-
2025
Türk mutfağında geçmişten günümüze unutulmaya yüz tutmuş veya üretilmeye devam eden ana yemekten salataya birçok bulgur yemeği bulunmaktadır. Bu yemekler arasında yer alan Batırık’ın tarihine ya da hikayesine dair resmi bir kayıt bulunmamakla birlikte Mersin, Ermenek ve Karaman yöresinde uzun yıllardır tüketildiği bilinmektedir. Batırık, sulu veya susuz hazırlanabilen bir tür soğuk salatadır. Yapılışı ve adı bölgelere göre değişmektedir. Bazı yerlerde Batırma bazı yerlerde Batırık olarak ifade edilmektedir. Taşeli Bölgesi’nde yörük kültürünü yansıtan Batırma ya da Batırık, yörüklerin doğadan topladıkları gıdaları en iyi şekilde değerlendirdiklerini göstermektedir.
Ermenek’e özgü olan Batırma, özellikle yaz aylarında soğuk olarak tüketilen geleneksel bir yemektir. Geçmişte Batırma yörede en çok bulunabilen malzemelerle yapıldığından, ceviz bol olması nedeniyle en çok kullanılan katıklardan olurdu. Günümüzde yapılışı ve damak tadına göre Ermenek’te bilinen Batırık türleri kendi içinde “Deli Batırık, Etli Batırık, Kengerli Batırık, Ekşi Dutlu Batırık, Yağlı Batırık, Kavurmalı Batırık” olarak çeşitlenmektedir. Deli Batırmada katıklar kullanılmamaktadır. Daha çok Ermenek’te yapılan Etli Batırık ise sulandırılmış çiğ köfteyi andırmaktadır. Uzun bir geçmişe sahip olan Ermenek Batırması yöre halkı tarafından hem ana öğün hem de ara öğün olarak tüketilmektedir. Geleneksel bir yemek olarak Batırma, özellikle kadın günlerinde ve yöredeki yerli ailelerin sofralarında neredeyse her gün tüketilmeye devam etmekte olup bu sayede varlığını güçlü bir şekilde devam ettirmektedir. Ayrıca yörede düzenlenen şenliklerde Batırma yapılarak ikram edilmektedir. Farklı yörelere özgü tarifleri bulunan Batırmanın gelecek nesillere aktarılması için korunması ve literatüre kazandırılması gerekmektedir. Bu doğrultuda Ermenek Belediyesi’nin başvurusu üzerine “Salata / Yemekler ve çorbalar” ürün grubunda 27.11.2023 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından coğrafi işaret kapsamında Mahreç işareti ile tescil edilmiştir.
Ermenek Batırması ince bulgur (düğürcük), domates, kuru soğan, dövülmüş ceviz içi, maydanoz, fesleğen, tuz ve su kullanılarak hazırlanmaktadır. Öncelikle domates rendelenir. Ancak kışın kurutulmuş ve dövülmüş domates kullanılır. Domates azar azar ince bulgura eklenip yoğrulmaya başlanır. Ardından maydanoz ve rendelenmiş soğan eklenir, yoğurmaya devam edilir. Bulgur yumuşayınca ceviz, fesleğen ve tuz katılır. Daha sonra tüm malzeme iyice karışana kadar yoğrulur. Eğer sulandırmadan tüketilecekse yoğrulan Batırmadan çiğ köfte şeklinde sıkmalar yapılarak ayrı bir tabağa alınır. Sulu tüketilecekse son olarak kıvamına göre su eklenip karıştırılır. Yanında servis edilmek için asma yaprağı ve beyaz lahana haşlanır. Ayrıca marul, salatalık, yeşil biber ve domates isteğe bağlı olarak servis edilir.
Referanslar
Çetinsöz, B. C. ve Polat, A. S. (2018). Sürdürülebilir gastronomi turizmi bağlamında yerel yemeklerin mikro ölçekte hazırlanış farklılıkları: Batırık üzerine bir araştırma, Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(Ek.1): 60-77; Değerli, Y. ve Demir, F. (2023). Ermenek aşı batırık efsaneleri: Gün yüzüne çıkmamış derlemeler. Keskin Color; Ermenek Batırması. (2025, 25. Haziran). Erişim Adresi: https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/6582, (Erişim tarihi: 25. 06. 2025); Öz, T.A., Şahin, T. (2014). Bir Mersin Yöresi Lezzeti: Batırık, Bildiri Kitabı, 4. Geleneksel Gıdalar Sempozyumu 17-19 Nisan 2014, Adana; Özkök, G. A., Şen, A. ve Aktas, N. (2017). Local And Traditional Bulgur Salad: Batırık, VI. Ulusal II. Uluslararası Doğu Akdeniz Turizm Sempozyumu 14-15 Nisan 2017/Gaziantep.