine girdi. Diğer Emek Otelleri’nin de düşüşe geçmesi Büyük Efes Oteli’ni etkiledi; otel zarar etmese de elden çıkarılmasına karar verildi. 2001 yılında yapılan ihaleyle 15 yıllığına Swiss-Ruffles Grubu’na kiralanan otel, modernleştirilmek üzere 16. 09. 2002 tarihinden itibaren kapatıldı. Özelleştirme İdaresi (ÖİB) tarafından, 26. 10. 2005 tarihinde satılan otel, halen Swissôtel Büyük Efes olarak işletilmektedir.

Referanslar

https://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/buyuk-efes-oteli-tadilat-icin-kapatildi-97981, (Erişim tarihi: 12.10.2019); https://www.milliyet.com.tr/ekonomi/efese-121-5-milyon-dolar-132591, (Erişim tarihi: 12.10.2019); Kaya, B. (2018). İzmir’in İncisi: Büyük Efes Oteli (1964-2002). Dünden Bugüne Türkiye’de Turizm, 10. Cilt (ss. 405-428). İçinde; N. Kozak (Editör). İstanbul: Yılmazlar Matbaası; Kayın, E. (2000). İzmir Oteller Tarihi (Cilt 4). İzmir: İzmir Yayıncılık; Toros, H. (1965). Türkiye Vilayetleri-Sanayii-Turizm Ansiklopedisi. İstanbul: Uycan Matbaası.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Kaya, B. (2018). İzmir’in İncisi: Büyük Efes Oteli (1964-2002). Dünden Bugüne Türkiye’de Turizm, 10. Cilt (ss. 405-428). İçinde: N. Kozak (Editör). İstanbul: Yılmazlar Matbaası.