Maçka Oteli

Kamu Kurumu Konaklama Tesisi Otel Emek İnşaat ve İşletme A. Ş.

(Maçka, İstanbul, 1972 – 2002)

Emekli Sandığı’nın Maçka Oteli Proje Yarışması başlığı ile düzenlediği yarışmada birinciliği kazanan Mimar Yılmaz Sanlı’nın projesinin uygulanmasıyla Maçka Oteli 1972 yılında hizmet vermeye başladı. Beş yıldızlı otelin iç mekân projesini Mimar Güner Acar ve Mimar Yıldırım Sağlıkova üstlenirken statik projeyi Eralko ve Yıldırım Altav üstlendi. Mim Kemal Öke ve Abdi İpekçi caddelerinin (eski adlarıyla Emlâk ve Eytam caddeleri) kesişiminde yer alan otelin tüm arsasının alanı 2.339 metrekareydi. Yapının 12.933 metrekare olan toplam alanının yaklaşık yarısı, 6.681 metrekarelik alan, yatak katlarına ayrıldı. Üç bodrum katına ve zemin üstü yedi kata sahip olan otelde 184 oda vardı. Caddelerin kesiştiği arsada alan üçgenleşerek daralırdı. Bu durumun mimari projede olabildiğince verimli bir biçimde çözüldüğü, otel fonksiyonunun gerektirdiği oda ihtiyacının karşılandığı ve arsanın potansiyelinin kullanıldığı anlaşılıyor. Maçka Parkı’na bakan bu manzaralı dar alan hem yemek (snack bar) hem de teras ve bahçe işlevleri için ayrılmıştır. Otelin ayrıca kahvaltı ve ziyafet salonlarına ek olarak bodrum kata konumlandırılan bir de gece kulübü vardı. Zemin katta otelin içinde konumlanan ikisi berber olmak üzere toplam 10 dükkan yer almaktaydı. İşlevler arasındaki ilişkinin başarılı bir biçimde çözümlendiği anlaşılan otelin asma katında ise müşterilerin hizmet eden yemek birimleri (özel yemek salonu, kahvaltı salonu ve yemek salonu) ile personel yemekhanesine de hizmet verebilen bir mutfak bulunmaktaydı. İlk iki kat boyunca üçgen bir kütle şeklinde devam eden hacmin içinde yeme-içme alanları ve gerekli servis birimleri mevcuttu. Bu kısımdaki kütlesel hareketler aynı zamanda güneş kontrolüne de yardımcı olurdu. Uzun cephesi batı yönüne bakan otelin bu ve diğer cephelerinde kısmi güneş kırıcı öğeler de yer almaktaydı. Böylece, mekanların güneş ışığından direkt etkilenmemeleri sağlanmaktaydı. Maçka Oteli mimarlık pratiği bağlamında incelendiğinde; otelin, 1950’ler sonrası modern mimarlığının izlerini taşıdığı görülür. Bu bağlamda, prizmatik kutu estetiği taşıyan yapının iki ana prizmatik kütlenin birbirine entegre edilmesi ile oluştuğu anlaşılıyor. Bu kütlelerden ilki yatak katlarının olduğu düşey hacimken diğeri ise yemek ve servis alanlarının bulunduğu iki katlı yatay kısımdır. Bu iki ana kütle birbirlerine üçgen bir ara kesit yardımıyla bağlanır; böylece plan organizasyonu bağlamında bir farklılık sunarken arazi ile de iyi bir ilişki kurmuş olmaktadır. Yerli ve yabancı turistleri ağırladığı bilinen otelin, Türkiye modern mimarlık tarihinde yalın ve geometrik kompozisyonuyla önemli bir yeri vardır. 1970’li yıllarda bölgenin simgelerinden olan yapı, 2002 yılında işletmeye kapatıldı. Bugün Maçka Oteli’nin yerinde Mimar Emre Arolat’ın tasarlamış olduğu başka bir otel yapısı yer almaktadır. Otel, 1960’ların fonksiyonel ve rasyonel mimarlık yaklaşımlarını taşıması bağlamında mimari bir değere sahiptir. Planlama açısından müşterilerin ve personelin ihtiyaçlarını uzun yıllar karşılayabilen otel, bu bağlamda hem ekonomik hem sürekli bir çözüm sundu. İnşa edildiği dönemin mimarlık pratiği ile gündelik ve toplumsal yaşamı yansıtan yapının, bu bağlamda kimlik ve belge değerlerini de taşıdığı belirtilebilir.

Referanslar

http://www.arkiv.com.tr/proje/macka-oteli1/1005, (Erişim tarihi: 15.01.2020); Sanlı, Y. (1972). Türkiye Emekli Sandığı Maçka Hoteli, Arkitekt, 1972-04(348):149-153; Emekli Sandığı Maçka Oteli Proje Yarışması (1966). Mimarlık, 1966-05(31):19-25, http://dergi.mo.org.tr/dergiler/4/329/4683.pdf, (Erişim tarihi: 15.01.2020).