Bin Tanrılı Halk: Hititler” Sergisi

ETKİNLİK Sergi

Hititler, Hint-Avrupalı bir topluluktur (etnisite göstergesi sayılan dile göre) ve Hititlerin MÖ ikinci binyılın başlarında Anadolu’ya göç ettikleri varsayılmaktadır. Kendilerini ‘Neşalı’ olarak tanımlayan Hititler, Orta Anadolu’da kurdukları ve başkentleri Hattuşa olan devletlerini dünya imparatorluğu yapmışlar ve uygarlıklarını Hatti uygarlığı üzerinde oluşturmuşlarıdır. Hattilerin, Hititlerden önce Anadolu’da yaşadığı ve bölgeye isimleri verdikleri bilinmektedir. Hattilerin yüksek uygarlık düzeyi, Hattileri egemenliklerine alan Hititleri büyük oranda etkilemiştir. Bu etkilenme, din ve mitolojiden, devlet ve saray ile ilgili tören kurallarına kadar kendini göstermiştir. Hatta etkilenmenin boyutu Hititlerin egemenliklerine aldığı Anadolu’dan bahsederken bile ‘Hatti ülkesi’ deyimini kullanmalarında kendini göstermektedir. Hitit tarihi dönemleri, farklı kaynaklarda farklı dönemsel ayrımlarla incelense de genel olarak, İÖ. 1650-1500 yılları arası Eski Krallık Dönemi, MÖ 1500-1430/1420 yılları arası Orta Krallık Dönemi ile MÖ 1400-1200 yılları arası İmparatorluk Dönemi olmak üzere üç devre olarak ele alınmaktadır. Hititler döneminde Aşağı ve Yukarı olarak iki coğrafi bölgeye ayrılan ülkede, Yukarı Ülke olarak bilinen bölge Kızılırmak’ın doğduğu Sivas yöresi iken Alçak Ülke Niğde-Konya yöreleridir. Kral ve kralın geniş ailesi Hitit toplumunun en yüksek sınıfıydı. ‘Büyük Aile’ olarak adlandırılan bu geniş grup devletin temel rütbelerine sahipti. Bu ailenin kral dışındaki yaşa bağlı olarak tüm erkek üyeleri ‘prensler’, kadın üyeleri de ‘prensesler’ diye adlandırılırdı. 

Kendilerine ‘bin tanrılı halk’ diyen Hititlerin dini, farklı etnik kökenlere ait birçok kültürel öğeyi bünyesinde barındırmaktaydı. Hitit tanrıları etnik kökenlerine göre Hint-Avrupalı tanrılar (Hitit-Luvi-Pala), İdro-Ari tanrılar (Eski Hint), Asianik tanrılar (Hatti-Hurri-Sümer) ve Semitik tanrılar (Assur- Babil) olarak gruplandırılabilirdi. Hitit inanç sisteminde gökyüzü, toprak, su, ay, güneş gibi birçok doğa unsuru ilahlaştırılır ve bu doğa unsurları Güneş Tanrısı, Kırların Koruyucu Tanrısı, Gökyüzü-Fırtına Tanrısı, Dağ Tanrısı gibi ayrı ayrı tanrılar ile temsil edilirdi. 

Hititlere ait eser ve kültür varlıklardan oluşan Bin Tanrılı Halk“ Hititler Sergisi ilk olarak Almanya’nın Bonn Federal Sergi Sarayında 17 Ocak- 9 Haziran 2002 tarihleri arasında sergilenmiştir. Sergi daha sonra, 12 Temmuz-29 Eylül 2002 tarihleri arasında Almanya Berlin’de Martin Gropius’ta sergilenmiştir. Serginin Gropius binasına taşınmasında Prusya Kültür Vakfı ve Berlin Devlet Müzeleri Ön Asya Departmanı mali destek sağlamıştır. Sergilenen eserler arasında Hititlere ait taş kabartmalar, bronz heykelcikler, mühürler, altın eserler, kil tabletler yer almaktadır. Serginin gerçekleştirilme çalışmaları 1997 yılında başlamış ve Türkiye’de yer alan müzelerden (İstanbul Arkeoloji, Anadolu Medeniyetleri, Çorum, Boğazköy, Alacahöyük, Amasya, Afyon, Sivas, Adana, Kayseri, Karaman, Urfa, Kahramanmaraş, Konya, Gaziantep, Kastamonu) seçilen 150'den fazla kültür varlığı ile yedi tarihi rekonstrüksiyon sergilenmek üzere seçilmiştir. Seçilen eserler arasında tarihin ilk yazılı anlaşması olan Hititler ve Mısırlılar arasında imzalan Kadeş Anlaşması’nın kopyası da yer almıştır. Serginin Berlin’deki açılışı dönemin bakanlık müsteşarı olan Fikret Nesip Üçcan tarafından 11 Temmuz 2002 tarihinde gerçekleştirilmiştir. 

Referanslar

Akurgal, E. (1977). Hattiler, Hititler ve Güneş Kursu, Belleten, 41(162): 419-421; Alparslan, M. D. (2011). Hitit İnanç Sistemi, Arkeo Atlas, 3: 270-271; Çilingir, S. (2010) Hoffner, H. A. (2010). Hititler Anadolu’sunda Yasal ve Sosyal Kurumlar, Tarih Okulu Dergisi, 4: 223-244; Ertem, H. (2003). Hattiler ve Hititler Dönemi’nden Eski Türklere, Osmanlılara ve Günümüz Anadolu’suna Kadar Uzanan Bazı Benzer Unsurlar-1, Archivum Anatolicum-Anadolu Arşivleri, 6 (2): 39-72; T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı (2002). “Hittites: Nation of 1,000 Gods“ Exhibit Opening in Berlin. https://www.ktb.gov.tr/EN-100073/hittites-nation-of-1000-gods-exhibit-opening-in-berlin.html, (Erişim tarihi: 10.03.2025).

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Dinçol, A. (2011). Hititler Son Tunç Çağı, Arkeo Atlas Tarihöncesinden Demir Çağı’na Anadolu2nun Arkeoloji Atlası. 256- 258; Kuhrt, A. (2017). Eskiçağ’da Yakındoğu I, (Çev: Dilek Şendil). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.