-
2025
Batırık, çoğunlukla İç Anadolu'nun güneyinde bulunan Karaman ve ilçeleri (Ermenek, Başyayla ve Sarıveliler) ile Akdeniz Bölgesi’nde bulunan Mersin ilinin batısında kalan ilçelerinde (Aydıncık, Anamur, Erdemli, Silifke, Gülnar) yapılmaktadır. Mersin’de ve çevresindeki ilçelerde çeşitli kültürlerin etkisiyle yöresel lezzetler oldukça çeşitlidir. Anamur, Gülnar, Aydıncık, Mut, Silifke ve Erdemli ilçelerinde yörük kültürü ile İç Anadolu’nun güney yörelerine ait gelenekler belirleyici bir rol oynamaktadır. Mersin’in merkezinde ve Tarsus ilçesinde ise Yörük kültürü, Doğu kültürü ve Arap kültürlerinin bir arada bulunduğu kültürel bir yapı gözlemlenmektedir. Bu kültürel zenginlik, yerel yemeklerin yapımında farklılıklar meydana getirmektedir. Yörükler, Orta Asya kökenli olup Anadolu’ya göç eden ve Türkiye'de özellikle Ege, Akdeniz ve İç Anadolu Bölgesi’nde göçebe bir yaşam tarzı benimseyen Türk gruplarına ait bireyler olarak tanımlanır. Yörüklerin mutfak gelenekleri ve yeme alışkanlıkları Türk mutfak kültürünün değerli bir parçasını oluşturmaktadır. Yörüklerin yaygın olarak tükettikleri yiyecekler arasında batırık da yer almaktadır. Ermenek kökenli olan batırık yemeği, göçler ve kültürel etkileşimler sayesinde yayılmış ve çeşitli bölgelerde farklı biçimlerde hazırlanmaya başlanmıştır.
Batırık, Taşeli yöresine özgü ve bulgurla yapılan soğuk bir salata türü olup "Batırma" adıyla da bilinir. Sulu ve kuru olmak üzere iki çeşidi vardır. İçeriğinde domates, salatalık ve bulgur bulunduğu için kısırı andırsa da kavrulmuş yer fıstığı, susam ve tahin gibi besleyici malzemelerle farklılaşmaktadır. Özellikle yaz aylarında, yeşil yapraklı sebzelerin ve soğuk suyun eklenmesiyle serinletici bir yiyecek olarak tüketilmektedir.
Anamur Batırığı, Mersin iline bağlı Anamur ilçesine ait geleneksel bir lezzettir. Ana malzemeleri ince köftelik bulgur, yer fıstığı, susam, kuru domates, soğan, biber salçası, çeşitli baharatlar ve özel soslardan oluşmaktadır. Bu özel yöresel yemek için tahin yerine yer fıstığı ve susamdan yapılan özel bir karışım kullanılmaktadır. Hazırlanan karışıma, elle sıkılarak şekil verilmektedir. Yaz aylarında, karışımın bir kısmı "sıkma" adı verilen köfte şeklinde sunulurken geriye kalan kısmı soğuk su ve buz ile karıştırılıp üzerine taze sebzeler (lahana, soğan, domates, salatalık, taze soğan) eklenerek servis edilmektedir. Yılın her dönemi tüketilen bu yemek, Anamur'un yemek kültüründe önemli bir yere sahiptir. Aynı zamanda coğrafi işaretli ürün olarak bilinmektedir. Anamur İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü tarafından coğrafi işaretli ürün olarak kaydedilen (mahreç işareti tescil numarası: 1534) “Anamur Batırığı”, coğrafi işaret statüsü ile korunmaktadır. Anamur Batırığı, özellikle misafir kabulü ve cenaze törenleri gibi özel günlerde yapılmaktadır. Tüketildiği yörelerde uzun bir tarihi geçmişe sahiptir. Ayrıca batırık kültürel değeriyle de türkülere konu olmaktadır.
Referanslar
Çetinsöz, B. C. ve Polat, A. S. (2018). Sürdürülebilir gastronomi turizmi bağlamında yerel yemeklerin mikro ölçekte hazırlanış farklılıkları: batırık üzerine bir araştırma, Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(Ek1): 60-77. https://dergipark.org.tr/; Ozkok, G. A., Sen, Ö. G. A. ve Aktas, N. (2017, 14-15 Nisan ). Local and Traditional Bulgur Salad: Batırık, VI. Ulusal II. Uluslararası Doğu Akdeniz Turizm Sempozyumu, Gaziantep. https://www.researchgate.net/; Öz, T.A. ve Şahin, T. (2014, 17-19 Nisan 2014). Bir Mersin Yöresi Lezzeti: Batırık, Bildiri Kitabı, 4. Geleneksel Gıdalar Sempozyumu, Adana; Şen, Ali, M. Ali Cebirbay ve Nazan Aktaş (2015, 08-10 Ekim). Yörüklerin mutfak kültürü ve beslenme alışkanlıklarına ilişkin nitel bir araştırma: Karaman örneği. III. Uluslar arası Halk Kültürü Sempozyumu, Ankara. https://www.researchgate.net/; TürkPatent (2025, Mayıs). No: 1534-Mahreç işareti Anamur batırığı. https://ci.turkpatent.gov.tr/Files/GeographicalSigns/c10a25b5-cd4b-44bd-950d f97715c119c1.pdf, (Erişim tarihi:21.05.2025).