Ahî Emir Ahmed Türbesi

Doğal ve Kültürel Miras Türbe

Sivas’ta Ahilik teşkilatının önde gelen isimlerinden Ahî Emir Ahmed için yapılan türbe, Pulur Mahallesi, Arap Şeyh Caddesi üzerindedir. Yapım yılı hakkında kesin bir bilgi olmamakla beraber konunun uzmanları, Sivas’ta kurulan vakfının tarihi esas alınarak türbenin 1333 yılında yapıldığı tahmin ediyorlar.

Menakıpname tarzındaki bazı kaynaklarda, Ahî Emir Ahmed’in Uygur Türkleri’nden olduğu, ailesiyle Horasan’dan Azerbaycan’a, oradan da Anadolu’ya göçerek Bayburt’a yerleşip, çocuk yaşta Mevlâna Celâleddin Rumî ile tanışarak Mevleviliği benimsediği ve bu yolda bir hayli hizmet ettikten sonra Sivas’a geldiğine dair bilgiler mevcuttur. Kurduğu vakfın vakfiyesinde “Yücelerin öncüsü, uluların önderi, büyük ve seçkinlerin övgüsü, sefa ve mürüvvetin efendisi, tarikat ve hakikat ashabının seyyidi Ahî Emir Ahmed b. Zeynü’l-hâc” ifadeleriyle tarif edilmesinden onun yaşadığı dönemde önemli bir kişi olduğu söyleniyor. Kendi vakfına bağışladığı köyler, han, hamam, değirmen, tuzla, dükkân gibi çok sayıda taşınmaz göz önünde bulundurulduğunda, mal varlığı itibariyle de güçlü bir kişi olduğu anlaşılıyor.

Kesme taştan, kare kaide üzerine sekizgen planlı olarak inşa edilen yapı piramidal külahlıdır. Türbe yapı birimleri itibariyle dört kısımdan meydana geliyor. Bunlar mezar odası, ziyaret yeri, sekizgen gövde ve üst örtüdür. Giriş kapısı kuzeyde, ışık menfezi ve cenazelik kapısı ise doğu cephesinde yer alıyor. Kare kaideden sekizgen gövdeye geçişler pahlanmış ters üçgenler yardımıyla sağlanıyor. Sekizgen gövdenin doğu ve batı cephelerine süslemesiz, sade ve sivri kemerli pencereler açılıyor. Üzeri çapraz tonozla örtülü mezar odası, ışığı doğu ve batı yönündeki dar dehliz pencerelerden alıyor. Burada Ahî Emir Ahmed’in mezarının yanı sıra biri çocuk mezarı olmak üzere başka mezarlar da bulunuyor.

Sekizgen pramidal külahın saçak altında, yer yer deforme olan tarihsiz bir kitabe mevcut olup aşırı yıpranmadan dolayı bazı kısımları okunmuyor. Arapça olarak yazılan kitabenin okunabilen kısımlarında Türkçe anlamıyla şu ifadeler yer alıyor: “Bu kümbetin yapılmasını, İslâm’ın, dinin ve dünyanın direği, biricik en has muhterem ..... en şerefli ..... emretti. Keremlilerin ve büyüklerin önderi ve asillerin iftihar vesilesi ..... safa ve mürüvvet sahibi, tarikat ve hakikat ehillerinin efendisi “Zeyn-ül Hâc oğlu Ahî Emir Ahmed”.

Mülkiyeti Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne ait olan yapının 1985 yılında yürütülen çalışmalarla önce etrafındaki evler kamulaştırılıp yıkılmıştır. Bitişik yapılardan kurtarılan türbe için 1989 yılında restorasyon işi başlatılmıştır. Bu onarımda önemli bir kısmı yol seviyesinin altında kalan türbenin etrafı temizlenerek duvarla örüldü ve zeminine sal taşı döşenip restorasyon işi 1991 yılında tamamlanmıştır. 1995 yılında gerçekleştirilen onarımda, bir önceki restorasyonda eksik kalan bazı işler yapıldı, 2005 yılı onarımında ise beden duvarları derzlenip temizlemiş, hasarlı taşlar çürütülmüş, merdivenler taşla kaplandı ve türbe içerisinde bozulan döşeme taş kısımlar elden geçirilmiştir.

Ahilik kültürünün önemli bir miras ve hatırası olan bu türbe, döneminin mimari özelliklerini yansıtmasıyla kültür turizminde, halen halk tarafından çeşitli dilekler için ziyaret ediliyor olmasıyla da inanç turizminde önemli bir yere sahiptir.

Referanslar

Bilget, N. B. (1993). Sivas Anıt Mezarları. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları; Denizli, H. (1998). Sivas Tarihi ve Anıtları. Sivas: Özbelsan A.Ş. Kültür Hizmeti; https://www.sivaskulturenvanteri.com/ahi-emir-ahmet-kumbeti/, (Erişim tarihi: 12.08.2020); Uzunçarşılı, İ. H. ve Edgüer, R. N. (2014). Sivas Şehri (Editör R. Toparlı). Ankara: Türk Tarih Kurumu; Mahiroğulları, A. (2016). Seyyahların Gözüyle Sivas. Sivas: Sivaslılar Vakfı.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Baran, M. (1991). Ahî Emir Ahmed. Ankara: Kültür Bakanlığı Halk Kültürünü Araştırma Dairesi Yayınları.